Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: Đẩy mạnh tự chủ đại học để nâng cao chất lượng

(Moitruong.net.vn) – Ngày 11/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức Hội nghị tổng kết năm học 2016 – 2017 và phương hướng, nhiệm vụ năm học 2017 – 2018 các cơ sở giáo dục đại học, các trường sư phạm với sự tham gia của hơn 1200 đại biểu ở ba đầu cầu Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng. Tại đây, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã nêu lên hàng loạt những vấn đề được dư luận quan tâm thời gian qua, đồng thời giao nhiệm vụ cho giáo dục đại học trong năm học tới.

Dẫn chứng về hiện tượng kỳ thi THPT Quốc gia 2017 có nhiều điểm 10 mà báo chí đưa bằng cụm từ “mưa điểm 10” liệu có thực sự chính xác? Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã nêu lên những mặt tích cực của hình thức thi trắc nghiệm và cho rằng, hình thức này được nhiều hơn chưa được.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ giải đáp một số vấn đề dư luận quan tâm thời gian qua và giao nhiệm vụ cho giáo dục đại học trong năm học tới

Nếu như năm ngoái, điểm 10 thường rơi vào trường hợp rất giỏi hoặc học tủ thì năm nay có thay đổi một chút. Bởi lẽ, đề thi trắc nghiệm khách quan kiểm tra kiến thức trải rộng, tạo cơ hội cho nhiều học sinh có cơ hội được điểm cao.

Hơn nữa năm nay nội dung thi chỉ tập trung trong chương trình lớp 12, trong quá trình học tập học sinh có 3 lần được làm quen với dạng thức đề thi, tạo thuận lợi cho thí sinh ôn tập. Tuy kết quả có nhiều điểm tuyệt đối hơn nhưng theo số liệu thống kê, điểm 9-10 cũng chỉ chiếm 3% trong phổ điểm cả nước.

“Cái được lớn nhất của chúng ta là việc thay đổi hình thức thi đã cho kết quả rất minh bạch, khách quan, giảm tốn kém cho xã hội. Số điểm 9 – 10 tuy có nhiều hơn nhưng trung vị vẫn là 4 6 điểm chứ không hẳn là “mưa điểm 10” như dư luận bình luận”, Bộ trưởng chỉ rõ.

Hay nhắc đến hiện tượng “30 điểm vẫn trượt”, Bộ trưởng cho rằng, năm nay chúng ta áp dụng minh bạch, công khai thông tin trong tuyển sinh. Do tính ưu việt của công nghệ thông tin, Bộ cho các em đăng ký nhiều nguyện vọng, có thể thay đổi nguyện vọng sau khi biết điểm, rất nhân văn.

Vì sự minh bạch do công nghệ thông tin hỗ trợ rất tốt nên nhiều thí sinh cùng đăng ký vào một số trường tốt, ngành “hot” như Y, Dược, Công an, Quân đội… trong khi chỉ tiêu các trường này không tăng, thậm chí là giảm tới 50%, nên điểm chuẩn các trường/ngành này cao là điều dễ hiểu.

Tuy vậy, ngành Giáo dục sẽ khắc phục bằng việc rút kinh nghiệm ra đề thi phân hóa rõ nét hơn nữa: “Năm đầu tiên chúng ta triển khai đề thi trắc nghiệm chuẩn hóa, kết quả như vậy đã là một sự cố gắng lớn, tuy nhiên cần phải hoàn thiện về mặt kỹ thuật để năm sau đề thi có sự phân hóa tốt hơn nữa”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Sẽ xem xét điều chỉnh điểm ưu tiên cho phù hợp

Theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, không quá khó hiểu hiện tượng có đến 110.000 thí sinh trúng tuyển nhưng không nhập học, vì “chất lượng kéo theo số lượng”, trường nào chất lượng tốt sẽ được nhiều người học quan tâm, lượng thí sinh trúng tuyển đăng ký nhập học cao hơn. Chúng ta cũng phải chấp nhận rằng các cơ sở giáo dục phải có sự cạnh tranh, phân tầng chất lượng. Các trường có chất lượng tốt thì thí sinh sẽ yên tâm hơn khi đăng ký nhập học.

Bộ trưởng cũng lưu ý, các trường đại học phải nhìn vào cung – cầu của thị trường để cải thiện, nâng cao chất lượng cũng như định hướng phát triển. Không phải ngành nào có thế mạnh là đổ xô đào tạo trong khi thị trường không cần. Có ngành chúng ta có năng lực đào tạo rất tốt nhưng thị trường không cần thì phải giảm, thậm chí đóng cửa. Đặc biệt, trong điều kiện thế giới thay đổi nhanh và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra mạnh mẽ thì xu hướng ngành học càng thay đổi nhanh chóng. Vì vậy, giáo dục đại học hiện đại phải nghĩ đến tiếp cận theo hướng nhu cầu thị trường.

Xoay quanh vấn đề cộng điểm, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định đó là chủ trương tốt và đầy nhân văn, không chỉ ở nước ta mà nước khác cũng áp dụng. Và không chỉ cộng điểm ưu tiên khi thi mà còn có chính sách hỗ trợ, ưu tiên trong suốt quá trình. Tuy nhiên, hiện nay tình hình thay đổi, khu vực 1-2-3 sự chênh lệch điều kiện đã khác xưa thì phải điều chỉnh cho phù hợp. Và Bộ Giáo dục sẵn sàng lắng nghe để có điều chỉnh phù hợp.

Sớm triển khai quy hoạch các trường sư phạm

Một vấn đề nóng khác được dư luận “mổ xẻ” những ngày qua là ngành Sư phạm có điểm đầu vào ở mức thấp. Theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, dư luận nên nhìn nhận toàn diện và thấu đáo.

Bởi lẽ nếu phân tích thì không phải ngành Sư phạm nào năm nay cũng có đầu vào quá thấp. Có những phân ngành điểm trúng tuyển vẫn khá cao hoặc ở mức tương đối nhưng cũng có phân ngành điểm thấp, nhất là ở các trường cao đẳng có đào tạo ngành Sư phạm. Bên cạnh đó, qua theo dõi thực tế nhập học, đa số thí sinh nhập học có điểm thi cao hơn điểm trúng tuyển mà trường công bố.

Để giải quyết được căn cơ những vấn đề đang đặt ra cho hệ thống các trường sư phạm, Bộ trưởng cho biết, tới đây, Bộ sẽ có những cuộc làm việc riêng với các trường sư phạm để có những tính toán cho hợp lý. Trong đó việc quy hoạch mạng lưới các trường sư phạm sẽ phải được ưu tiên làm ngay. Sẽ có những trường trung tâm, trường là phân hiệu và trường là vệ tinh.

“Ngành sư phạm muốn nâng cao chất lượng đầu vào phải học tập kinh nghiệm từ ngành công an, quân đội là giao chỉ tiêu hàng năm, có chính sách ưu tiên về học phí và được phân công công việc sau khi ra trường. Có như vậy, đầu vào mới cao được. Nhưng tôi cũng lưu ý, điểm đầu vào chỉ là một yếu tố, quá trình tuyển chọn giáo sinh cho các trường sư phạm phải quan tâm tới năng khiếu có tính chất nghiệp vụ, chú ý tới năng lực phẩm chất nhà giáo. Dù thế nào cũng phải làm cho giáo sinh vào trường sư phạm cảm thấy tự hào” – Bộ trưởng nêu rõ.

Tạo cơ sở pháp lý hỗ trợ đổi mới giáo dục đại học

Đánh giá chung về giáo dục đại học trong năm học 2016 – 2017, Bộ trưởng cho rằng, mặc dù hoạt động trong điều kiện còn nhiều khó khăn song các trường đã nỗ lực để có một năm học với nhiều chuyển biến tích cực, trong đó kết quả của kỳ thi “hai trong một”, kết quả xét tuyển đại học, cao đẳng là điểm nhấn quan trọng của năm học.

Toàn cảnh Hội nghị tổng kết năm học 2016-2017 và phương hướng, nhiệm vụ năm học 2017 – 2018 các cơ sở giáo dục đại học, các trường sư phạm

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, những hạn chế của giáo dục đại học được nêu ra trong Hội nghị như công tác tuyển sinh, chất lượng đào tạo, chất lượng nghiên cứu khoa học, việc làm cho sinh viên sau khi ra trường… đều là những vấn đề có thật, đó không phải là những hạn chế hiện giờ mới có mà đã có từ rất lâu nhưng chính sự minh bạch thông tin thời gian qua đã làm cho những hạn chế này trở nên rõ ràng hơn và trách nhiệm của chúng ta là phải nỗ lực để khắc phục những hạn chế này.

Bộ trưởng nhấn mạnh: Muốn cải thiện chất lượng giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng phải bắt đầu từ thể chế, vì vậy, tới đây, trên cơ sở kế thừa những kết quả đã đạt được, ngành Giáo dục sẽ kiến nghị sửa đổi, bổ sung hai luật quan trọng là Luật Giáo dục và Luật Giáo dục Đại học. Đây sẽ là cơ sở pháp lý nhằm kiến tạo, hỗ trợ cho đổi mới giáo dục đại học.

Bộ trưởng đề nghị, tới đây cần quyết tâm thực hiện việc quy hoạch mạng lưới các cơ sở giáo dục đại học và trường sư phạm một cách căn cơ có tính đến yếu tố thị trường và xu hướng phát triển đại học trên thế giới, tránh cứng nhắc và tùy tiện.

Hiện nay đa phần các trường đào tạo đơn ngành, quy hoạch cần có tính định hướng để các trường liên kết với nhau trên cơ sở chia sẻ trách nhiệm và lợi ích, hướng tới việc đào tạo đa ngành, đa lĩnh vực, đồng thời hình thành nên ngày càng nhiều trường chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động.

“Đây là việc khó vì trên thực tế mỗi trường có sứ mạng, vai trò, mục tiêu khác nhau nhưng không thể không làm, các trường phải cùng bắt tay nhau để làm quy hoạch vì lợi ích riêng của mỗi trường và vì sự phát triển chung của giáo dục đại học, phải làm sao để sang năm nhìn lại, quy hoạch giáo dục đại học đã có một bước tiến dài” – Bộ trưởng nêu rõ.

Bộ trưởng yêu cầu các vụ, cục chức năng của Bộ cụ thể hóa bằng các văn bản để hướng dẫn các cơ sở giáo dục đại học cùng tham gia vào quá trình quy hoạch, trong đó lưu ý tới việc đặt ra một ngưỡng thời gian cụ thể để các trường có thể thực hiện được quy hoạch, nhất là các trường ngoài công lập nhưng cũng không thể kéo dài làm chậm quá trình nâng cao chất lượng giáo dục đại học.

Đổi mới mạnh mẽ quản trị đại học

Về tự chủ đại học, Bộ trưởng cho rằng, các trường phải coi tự chủ là đích đến để nâng cao chất lượng chứ không phải chỉ là vấn đề tài chính, thay bằng cấp ngân sách nhà nước theo kiểu hành chính thì sẽ cấp theo nhiệm vụ trên cơ sở chất lượng đầu ra và không phân biệt công tư.

“Tới đây chúng ta phải đổi mới mạnh mẽ quản trị đại học, các trường muốn phát triển thì phải đổi mới tư duy quản trị chứ không thể quản lý như thông thường. Bộ đang tiến hành xây dựng chuẩn hiệu trưởng, chuẩn chủ tịch hội đồng trường, từ đó sẽ xây dựng chương trình bồi dưỡng ngắn gọn để hiệu trưởng, chủ tịch hội đồng trường có thể tự học đáp ứng yêu cầu quản trị”.

Nhìn lại kỳ xét tuyển vừa qua, Bộ trưởng chỉ ra một trong những nguyên nhân dẫn tới thí sinh ảo là do thí sinh chưa đủ thông tin, vì vậy đã tới lúc phải thay đổi nhận thức khi xây dựng chỉ tiêu tuyển sinh, tư vấn tuyển sinh. Sắp tới đây các trường sẽ tự chịu trách nhiệm về đầu vào. Vì thế, cần tính đến ngành gì thị trường cần, phân khúc nào thích hợp để tư vấn tuyển sinh. Trong đó dành nhiều thời gian tư vấn nghề nghiệp cho các em sát với nhu cầu của thị trường lao động.

Bộ trưởng cũng thông tin thêm, vừa qua Bộ đã quan tâm đầu tư phát triển trung tâm hỗ trợ việc làm, dự báo nhu cầu thị trường lao động để giúp các trường có được thông tin tổng thể. Tuy nhiên theo Bộ trưởng, mỗi trường vẫn phải chủ động nghiên cứu thị trường vì mỗi trường có phân khúc riêng. Từ nghiên cứu các trường sẽ có những điều chỉnh về nội dung, giáo trình, ngành nghề đào tạo cho phù hợp.

Chia sẻ với những khó khăn của giáo dục đại học hiện nay, Bộ trưởng nhấn mạnh, chúng ta đang trong giai đoạn quá độ mà đã là quá độ phải chấp nhận những khó khăn, sóng sánh, nhưng nếu không thay đổi thì không thể gọi là đổi mới. Vì vậy, giữa Bộ và các cơ sở giáo dục đại học cần có sự hiệp đồng trách nhiệm.

“Chủ trương đã có rồi, đến năm 2020 tất cả các trường sẽ phải tự chủ, từ nay đến đó, Bộ sẽ phối hợp để cùng triển khai, gỡ khó cho các trường. Vướng mắc nào thuộc thẩm quyền của Bộ, Bộ sẽ gỡ ngay, những vấn đề vượt thẩm quyền, Bộ sẽ có ý kiến với các Bộ, ngành và báo cáo Chính phủ. Trách nhiệm của các trường đại học là không ngồi chờ mà phải chủ động để có những bước đi tự chủ hợp lý và bền vững”.

Theo BGĐT