Dự án bô xít Tây Nguyên: Đầu tư hàng chục tỷ vẫn tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường

(Moitruong.net.vn) – Theo Báo cáo tổng kết, đánh giá hiệu quả đầu tư thí điểm hai dự án khai thác và chế biến bô xít  Tân Rai (Lâm Đồng) và Nhân Cơ (Đắc Nông) của Bộ Tài Nguyên và Môi trường hoạt động khai thác, chế biến bô xít tại Tân Rai và Nhân Cơ luôn tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.

Theo đó, hai dự án bô xít Tân Rai và Nhân Cơ có tổng vốn đầu tư khoảng 32.000 tỷ đồng, có công suất mỗi nhà máy 650.000 tấn alumin một năm (sau điều chỉnh). Bộ Tài nguyên Môi trường đã cấp quyền thăm dò, khai thác cho Tập đoàn Than khoáng sản Việt Nam để thực hiện khai thác bô xít, alumin.

Cụ thể, về dự án Tân Rai, theo Quyết định 1396 của Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) năm 2006, tổng mức đầu tư dự án là 7.787 tỷ đồng, tương ứng 493,5 triệu USD, công suất 600.000 tấn/năm. Thời gian thực hiện dự án từ 2006 – 2009.

Trong quá trình thực hiện, dự án liên tục điều chỉnh vốn. Năm 2013, TKV tiếp tục điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 15.414 tỷ đồng, tương ứng 805,1 triệu USD, công suất 650.000 tấn/năm. Dự án đi vào vận hành thương mại cuối năm 2013.

Về dự án Nhân Cơ, theo Quyết định số 28 của Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Alumin Nhân Cơ phê duyệt năm 2007, tổng mức đầu tư là 3.285 tỷ đồng tương ứng 205,3 triệu USD, công suất 300.000 tấn/năm, thời gian thực hiện từ 2007 – 2010.

Dự án này cũng liên tục điều chỉnh tăng vốn. Quyết định 193 năm 2014 đã nâng vốn đầu tư cho dự án lên 16.821 tỷ đồng, tương ứng 814,9 triệu USD, công suất 650.000 tấn/năm, thời gian thực hiện từ 2007 – 2014. Tuy nhiên, mãi đến quý 4/2017, dự án mới đi vào vận hành.

Đánh giá chủ đầu tư TKV, các nhà thầu đủ năng lực và kinh nghiệm thực hiện gói thầu dự án, song Bộ Tài nguyên lo ngại về chất lượng thiết bị nhà thầu, thiết bị xử lý môi trường. “Thực tế kiểm tra sau 9 năm, các thiết bị tại Nhà máy alumin Tân Rai và tại một số hệ thống xử lý môi trường đã xuống cấp, khả năng tuổi thọ không được như mong muốn”, Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra đánh giá.

Nguy cơ gây ô nhiễm môi trường

Theo Báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường các hoạt động khai thác, chế biến bauxite tại Tân Rai và Nhân Cơ luôn tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Hiện dự án Tân Rai đã để xảy ra 3 lần sự cố về môi trường, còn Nhân Cơ là 4 lần.

Bên cạnh đó, sau với khoản đầu tư kếch xù tuy nhiên, sau 9 năm đi vào hoạt động, ác thiết bị ở Nhà máy Alumin Tân Rai (Tây Nguyên) và thiết bị tại một số hệ thống xử lý môi trường đã xuống cấp. Nguy cơ xảy ra sự cố môi trường luôn thường trực.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đề nghị chủ dự án – TKV cần tuân thủ thực hiện các yêu cầu về môi trường tại khu vực khai thác mỏ, chế biến, tuyển quặng, xưởng tuyển quặng, hồ thải, hồ bùn đỏ…

Đối với dự án Tân Rai, Hồ bùn đỏ đã xây dựng xong khoang số 3 và đang thi công khoang số 4 nhưng chậm nghiệm thu, bàn giao. Tỷ lệ chất rắn, lỏng tại các khoang hồ đã được đưa vào sử dụng cũng không đạt yêu cầu. Bộ Tài nguyên đề nghị chủ đầu tư, nhà thầu đặc biệt quan tâm tới lượng nước dư trong hồ bùn đỏ.

Tại dự án Nhân Cơ, Bộ Tài nguyên và Môi trường yêu cầu cần cập nhật các văn bản pháp lý liên quan đến công tác bảo vệ môi trường, duy trì khai thác theo đúng thiết kế và tuân thủ nghiêm các yêu cầu vận hành với xưởng tuyển và hồ thải, hồ bùn đỏ…

Bên cạnh đó, trước nguy cơ gây ô nhiễm môi trường tại dự án bô xít Tây Nguyên, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị Bộ Công Thương xem xét, hướng dẫn chủ đầu tư nhanh chóng thẩm định, thiết kế các khoang hồ bùn đỏ tiếp theo ở 2 dự án này. Đồng thời chỉ đạo chủ dự án ở Nhân Cơ nhanh chóng khắc phục sự cố lún, sạt trượt phần diện tích đất gần khoang hồ bùn đỏ số 1 và 2.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường Đắk Nông tiếp tục theo dõi diễn biến tình hình khắc phục sự cố của chủ dự án, trực tiếp quan trắc môi trường nước xung quanh khu vực nhà máy đặc biệt là tại các khu vực về phía hạ du các cửa xả thải của nhà máy.

An An (T/h)