Dấu hiệu và cách xử trí tai biến thường gặp do nắng nóng

Thời tiết hiện đang bắt đầu vào giai đoạn nắng nóng đầu tiên trong năm, nhiệt độ thay đổi đột ngột rất dễ ảnh hưởng đến sức khỏe, nhất là với người già, người mắc bệnh mạn tính.

Do đó, tùy theo mức độ tiếp xúc với thời tiết nắng nóng ra sao, nhiệt độ môi trường xung quanh như thế nào, thời gian bao lâu, công việc nặng nhọc hay không… mà các bệnh lý do ảnh hưởng của nhiệt độ sẽ xuất hiện và được chia theo các mức độ từ nhẹ đến nặng.

Phù do nhiệt

Triệu chứng xuất hiện khi chúng thay đổi môi trường nắng nóng hơn, hoặc ở phòng máy lạnh đột ngột ra môi trường nóng.

Biểu hiện của bệnh là phù ở phần thấp như ở mắt cá, bàn chân; nguyên nhân là do mạch máu giãn ra để thải nhiệt, gây phù. Sau khi cơ thể thích nghi trong thời gian vài giờ hay vài ngày thì hiện tượng này biến mất.

Xử trí: Nếu triệu chứng không mất đi, chúng ta có thể kê cao chân ngủ nhằm giúp lưu thông máu. Một số người dùng thuốc lợi tiểu để giảm phù, điều này không có lợi vì làm tăng tình trạng mất nước của cơn thể vốn đã mất nước do nắng nóng.

Phát ban

Ở những vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc nhiệt độ quá cao, các tuyến mồ hôi bị tắc, không thể thoát ra để bay hơi. Khi đó bạn dễ bị viêm da, biểu hiện thành nhiều nốt nhỏ màu đỏ nổi trên da, gây cảm giác như kim châm hoặc ngứa.

Xử trí: Các nốt phát ban này sẽ tự hết sau một thời gian, không cần điều trị đặc hiệu. Nếu ngứa nhiều, sử dụng các thuốc dị ứng thông thường, đồng thời hạn chế tiếp xúc ánh nắng, bệnh sẽ tự khỏi.

Chuột rút do nhiệt

Bệnh thường xuất hiện ở những người lao động nặng hay những vận động viên phải tập luyện với cường độ cao. Trong khi cơ thể đang vận động và sinh nhiệt, gặp nhiệt độ môi trường cao sẽ dễ gây ra chuột rút do nhiệt.

Bệnh có biểu hiện đau ở các bắp thịt, đặc biệt ở các bắp đùi, cẳng chân. Các triệu chứng đau xuất hiện là do khi hoạt động nặng, các cơ phải làm việc liên tục đi kèm cơ thể bị mất nước và muối qua mồ hôi quá nhiều, dẫn đến tình trạng co thắt cơ.

Xử trí: Nếu gặp các triệu chứng trên, chúng ta có thể sử dụng các loại thuốc giảm đau thông thường, nghỉ ngơi, di chuyển đến nơi thoáng mát, bù nước có muối khoáng. Lưu ý không sử dụng nước lọc vì không thể đáp ứng nhu cầu mất muối và nước của cơ thể. Nước có muối khoáng như các dung dịch nước điện giải trị tiêu chảy, nước chanh có pha muối, đường… Sau khi nghỉ ngơi, bù nước các triệu chứng sẽ tự biến mất.

Ngất xỉu do nhiệt

Người đi lại lâu trong nắng nóng, leo núi, di chuyển nhiều, tập quân sự… dễ ngất xỉu do bị tăng tiết mồ hôi làm mất nhiều muối và nước nhưng không được bổ sung kịp thời. Khối lượng nước trong mạch máu sụt giảm, gây tụt huyết áp, giảm lưu lượng máu lên não khi đứng.

Ngất do nhiệt thường kèm theo các biểu hiện khác như lú lẫn, chóng mặt, hoa mắt, đau đầu, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, tiểu ít, nước tiểu cô đặc…

Xử trí: Trường hợp này cần sơ cứu ngay để giảm di chứng cơ thể. Các bước sơ cứu gồm: Cho người bị ngất xỉu nằm thấp đầu, di chuyển đến vùng không khí thoáng mát, nới rộng áo quần, bù nước muối khoáng. Tiếp tục theo dõi trong 30 phút, nếu tình trạng ổn định thì không phải đi bệnh viện.

Kiệt sức do nhiệt

Nguyên nhân chủ yếu do mất muối và nước kéo dài, nạn nhân tiết mồ hôi nhiều, cảm giác ớn lạnh, da lạnh và ẩm ướt, mạch nhanh, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, nôn ói, chuột rút…

Xử trí: cho bệnh nhân đến nơi thoáng mát, có thể dùng khăn mát chườm vào trán, nách, bẹn…; cho uống nhiều nước. Trong vòng 30 – 60 phút nếu các triệu chứng không cải thiện phải đưa bệnh nhân đến bệnh viện.

Đột quỵ do nhiệt

Xảy ra khi cơ thể bị quá nóng, thường do tập thể dục căng thẳng ở nơi có nhiệt độ cao. Nguyên nhân là do cơ thể bị mất muối và nước kéo dài đi kèm với sự quá tải của trung tâm điều hòa thân nhiệt. Đây là hình thái nặng nhất về tai biến do nhiệt.

Xử trí: Khi thấy người đột quỵ do nhiệt, cần cho người bị nạn nằm đầu thấp, chuyển đến vùng thoáng mát, giảm nhiệt cho người bị bằng quạt hay ngâm người bị nạn vào nước trong vài phút; dùng khăn lạnh hay nước đá lạnh đắp vào vùng trán, nách, bẹn, lưng…; gọi ngay bộ phận cấp cứu để đưa người bị nạn đến bệnh viện. Triệu chứng của người đột quỵ khác với người kiệt sức do nhiệt là người đột quỵ không thể tiết mồ hôi nên da bị nóng và không còn da người kiệt sức do vẫn tiết được mồ hôi nên lạnh và ẩm ướt.

Làm gì để phòng bệnh khi thời tiết nắng nóng, giao mùa?

Vào trời nắng nóng, cần mặc quần áo thoáng, dài tay, đội nón rộng vành; hạn chế ra môi trường thời gian từ 10 – 16 giờ. Nếu buộc làm việc cần sau mỗi giờ có thời gian nghỉ 15 phút. Chủ động uống nước, không chờ đến khát mới uống. Tốt nhất là uống nước điện giải oresol, nước chanh có pha muối đường… Cơ thể khi đi ngoài nắng nóng về không nên tắm ngay mà nên nghỉ ngơi khoảng 30 phút để hết mồ hôi, tránh thân nhiệt thay đổi đột ngột; cũng không nên tắm thường xuyên khiến thân nhiệt thay đổi liên tục.

Mai An (t/h)