Ứng dụng theo dõi sạt lở, lũ quét miễn phí cho người dân và du khách

Những vụ sạt lở liên tiếp tại đèo Prenn, đèo Mimosa (nối Đà Lạt với các tỉnh phía Nam) và đèo Khánh Lê (nối Khánh Hòa – Lâm Đồng) thời gian gần đây đã gây lo ngại cho du khách tham gia giao thông qua khu vực Tây Nguyên – vùng địa hình đồi núi dốc, thường xuyên chịu tác động của mưa lớn kéo dài.

Trong bối cảnh nguy cơ sạt lở gia tăng theo biến đổi khí hậu, các chuyên gia cho biết người dân và du khách có thể chủ động phòng tránh bằng cách sử dụng các công cụ theo dõi cảnh báo. Một trong số đó là ứng dụng “Sạt lở Việt Nam”, được nhóm nghiên cứu của GS.TS Đỗ Minh Đức (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội) phát triển dựa trên công nghệ trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật và dữ liệu lớn.

Theo nhóm nghiên cứu, đây là hệ thống đầu tiên tại Việt Nam có khả năng giám sát và cảnh báo nguy cơ sạt lở, lũ quét theo thời gian thực. Ứng dụng cập nhật dữ liệu mỗi 20 phút, phân loại nguy cơ theo ba cấp độ và hiển thị trực quan trên bản đồ.

Ba cấp cảnh báo gồm:

Mức trung bình (màu vàng): Khả năng sạt lở cục bộ quy mô nhỏ. Người dân và du khách cần chú ý các mái taluy cao trên 6m, khu vực đang đào đắp hoặc đã xuất hiện dấu hiệu trượt lở.

Mức cao (màu đỏ): Khả năng xảy ra sạt lở, lũ quét lớn. Người dân tránh để người và tài sản ở khu vực ven suối, vùng trũng thấp; hạn chế di chuyển qua điểm cảnh báo. Hiện tượng sạt lở có thể tiếp tục 3–6 giờ sau khi mưa dừng.

Mức rất cao (màu tím): Sạt lở đã hoặc đang xảy ra. Việc lưu thông qua các đoạn đường, mái dốc bị cảnh báo là tuyệt đối không an toàn vì nguy cơ kéo dài 6–12 giờ sau khi mưa dứt.

Khi người dùng di chuyển vào khu vực nguy hiểm, ứng dụng phát cảnh báo âm thanh tùy theo trạng thái đứng yên hay đang di chuyển. Hệ thống còn tích hợp bản đồ dẫn đường, hỗ trợ tìm tuyến tránh và tìm kiếm các điểm nguy cơ xung quanh.

Ngoài cảnh báo tức thời, ứng dụng lưu trữ dữ liệu lớn về các vị trí từng xảy ra sạt lở, cho phép phân tích xu hướng, hỗ trợ cơ quan chức năng và người dân theo dõi rủi ro theo thời gian.

Nhóm nghiên cứu lưu ý một số nguyên tắc an toàn khi theo dõi cảnh báo:

Cảnh giác khi nguy cơ đạt mức cao hoặc rất cao; chú ý mái dốc có khe nứt – dấu hiệu báo trước của trượt lở lớn.

Trong mưa kéo dài, cần quan sát các dòng chảy. Nếu nước bị tắc do cây, đất đá, cần rời khỏi khu vực ngay và tìm điểm cao an toàn.

Theo dõi lượng mưa trong bán kính 3–5km. Trường hợp mưa lớn liên tục nhưng mực nước không tăng, nhiều khả năng đã xảy ra nghẽn dòng – cảnh báo rủi ro lũ quét; người dân cần lên điểm cao hơn mực nước 5–6m.

Sạt lở và lũ quét vẫn có thể xảy ra khi trời đã tạnh; du khách chỉ quay lại khu vực cảnh báo khi nhận được thông báo an toàn chính thức.

Theo các ngưỡng cảnh báo đã được thiết lập, nguy cơ sạt lở tăng mạnh khi lượng mưa vượt 180 mm/24 giờ hoặc 60 mm/giờ, 90–100 mm/3 giờ và 110–120 mm/6 giờ.

Trong bối cảnh các tuyến đèo trọng điểm liên tục ghi nhận sự cố, việc chủ động tiếp cận thông tin cảnh báo, tuân thủ hướng dẫn an toàn và cập nhật tình hình thời tiết được đánh giá là giải pháp quan trọng giúp người dân và du khách giảm thiểu rủi ro khi di chuyển qua khu vực vùng núi.

Cảnh báo lũ quét, sạt lở đất tại Gia Lai và Đắk Lắk trong 6 giờ tới