Trong những ngày giáp Tết, bên cạnh việc mua sắm, chuẩn bị trang trí nhà cửa. Bên cạnh đó, đối với các gia đình ở Việt Nam, việc dọn dẹp bàn thờ hay còn gọi là bao sái bàn thờ là công việc được chú trọng đầu tiên để chuẩn bị đón Tết nguyên đán.
Bàn thờ luôn là nơi thể hiện sự tôn kính của mọi người trong gia đình đối với tổ tiên, ông bà. Vì thế, khi dọn dẹp bàn thờ cũng cần lưu ý để không làm ảnh hưởng tới sức khỏe, tài lộc, may mắn của gia chủ.
Thông thường, bắt đầu từ ngày 23 tháng Chạp (23/12 Âm lịch) – thời điểm tiễn Táo Quân lên trời là mọi người bắt đầu thu xếp thời gian dọn dẹp, bày biện bàn thờ. Vì quan niệm rằng đây là thời điểm “thần linh đi vắng”, nên gia chủ tranh thủ sửa sang nơi thờ tự đón Tết, để làm sao cho đến đêm 30 Tết, khi các vị thần linh trở về thì mọi việc đã hoàn tất.
Bắt đầu từ ngày 23 tháng Chạp (23/12 Âm lịch) – thời điểm tiễn Táo Quân lên trời là mọi người bắt đầu thu xếp thời gian dọn dẹp, bày biện bàn thờ.
Công việc chủ yếu là dọn dẹp, lau chùi, hóa chân hương (đốt các chân hương cũ đi cho đỡ đầy bát hương), chỉ để lại 3 chân hương, sau đó bày biện đồ lễ. Các đồ thờ tự lúc này có thể được hạ xuống để lau chùi, đánh bóng. Sau khi hoàn tất, người ta nấu nước thơm (thường là ngũ vị hương) để lau lại một lần nữa cho sạch sẽ, thơm tho.
Khi quét dọn bàn thờ cần dùng một chổi chuyên dùng để quét bụi, dùng khăn sạch với nước thanh tịnh để lau chùi đồ thờ.
Tránh không làm đổ vỡ đồ thờ. Đồ thờ cúng trên ban thờ là vật linh thiêng, trang trọng nên bạn cần hết sức cẩn trọng khi dọn dẹp bàn thờ.
Trên bàn thờ, nơi quan trọng nhất là bát hương, nơi giáng của các hương linh, thần, thánh, tổ tiên và cũng thể hiện sự thành kính của mọi người trần thế đối với cõi tâm linh. Vì thế, khi lau dọn bàn thờ nên tránh việc bát hương bị di chuyển.
Bát hương cuối năm sẽ đầy chân hương cần bỏ bớt để có chỗ cắm hương mới. Lúc này, nên rút chân hương ra khỏi bát để lại 5 chân hương cũ. Chân hương cũng cần đốt thành tro trước khi thả xuống sông, suối, ao, hồ, tránh nơi uế tạp.
Một số gia đình thường thay bát hương vào dịp này. Tuy nhiên, theo Thượng tọa Thích Đạo Hiển – Phó Trưởng Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Quảng Ninh, nơi thờ tự là nơi linh thiêng, quan trọng nhất phải được yên chứ không nên một năm thay bát hương một lần rồi đem bát hương bỏ xuống sông hồ gây ô nhiễm môi trường hoặc đem để ở trong chùa gây mất mỹ quan.
Ngoài bao sái bàn thờ, tỉa chân hương, các gia đình sẽ mua sắm các lễ nghi để bày biện đón năm mới gồm hương, hoa, đăng, trà, quả, thực, nên thanh tịnh và có thể theo tập tục cúng gia tiên nhà mình.
Mai Anh (t/h)