Giặt giũ - "Thủ phạm" thải hàng triệu tấn vi sợi mỗi năm

Theo kết quả nghiên cứu do Viện nghiên cứu đại dương học Pháp (Ifremer), phối hợp Trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia (CNRS), cùng hai Trường đại học Bretagne occidentale và Le Mans (CH Pháp) thực hiện và công bố trên Tạp chí Ô nhiễm Môi trường: Mỗi năm ước tính có khoảng 2 triệu tấn vi sợi bị thải ra đại dương từ những hoạt động giặt giũ trong gia đình, công nghiệp dệt may và từ một số vật dụng quen thuộc như lưới đánh cá và dây thừng.

Hoạt động giặt giũ trong gia đình, sản xuất công nghiệp dệt may, đánh bắt cá, dẫn tới việc giải phóng một lượng lớn các sợi siêu nhỏ, bao gồm cả sợi tổng hợp và sợi tự nhiên. 92% vi sợi thu thập được ở ngoài khơi tại một số vùng đại dương trên khắp thế giới chủ yếu đến từ bông và len.

Theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), trong một báo cáo công bố vào tháng 2/2020, vi sợi chiếm tới hơn 30% tổng lượng ô nhiễm nhựa ở các đại dương trên thế giới. Tình trạng này dẫn đến một số hệ quả tác động không tốt tới môi trường biển, nhất là sức khỏe của các loài sinh vật biển khi ăn phải những loại sợi này.

Ông Arnaud Huvet, chuyên gia Sinh học biển tại Ifremer, thành viên tham gia dự án nghiên cứu khoa học trên cũng công bố rằng, thời gian tồn tại của vi sợi 100% tự nhiên trong môi trường biển cần từ vài tuần cho tới vài tháng, nhưng phải mất hàng chục, thậm chí hàng trăm năm đối với vi sợi tổng hợp.

Trên toàn cầu, 24.400 tỷ hạt vi nhựa trôi nổi trên bề mặt đại dương, một phần ba trong số đó đến từ quần áo, phần còn lại đến từ rác thải nhựa đã phân hủy, thậm chí từ các sản phẩm chăm sóc sức khỏe hằng ngày của con người.

Số lượng vi sợi nhựa được giải phóng nhiều nhất trong 5-10 lần giặt quần áo đầu tiên. Thế nhưng, các sản phẩm may mặc ngày nay sử dụng tỷ lệ sợi tổng hợp ngày càng nhiều, ước tính lên tới hơn 60%. Thực tế này càng làm gia tăng đáng kể tình trạng ô nhiễm môi trường biển.

Những vi sợi nhựa nhỏ đến mức dễ dàng đi qua hệ thống lọc của các nhà máy xử lý nước thải, rồi thải trực tiếp ra sông và chảy về đại dương. Chỉ tính riêng đối với hoạt động giặt giũ thường ngày, nghiên cứu của các nhà nghiên cứu tại Đại học Northumbria ở Newcastle (Vương quốc Anh) cùng Tập đoàn đa quốc gia Procter & Gamble (P&G) đưa ra ước tính, 13.000 tấn vi sợi bị thải loại vào môi trường biển châu Âu mỗi năm.

Trong một bài báo trên FranceInfo, số ra ngày 14/12/2024, bà Olivia Gérigny, chuyên gia nghiên cứu tại Ifremer nhận định rằng Địa Trung Hải là vùng biển ô nhiễm nhất thế giới với khoảng 200 chất thải được tìm thấy trên mỗi km2, và khoảng 100 chất thải trên mỗi km2 tại Đại Tây Dương.

Theo bà Camille Détrée, nghiên cứu sinh sau Tiến sĩ tại Viện nghiên cứu đại dương học Pháp (Ifremer), kiêm giảng viên Sinh học biển tại Đại học Caen-Normandie, những loại sợi tổng hợp và tự nhiên có tác động trực tiếp lên quá trình trao đổi chất của loài hàu ngay cả khi chỉ hấp thụ liều lượng thấp. Các nhà khoa học cũng quan sát thấy, sợi tự nhiên có độ nhám cao hơn, gây ra tình trạng viêm trong thành tiêu hóa của các loài sinh vật biển, ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của chúng còn đáng kể hơn so với sợi tổng hợp.

Độc tính của vi sợi từ các sản phẩm dệt may không chỉ liên quan đến bản chất tổng hợp hoặc tự nhiên của chúng, mà phụ thuộc vào đặc tính vật lý, phương pháp dệt, thành phần hóa học và các chất phụ gia trong quá trình sản xuất.