Ý nghĩa của ngày tết Hàn thực
Tết Hàn Thực là một ngày lễ tết diễn ra vào ngày mùng 3 tháng 3 Âm lịch hàng năm. Đây là một dịp để người Việt hướng về nguồn cội, tưởng nhớ ân đức tổ tiên. Vào năm 2024, Tết Hàn Thực sẽ diễn ra vào thứ 5 ngày 11/4/2024 dương lịch.
Tuy tết Hàn thực của Việt Nam bắt nguồn từ phong tục Trung Quốc nhưng đã được hợp nhất và thay đổi gần như hoàn toàn khi du nhập vào nền văn hóa dân gian nước ta.
Đối với người Trung Quốc, khi Tết Hàn thực diễn ra người dân sẽ kiêng dùng lửa và sử dụng thức ăn nguội lạnh, tham gia nhiều hoạt động truyền thống như viếng mộ, chọi gà, đánh đu, đua thuyền,.. suốt 3 ngày liên tiếp.
Nhưng tại Việt Nam, người Việt đón Tết Hàn thực bằng việc cúng mâm cỗ bánh trôi bánh chay lên ông bà tổ tiên, lễ Phật và hoàn toàn không xuất hiện tục lệ kiêng dùng lửa hay ăn đồ nguội lạnh, khác biệt với phong tục nước bạn.
Mâm cỗ cúng tết Hàn thực đầy đủ
Theo nghĩa của tiếng Hán, "Hàn" có nghĩa là lạnh, "thực" có nghĩa là ăn, vì vậy Tết Hàn Thực được hiểu là Tết ăn đồ lạnh. Mâm lễ cúng ngày Tết Hàn thực ở Việt Nam cơ bản gồm: Bánh trôi, bánh chay, hương, hoa, trầu cau, nước sạch, hoa quả.
Cách bày mâm cỗ cúng Tết Hàn thực
Bánh trôi, bánh chay
Mâm cỗ cúng Tết Hàn thực không thể thiếu bánh trôi, bánh chay. Theo quan niệm, số lẻ là số mang lại may mắn nên số lượng bát bánh trôi và bánh chay trên mâm thường là 3 hoặc 5, tùy theo từng gia đình.
Bánh trôi làm bằng gạo nếp, nặn thành viên nhỏ, bên trong có nhân đường đỏ, thả vào luộc trong nồi nước sôi. Khi bánh nổi lên thì vớt ra.
Bánh chay cũng được làm từ bột nếp, được nặn tròn dẹt, không nhân, luộc chín, bỏ vào bát và đổ nước đường lên trên.
Hoa tươi và trầu cau
Gia chủ nên chọn hoa thật tươi, thông thường nên chọn hoa cúc, bởi loại hoa này thể hiện được sự trang nghiêm và mang ý nghĩa cầu mong tài lộc, may mắn. Tùy thuộc vào điều kiện gia đình, gia chủ có thể chọn thêm các loại hoa khác như hoa huệ trắng, hoa đồng tiền,.... Bên cạnh đó, thêm đĩa bày ba hoặc năm lá trầu và cau theo số lẻ như vậy.
Mâm ngũ quả
Tùy từng mùa, gia chủ chọn 5 quả có màu sắc khác nhau như màu xanh, đỏ, vàng, tím... để đại diện cho ngũ hành, dâng cúng tổ tiên thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành.
Ly nước sạch
Dù cúng phật hay cúng gia tiên và không chỉ trong Tết Hàn thực, gia chủ luôn phải chuẩn bị một ly nước sạch để bày lên bàn thờ. Theo quan niệm dân gian, ly nước sạch đại diện cho sự tinh khiết, cho chân tâm thành kính của gia chủ.
Ngoài những lễ vật trên, mâm cúng có thể chuẩn bị thêm một ít tiền vàng (tùy thuộc vào kinh tế của từng gia đình).