Những sáng kiến giảm ô nhiễm môi trường

Công nghệ mới xử lý khí thải

Xử lý khí thải bằng công nghệ nhiệt độ thấp là nghiên cứu của các kỹ sư Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Khí thải từ các nhà máy công nghiệp có thể được xử lý đến 100% nhờ công nghệ nhiệt độ thấp sử dụng các xúc tác hỗn hợp oxit kim loại chuyển tiếp.

Ưu điểm của sản phẩm của nhóm nghiên cứu, ngoài việc giảm được đáng kể giá thành so với các sản phẩm nhập ngoại từ kim loại quý đắt tiền, còn có khả năng ổn định cao hơn vì những xúc tác kim loại quý dễ bị thiêu kết trong môi trường nhiệt độ cao và dễ mất hoạt tính sau một thời gian ngắn khi gặp clo và lưu huỳnh trong khí thải.

Sản phẩm hiện đã sẵn sàng để áp dụng thương mại. Hiện nay, một số nhà máy nhiệt phân cao su phế thải ở Hải Dương đã lắp đặt bộ xúc tác này trên hệ thống ống xả với chi phí khoảng 100 triệu đồng/lần. Phải sau tối thiểu 2 - 3 năm, các nhà máy này mới cần phải thay thế bộ xúc tác.

Sau khi lắp đặt, người sử dụng không phải điều chỉnh gì ngoại trừ việc đảm bảo các yếu tố công nghệ như thiết kế. Trước khi sử dụng xúc tác xử lý khí thải, các nhà máy phải được khảo sát công nghệ để chế tạo những hỗn hợp xúc tác tối ưu và có được sự tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật tốt nhất trong quá trình vận hành.

Làm sạch kênh, rạch với ý tưởng của sinh viên

Trong khi đó, sử dụng thảm thực vật nổi kết hợp pin năng lượng mặt trời để xử lý nước thải kênh, rạch là ý tưởng của nhóm sinh viên Trường Đại học Bách khoa TPHCM .

Ý tưởng của nhóm có thể xử lý ô nhiễm nguồn nước kênh rạch, cải thiện cảnh quan khu vực bằng những loài thực vật được lựa chọn nổi trên mặt nước, giảm thiểu các chất ô nhiễm hữu cơ, hạn chế tối đa việc thay đổi cấu trúc kênh rạch, xây dựng công trình với chi phí đầu tư rẻ.

Thực vật thuỷ sinh là thành phần chính trong phương pháp này để xử lý chất ô nhiễm trong nước bằng cách hấp thụ các chất đó như nguồn dinh dưỡng để giúp cây trưởng thành và ra hoa, tạo nên cảnh quan đẹp đẽ trên mặt kênh và phủ xanh mặt nước.

Theo nhóm tác giả, mô hình sử dụng 5 - 6 loài thực vật khác nhau tìm thấy ở ven các kênh rạch với vỏ hàu và xơ dừa được đặt trong rổ nhựa có lớp lưới bằng nhựa bọc phía dưới tránh cho vật liệu rơi ra ngoài. Đường kính của mắt lưới là 2,5cm nên yêu cầu kích thước vỏ hàu là từ 3cm trở lên. Trong lớp vật liệu, 80% là lớp vỏ hàu, 20% còn lại là xơ dừa giúp cho rễ bám chắc hơn.

Nhóm nghiên cứu cho hay, hiện bè thực vật nổi được áp dụng tại khá nhiều con sông ô nhiễm như sông Tô Lịch (Hà Nội), tuy nhiên, thảm thực vật nổi kết hợp hệ thống sục khí được sử dụng bằng pin năng lượng mặt trời vẫn chưa được áp dụng rộng rãi ngoài thực tế, chỉ được thử nghiệm trong thí nghiệm.

Chi phí đầu tư rẻ, dễ dàng vận hành, lắp đặt chính là ưu điểm lớn của mô hình. Thảm thực vật nổi xử lý nước thải với các thực vật thủy sinh là phần xử lý chính phù hợp với tiêu chí: Dễ tìm, giá thành thấp, phát triển mạnh mẽ trong điều kiện nước mặn, khả năng xử lý các chất hữu cơ cao, với độ phủ mảng xanh cao cùng bộ rễ kiên cố, chắc chắn và tạo nên cảnh quan một cách thẩm mỹ. Dự án này của nhóm đạt giải Khuyến khích cuộc thi Ý tưởng sáng tạo trẻ TPHCM lần thứ XIII năm 2021.

Mô hình sáng tạo: Phủ xanh công trình bằng rác thải

Đến từ phố núi Pleiku thoáng đãng của Tây Nguyên, Nguyễn Văn Thành - chàng sinh viên khoa Kỹ thuật đô thị của Trường Đại học Kiến trúc TP. Hồ Chí Minh cảm thấy ngột ngạt khi môi trường sống ở thành phố này rất thiếu mảng xanh. Từ không gian học đường cho đến nơi công cộng.

Trăn trở về vấn đề này, đến năm học thứ ba, khi học môn Tái chế rác thải, anh rất hứng thú với việc tìm ra giải mô hình sáng tạo bảo vệ môi trường với tên gọi "phủ xanh đô thị". Sáng kiến này sẽ được thực hiện bằng cách sử dụng rác thải và bắt tay vào nghiên cứu với sự hướng dẫn của giáo viên bộ môn.

Từ ý tưởng, Văn Thành lên kế hoạch thực hiện đề án theo hướng có tính thực tiễn cao. Để có đủ nhân sự thực hiện dự án "Tái sử dụng rác thải trong học đường để phủ xanh công trình", anh đã vận động một số bạn học cùng trường thành lập nhóm BUCA gồm Văn Thành (trưởng nhóm), Đăng Khoa, Vũ Phùng, Yến Dương, Minh Đức, Quế Trâm, Nhật Anh, Anh Khoa và Đoàn Văn Hưng.

Công việc của nhóm là thu thập rác thải trong trường học và phân loại, dùng rác tái chế là nhựa các loại để ép thành từng miếng panel có kích thước khoảng 1m2 và ráp lại, đặt trên tường để vừa chống thấm vừa có thể trồng cây xanh. Họ còn tận dụng rác thải để làm các mẫu chậu, thùng rác tiện dụng cho việc phân loại rác.

Chia sẻ trở ngại khi thực hiện về ý tưởng của những thanh niên yêu việc bảo vệ môi trường chính là "công việc tốn thời gian và khó khăn nhất là việc phân loại rác tại nguồn và làm việc với các công ty sản xuất nhựa để thuyết phục họ hợp tác công đoạn ép rác. May mắn là nhóm đã được sự giúp đỡ từ nhiều người nên đến nay, mọi việc tiến hành khá suôn sẻ" - Văn Thành vui mừng chia sẻ. Ước tính, mảng tường xanh hoàn chỉnh có giá khá rẻ, từ 300-400 ngàn/m2 và được bảo hành từ ba đến năm năm.

Dự án này đã giành được nhiều giải thưởng của các cuộc thi ý tưởng "Sáng tạo trẻ", "Tiết kiệm năng lượng" và mới nhất là giải thưởng của Hội đồng Anh cho những sáng tạo vì môi trường, trị giá 100 triệu đồng.

Văn Thành cho biết nhóm đang dùng khoản tiền thưởng này để triển khai thí điểm dự án phủ xanh chính ngôi trường mà các bạn đang theo học, dự kiến công trình sẽ hoàn thành vào tháng 9-2012. Sau các trường học, nhóm sẽ tiếp tục đưa tường xanh đến những công trình công cộng như trạm chờ xe bus, bệnh viện, quán cà phê, kế đó là nhà dân.

Cũng theo Thành - người đưa ra ý tưởng sáng tạo bảo vệ môi trường: "Tham dự các cuộc thi chỉ là cách để chúng tôi có điều kiện học hỏi, hoàn thiện cho dự án và may mắn có được giải thưởng càng tạo thêm cho chúng tôi động lực để tiếp tục kế hoạch của mình.

Tôi tin rằng dự án này sẽ góp phần tích cực giải quyết được tình trạng thiếu không gian xanh cho thành phố, tăng vẻ mỹ quan mà chi phí thấp, rất kinh tế nên rất mong nhận được sự quan tâm, hợp tác của nhiều người".

Các nhà khoa học đã tính toán và kết luận rằng nếu phủ xanh được 20% diện tích đô thị thì sẽ giảm được nhiệt độ từ 1 - 2oC. Cũng theo đó lượng CO2 trong không khí cũng giảm đáng kể, rồi giảm sử dụng máy điều hòa sẽ tiết kiệm được điện năng.

Dự án ý tưởng sáng tạo bảo vệ môi trường của nhóm BUCA có ưu điểm là tiết kiệm diện tích đất đô thị vì tận dụng những mảng tường của công trình. Nhìn xa hơn, nếu có nhiều con đường được phủ xanh theo phương pháp của nhóm BUCA thì sẽ hình thành được nhiều con phố đi bộ xanh mát.

Sáng kiến bảo vệ môi trường "Hút dầu loang bằng thảm vỏ tràm"

Tràm là loại cây phổ biến ở miền Tây Nam bộ, riêng tại những vùng đất ngập nước tràm còn được trồng thành rừng. Lâu nay, người dân quen dùng thân tràm làm cọc móng, cột nhà, lá tràm được chưng cất để lấy tinh dầu, còn vỏ tràm bị xem là phế phẩm. Vì thế, ý đồ nghiên cứu dùng vỏ tràm để làm sạch môi trường được rất nhiều người quan tâm.

Đó là sáng kiến của thầy giáo Nguyễn Ngọc Hải, giáo viên Trường THPT An Lạc Thôn, tỉnh Sóc Trăng cùng ba học trò là Nguyễn Trí Hải, Lý Công Hiển và Nguyễn Thanh Liêm. Với đề tài "Thu giữ dầu loang bằng vỏ tràm", nhóm thầy trò này đã nghiên cứu, thử nghiệm dùng vỏ tràm làm vành đai để hút xăng dầu rò rỉ từ các cây xăng, tiệm sửa xe máy...

Vượt qua 800 bài dự thi của các trường học trong cả nước, đề tài trên đã được chọn làm đại diện của Việt Nam tham dự cuộc thi về môi trường cấp quốc tế tại Thụy Điển. Trước đó, nhóm đã đoạt giải nhất cuộc thi cấp quốc gia về đề tài "Cải thiện việc sử dụng và bảo vệ nguồn nước" do Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường phối hợp cùng Tổng cục Môi trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức.

Thầy Ngọc Hải cho biết sau nhiều lần thử nghiệm, có thể thấy so với các chất có khả năng thấm hút khác như bông gòn, xơ dừa, xác bèo tây khô..., thì vỏ tràm có khả năng hút dầu mạnh nhất.

Thầy Ngọc Hải làm thử nghiệm, dùng nước sau khi được xử lý để tưới cây mồng tơi - loại cây trồng rất nhạy cảm với nước nhiễm xăng dầu thì kết quả cây mồng tơi vẫn phát triển xanh tốt, chứng tỏ nước nhiễm xăng dầu đã được vỏ tràm khử mạnh. Từ kết quả khả quan ấy, nhóm nghiên cứu do thầy Ngọc Hải lãnh đạo mở rộng phạm vi ứng dụng, dùng vỏ tràm làm vành đai ven các điểm bán xăng dầu, tiệm sửa máy nổ ven sông...

Để hút xăng, dầu loang lổ trên đường và trên mặt nước. Đây là một sáng kiến độc đáo, không tốn kém mà mang lại lợi ích thiết thực trong việc góp phần bảo vệ môi trường nên cần được giới thiệu rộng rãi để nhiều nơi cùng ứng dụng.