Lễ Vu Lan báo hiếu năm 2024 là ngày nào? Nên làm gì trong ngày này?

Lễ Vu Lan còn được gọi là Lễ Vu Lan Báo Hiếu, là một ngày lễ quan trọng trong đạo Phật. Ngày tổ chức Lễ Vu Lan ở một số quốc gia sẽ có thể khác nhau, ở Việt Nam Lễ Vu Lan được tổ chức vào tháng Bảy âm lịch hàng năm, cụ thể là ngày mùng 15 tháng 7 âm lịch.

Lễ Vu Lan được coi là dịp để tưởng nhớ, báo hiếu và cầu nguyện cho linh hồn của các người đã qua đời, cũng như thể hiện lòng kính trọng và tôn trọng đối với tổ tiên và cha mẹ.

Nguồn gốc của lễ Vu Lan

Theo quan niệm của Phật giáo, Rằm tháng 7 gắn với lễ Vu Lan, xuất phát từ sự tích về Đức Mục Kiền Liên cứu mẹ thoát khỏi kiếp ngạ quỷ.

Kinh Vu Lan chép rằng, bà Thanh Đề (mẹ của Mục Kiền Liên) là một người sống xa hoa, tham lam, độc ác và không tin vào Tam Bảo. Thường ngày, bà nấu rất nhiều thức ăn và làm vương vãi khắp nơi trên mặt đất.

Mục Kiền Liên hiền lành, chịu khó, trái ngược hoàn toàn với mẹ. Ngài được mọi người xung quanh yêu mến, khen ngợi hết lời.

Sau khi bà Thanh Đề qua đời, Mục Kiền Liên xin xuất gia và trở thành đệ tử của Đức Phật. Qua tu luyện thành công, Mục Kiền Liên biết nhiều phép thần thông, có thể dùng mắt thần nhìn khắp trời đất.

Ngài thấy mẹ mình đang ở cõi địa ngục, bị đọa đày và đói khát khổ sở. Với lòng hiếu thảo của mình, Mục Kiền Liên đem cơm xuống địa ngục để dâng cho mẹ.

Tuy nhiên, do đói lâu ngày nên khi ăn, mẹ ông đã dùng một tay che bát cơm của mình, không cho các cô hồn khác đến tranh cướp. Vì vậy, thức ăn đưa lên miệng đã hóa thành lửa đỏ.

Thấy vậy, Mục Kiền Liên tìm Đức Phật để hỏi cách cứu mẹ. Đức Phật dạy, dù Mục Kiền Liên thần thông quảng đại đến đâu cũng không đủ sức cứu mẹ, chỉ có cách nhờ hợp lực của chư tăng khắp mười phương mới mong việc giải cứu thành công.

Rằm tháng 7 thích hợp để cung thỉnh chư tăng, nên sắm sửa lễ cúng vào ngày đó. Làm theo lời Phật dạy, Mục Kiền Liên đã giải thoát được cho mẹ. Phật dạy chúng sinh ai muốn báo hiếu cha mẹ cũng nên làm theo. Từ đó, ngày lễ Vu Lan ra đời.

Ý nghĩa của ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Nhắc tới Vu Lan, nhiều người biết ngay đến ý nghĩa của ngày lễ này là để báo hiếu tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Với người Việt, đạo hiếu luôn đi đầu. Vì vậy vào ngày này, con cái thường thể hiện tấm lòng hiếu thuận với cha mẹ, ông bà, tổ tiên.

Tổ tiên, ông bà, cha mẹ không chỉ sinh thành ra mình, mà còn có ơn dưỡng dục. Ngày lễ Vu Lan ra đời là dịp gợi nhắc các thế hệ con cháu nhớ về những công ơn như trời biển ấy.

Nghi thức bông hồng cài áo trong ngày Lễ Vu Lan

Nghi thức bông hồng cài áo là một nghi thức cao quý trong dịp Lễ Vu Lan, bắt nguồn bởi Thiền sư Thích Nhất Hạnh.

Trước năm 1962, Thiền sư Thích Nhất Hạnh thực hành thiền tại Nhật Bản. Một ngày nọ, ông quyết định đến một nhà sách trong ngày Ngày của Mẹ (Mother’s Day - một ngày lễ truyền thống được kỷ niệm ở nhiều nước Âu, Mỹ). Trong lúc ông đang ở trong cửa hàng sách, một cô gái tiến đến và cài một bông hoa trắng lên áo tràng của ông mà không rõ lý do.

Thiền sư Thích Nhất Hạnh hỏi cô gái về ý nghĩa của việc cài bông hoa trắng này. Cô gái giải thích rằng trong ngày này, nếu ai còn có mẹ thì họ sẽ cài một bông hoa đỏ, còn nếu mất mẹ thì họ sẽ cài một bông hoa trắng để tưởng nhớ và bày tỏ lòng biết ơn đối với mẹ đã qua đời.

Câu chuyện này đã gợi ý cho Thích Nhất Hạnh về ý nghĩa tượng trưng của bông hoa cài áo và cách chúng ta có thể tưởng nhớ, tri ân và bày tỏ lòng biết ơn đối với người mẹ của mình, cũng như tất cả các người thân yêu đã ra đi. Năm 1962, Thiền Sư Thích Nhất Hạnh viết quyển sách "Bông hồng cài áo" dựa trên câu chuyện này, nơi ông thảo luận về tình yêu và tình cảm đối với người mẹ và cách chúng ta có thể thực hiện việc này trong cuộc sống hàng ngày.

Việc làm ý nghĩa trong ngày Lễ Vu Lan

Trong dịp Lễ Vu Lan, có nhiều việc làm ý nghĩa mà bạn có thể thực hiện để thể hiện lòng biết ơn, tôn trọng cha mẹ và tổ tiên, cũng như thể hiện tinh thần từ thiện và lòng nhân ái. Dưới đây là một số việc làm ý nghĩa bạn có thể thực hiện trong dịp này:

Thể hiện tình yêu, sự biết ơn đối với cha mẹ

Cuộc sống thường nhật có thể khiến bạn không có thời gian hoặc ngại thể hiện tình cảm với cha mẹ. Hãy nhân dịp Lễ Vu Lan để thể hiện tình yêu và sự biết ơn của mình đối với cha mẹ bằng những việc như: tặng món quà nhỏ, vào bếp nấu món ăn cha mẹ yêu thích, hay đơn giản chỉ cần một cuộc gọi hoặc một dòng tin nhắn yêu thương cũng sẽ khiến cha mẹ cảm thấy hạnh phúc trong ngày này.

Làm từ thiện

Tương tự như trong câu chuyện nguyên thủy, bạn có thể tùy theo khả năng của bản thân mà có thể tặng quà, giúp đỡ cho những người có hoàn cảnh khó khăn, như người già, người khuyết tật, người nghèo, để thể hiện lòng biết ơn và lòng nhân ái.

Tham gia các hoạt động xã hội

Nhiều nơi tổ chức các chương trình từ thiện và xã hội trong ngày Vu Lan, như phát quà cho người nghèo, cấp thuốc miễn phí cho người già yếu, và cùng nhau thực hiện các hoạt động thiện nguyện.

Không hại chúng sinh

Là ngày tưởng nhớ và tri ân tổ tiên, ngày lễ Vu Lan thể hiện tinh thần từ bi, lòng hiếu thảo, và tôn kính đối với cuộc sống. Do đó, các hành động như sát sinh bao gồm cả động vật, gây hại chúng sinh hoàn toàn không phù hợp trong ngày này.

Cúng Lễ Vu Lan

Cúng lễ Vu Lan là một phần quan trọng trong nghi thức tôn kính và cúng dường cho tổ tiên và người thân đã khuất. Mâm cúng Lễ Vu Lan thường không quá chú trọng vào “mâm cao, cỗ đầy”, cốt lõi là người cúng lễ thành tâm và chuẩn bị đồ cúng cần thiết như:

Chén đũa

Thức ăn, nước uống như: cơm trắng, cháo loãng, gạo, muối, canh, xôi, chè, khoai lang, bỏng ngô, bánh, trái cây, trầu cau
Hoa tươi
Áo quần vàng mã

Các phong tục và vật phẩm có thể khác nhau tùy theo từng khu vực và truyền thống Phật giáo khác nhau. Để biết chính xác những gì cần chuẩn bị cho mâm cúng lễ Vu Lan, bạn nên tìm hiểu thêm từ các nguồn tín ngưỡng và tham khảo với những người có kinh nghiệm trong việc tổ chức lễ cúng này.

Trình tự cúng Lễ Vu Lan: cúng Phật (nếu gia đình bạn thờ Phật), cúng thần linh, cúng gia tiên và cuối cùng là cúng thí thực chúng sinh.

Lễ Vu Lan mang ý nghĩa thể hiện sự tôn kính, tưởng nhớ tổ tiên, đấng sinh thành cùng với sự từ bi và tình thương. Vì vậy, tất cả hành động nào bạn thực hiện xuất phát từ lòng thành, sự biết ơn và tôn kính đều có ý nghĩa lớn lao trong ngày Lễ Vu Lan.