Đo lường phát thải và lưu trữ carbon - hướng đi chiến lược cho nông nghiệp bền vững

Tham dự phiên khai mạc có ông Nguyễn Như Khôi, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Nghệ An; ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường); ông Nguyễn Danh Hùng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An; PGS.TS Mai Văn Trịnh, Viện trưởng Viện Môi trường Nông nghiệp; ông Phan Văn Thắng, Phó Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh -Truyền hình Nghệ An; đại diện Tập đoàn TH cùng các diễn giả, chuyên gia và hơn 40 nhà báo, phóng viên, biên tập viên đến từ các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương.

Đo lường - nền tảng của nông nghiệp carbon thấp

Phát biểu tại chương trình, PGS.TS Mai Văn Trịnh nhấn mạnh: biến đổi khí hậu đang tác động sâu sắc tới mọi lĩnh vực, trong đó nông nghiệp vừa là nạn nhân, vừa là nguồn phát thải khí nhà kính (KNK) lớn. Vì vậy, việc đo đạc, nhận diện và quản lý phát thải là yêu cầu tất yếu nếu Việt Nam muốn đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Theo PGS.TS Mai Văn Trịnh, sáu kỳ kiểm kê quốc gia khí nhà kính đã được Việt Nam triển khai, thể hiện quyết tâm minh bạch hóa dữ liệu và thực hiện cam kết quốc tế. Trong tổng phát thải quốc gia, nông nghiệp chiếm tỷ trọng đáng kể, chủ yếu từ canh tác lúa nước, chăn nuôi và sử dụng phân bón. Các khí gây phát thải chính gồm CO₂ từ đốt nhiên liệu, CH₄ từ ruộng lúa và tiêu hóa dạ cỏ, cùng N₂O từ phân đạm và chất hữu cơ.

Ông cảnh báo, phát thải khí nhà kính không chỉ gây tác động đến môi trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới năng suất, chất lượng và uy tín nông sản Việt Nam trong thương mại quốc tế.

“Nếu không chủ động kiểm soát phát thải, nông nghiệp Việt Nam sẽ đánh mất cơ hội trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nhất là khi các thị trường lớn như EU, Nhật Bản hay Hoa Kỳ đều đặt ra hàng rào kỹ thuật về tiêu chuẩn carbon”, PGS.TS Mai Văn Trịnh nhấn mạnh.Phát biểu tại buổi tập huấn, PGS.TS Mai Văn Trịnh - Viện trưởng Viện Môi trường Nông nghiệp nhấn mạnh, việc nhận diện, đo đạc và quản lý phát thải khí nhà kính (KNK) là yêu cầu tất yếu nếu Việt Nam muốn hướng tới nền nông nghiệp xanh, hiện đại và hội nhập sâu rộng với quốc tế. Ông khẳng định, đo lường phát thải không chỉ là thao tác kỹ thuật mà còn là nền tảng cho quản trị carbon và hoạch định chính sách phát triển nông nghiệp trong tương lai.

“Muốn giảm phát thải, chúng ta phải bắt đầu từ việc đo lường và hiểu đúng về nguồn phát sinh. Khi biết phát thải đến từ đâu, chúng ta mới có thể kiểm soát và tìm ra giải pháp phù hợp, từ đó vừa bảo vệ môi trường, vừa nâng cao giá trị nông sản”, PGS.TS Mai Văn Trịnh chia sẻ.

Báo chí - cầu nối giữa khoa học và thực tiễn

Một điểm nhấn quan trọng được PGS.TS Mai Văn Trịnh đề cập là vai trò của báo chí và truyền thông trong hành trình trung hòa carbon. Theo ông, nếu các cơ quan báo chí truyền tải đúng, đủ và kịp thời các thông điệp về môi trường, người dân sẽ hiểu rõ hơn giá trị của sản xuất xanh, từ đó hình thành thói quen và hành vi tích cực trong sản xuất, tiêu dùng và sinh hoạt.

“Báo chí chính là cầu nối giữa nghiên cứu khoa học, chính sách và thực tiễn. Khi nhà báo hiểu sâu và viết đúng, xã hội sẽ có thêm động lực để thay đổi. Đây chính là sức mạnh mềm của truyền thông trong quá trình chuyển đổi xanh,” ông nhấn mạnh.

Nhiều mô hình giảm phát thải được Viện Môi trường Nông nghiệp giới thiệu tại chương trình như tưới khô - ướt xen kẽ trong canh tác lúa, sử dụng phân bón hữu cơ thay thế phân hóa học, hay tái chế rơm rạ thành phân compost, biochar. Các mô hình này không chỉ giúp giảm phát thải khí mê-tan mà còn cải thiện độ phì của đất, tiết kiệm chi phí sản xuất và tăng thu nhập cho người nông dân - hướng đi phù hợp với xu thế nông nghiệp tuần hoàn mà Nghệ An đang khuyến khích phát triển.

Lan tỏa thông điệp xanh từ Nghệ An

Nghệ An là địa phương có lợi thế lớn về sản xuất nông nghiệp, nhưng cũng là nơi chịu ảnh hưởng rõ rệt của biến đổi khí hậu, xói mòn và khô hạn. Chính vì vậy, công tác truyền thông về trung hòa carbon không chỉ giúp nâng cao nhận thức mà còn tạo động lực để các mô hình sản xuất carbon thấp được nhân rộng, đặc biệt trong trồng lúa, chăn nuôi và quản lý chất thải nông nghiệp.

Buổi tập huấn tại Nghệ An không chỉ mang tính chuyên môn mà còn là diễn đàn kết nối giữa các nhà khoa học và những người làm báo, giúp lan tỏa mạnh mẽ thông điệp “giảm phát thải - tăng hấp thụ - phát triển bền vững”. Thông qua chương trình, các phóng viên và biên tập viên đã được cập nhật kiến thức về đo phát thải khí nhà kính, lưu trữ carbon và cơ chế thị trường carbon - những khái niệm đang ngày càng trở nên thiết thực đối với ngành nông nghiệp Việt Nam.

Thực tế những năm gần đây cho thấy, Nghệ An đã có nhiều bước tiến trong ứng dụng các mô hình nông nghiệp xanh và giảm phát thải khí nhà kính. Một số địa phương như Yên Thành, Nam Đàn, Nghi Lộc đã triển khai thí điểm mô hình sản xuất lúa carbon thấp với phương thức tưới tiết kiệm nước, sử dụng phân bón hữu cơ và quản lý rơm rạ sau thu hoạch. Những cánh đồng lúa này không chỉ giảm đáng kể khí mê-tan phát sinh, mà còn giúp nông dân tiết kiệm chi phí đầu tư, nâng cao năng suất và chất lượng gạo.

Ngoài ra, nhiều hợp tác xã chăn nuôi trong tỉnh cũng đang thử nghiệm mô hình xử lý chất thải bằng hầm biogas và sản xuất phân hữu cơ từ phế phụ phẩm nông nghiệp. Các mô hình này bước đầu mang lại hiệu quả rõ rệt, vừa giảm ô nhiễm môi trường nông thôn, vừa góp phần thực hiện mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững.

Những kết quả đó cho thấy Nghệ An không chỉ là nơi tổ chức tập huấn về trung hòa carbon, mà còn là điểm sáng trong hành động thực tế, từng bước cụ thể hóa các chủ trương của Chính phủ về giảm phát thải khí nhà kính và thích ứng biến đổi khí hậu.

Nghệ An: Rác thải ngay dưới biển "Cấm đổ rác" ở phường Trường Vinh