Công nghệ xanh cho cấp nước sạch nông thôn

Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức hội thảo chia sẻ kinh nghiệm và sáng kiến áp dụng công nghệ xanh trong cấp nước sạch, vệ sinh nông thôn.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, cho biết an ninh nguồn nước là ưu tiên chiến lược. Định hướng của Đảng và Nhà nước đặt mục tiêu quản trị tổng hợp tài nguyên nước, phát triển hạ tầng cấp thoát nước hiện đại, đảm bảo chất lượng nước và thúc đẩy tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn.

Theo ông Tuấn, khu vực nông thôn – nơi sinh sống của phần lớn dân số giữ vai trò trung tâm trong việc hiện thực hóa mục tiêu này. Tuy nhiên, lĩnh vực nước sạch và vệ sinh nông thôn vẫn đối mặt nhiều thách thức: suy giảm nguồn nước, ô nhiễm từ sản xuất và sinh hoạt, xâm nhập mặn, hạn hán, thiếu đồng bộ hạ tầng và hạn chế về công nghệ, nguồn lực.

“Những khó khăn này đòi hỏi đổi mới tư duy và cách tiếp cận; trong đó công nghệ xanh là động lực cốt lõi giúp giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu”, ông nhấn mạnh.

Ông Lương Văn Anh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi, cho rằng áp dụng năng lượng tái tạo, công nghệ xử lý nước hiện đại và quản lý nước thông minh là xu hướng tất yếu. Các chiến lược quốc gia như tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và cấp nước sạch vệ sinh nông thôn đều xác định rõ định hướng này.

Tại hội thảo, đại biểu nhìn lại kinh nghiệm thực tiễn, chia sẻ mô hình hiệu quả và thảo luận các giải pháp kỹ thuật phù hợp. Đây cũng là dịp cơ quan trung ương, địa phương, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế đóng góp ý kiến về cơ chế, chính sách, phục vụ xây dựng luật cấp – thoát nước và nghị định về cấp nước sinh hoạt nông thôn.

Nhiều mô hình thí điểm ứng dụng năng lượng mặt trời, đặc biệt với sự hỗ trợ của UNICEF, đã giúp giảm chi phí vận hành và tăng tính bền vững cho các công trình cấp nước. Một số địa phương cũng triển khai phân loại rác tại nguồn, xử lý nước thải, quản lý thất thoát nước.

Trong nhóm giải pháp công nghệ xanh được giới thiệu, Tập đoàn Tân Á Đại Thành trình bày nghiên cứu chuyển đổi ruột bình năng lượng mặt trời từ inox sang nhựa PPR nhằm khắc phục tình trạng ăn mòn tại vùng nước phèn, mặn. Nhựa PPR chịu nhiệt đến 100°C, độ bền cao và tuổi thọ trên 30 năm.

Công nghệ thổi đa lớp Plasman cho phép tạo ruột PPR tối đa sáu lớp, tăng độ kín và độ bền. Thử nghiệm cho thấy bình năng lượng mặt trời ruột PPR giữ nước nóng 65°C trong điều kiện nắng nhẹ và đạt đến 100°C khi nắng gắt; vận hành ổn định, không rò rỉ. Sản phẩm được lắp đặt tại nhiều hộ dân ở Cà Mau, Bến Tre, Sóc Trăng và Trà Vinh.

Phân tích tại phòng thí nghiệm độc lập cũng cho thấy không phát hiện kim loại nặng hay hợp chất độc hại, đáp ứng tiêu chuẩn nước sinh hoạt. Một điểm mới khác là sử dụng chất bảo ôn Polyol chứa Cyclopentane thay thế HCFC-141b – chất gây suy giảm tầng ozone. Cyclopentane giúp tăng khả năng giữ nhiệt, giảm phát thải khí nhà kính. Sáng kiến được Ngân hàng Thế giới và Cục Biến đổi khí hậu ghi nhận năm 2023.

Các chuyên gia nêu bốn nhóm giải pháp đang được nhiều địa phương quan tâm: Ứng dụng năng lượng tái tạo và thiết bị tiết kiệm năng lượng; công nghệ xử lý nước nhiễm phèn, mặn và các dạng ô nhiễm đặc thù; số hóa giám sát mạng lưới, giảm thất thoát, nâng cao chất lượng dịch vụ; mô hình vệ sinh nông thôn thích ứng khí hậu, quản lý chất thải theo hướng kinh tế tuần hoàn.

Nhiều ý kiến từ viện nghiên cứu, doanh nghiệp và tổ chức phát triển cũng được ghi nhận nhằm hoàn thiện chính sách.

Các giải pháp trình bày cho thấy công nghệ xanh đang từng bước đi vào đời sống nông thôn, từ xử lý nước nhiễm phèn mặn, sử dụng năng lượng tái tạo trong cấp nước đến quản lý thất thoát và xử lý chất thải theo mô hình tuần hoàn. Đây là nền tảng để hướng đến mục tiêu mọi người dân nông thôn được tiếp cận nước sạch, dịch vụ vệ sinh an toàn.

Hiện 68% hộ dân nông thôn sử dụng nước đạt quy chuẩn, trong đó 60% từ công trình cấp nước tập trung và 8% từ cấp nước hộ gia đình. Những kết quả này góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy mục tiêu phát triển bền vững.

Nỗ lực vệ sinh môi trường, khôi phục cấp nước sạch sau mưa lũ