Đổi mới tư duy trong quản lý nguồn nước, hồ, đập

Hội nghị nhằm làm rõ thực trạng an ninh nguồn nước ở Việt Nam hiện nay và trong 20-30 năm tới; những giải pháp quản lý, ứng phó và kiểm soát an ninh nguồn nước. Đồng thời, làm rõ hiện trạng quản lý an toàn các công trình hồ, đập hiện nay, những khó khăn, bất cập và giải pháp khắc phục để đảm bảo tuyệt đối an toàn công trình và hiệu quả đầu tư trong khai thác, sử dụng tài nguyên nước.

Báo cáo sơ bộ kết quả khảo sát tại 12 công trình hồ, đập; 4 nhà máy, trạm cấp nước; 3 nhà máy thủy điện ở 14 tỉnh, thành phố, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Nguyễn Vinh Hà cho biết, trữ lượng nước vẫn tương đối dồi dào. Tuy nhiên, lượng nước phân bố không đều theo thời gian và không gian, trong một tỉnh cũng có sự phân bố nước không đồng đều. Mặc dù chất lượng nước mặt, nước ngầm tương đối tốt, trữ lượng dồi dào nhưng nguồn nước này đang có nguy cơ ô nhiễm từ hoạt động xả thải, đặc biệt với các sông chảy qua đô thị…

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Phan Xuân Dũng phát biểu khai mạc. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN.

Về an toàn hồ, đập, các đập quan trọng, hồ chứa nước lớn có độ an toàn cao do được kiểm soát tốt từ khâu xây dựng, có quy trình vận hành, có tổ chức quản lý đủ điều kiện, được duy tu, bảo dưỡng thường xuyên. Tuy nhiên, đập, hồ chứa nước vừa và nhỏ có nguy cơ mất an toàn cao do bị hư hỏng, xuống cấp. Nhiều hồ, đập không có quy trình vận hành khi thiết kế; không được kiểm định trước mùa mưa lũ; không có trang thiết bị quan trắc, giám sát an toàn.

Tại hội nghị, các đại biểu bày tỏ sự quan tâm đến kế hoạch của Chính phủ và các bộ về giải quyết tác động biến đổi khí hậu đối với nguồn nước Đồng bằng sông Cửu Long; mức độ ô nhiễm của các nhánh, lưu vực sông trên cả nước; tính khả thi trong thực hiện các nguồn lực bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn hồ, đập; vấn đề đầu tư công trình thủy lợi lớn theo hình thức PPP; nâng cao chất lượng, gia tăng tỷ lệ người dân nông thôn tiếp cận nước sạch…

Về mức độ ô nhiễm chung các lưu vực sông, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, thượng nguồn các dòng sông cơ bản không chịu tác động, ô nhiễm tập trung chủ yếu ở hạ nguồn, các khu vực sông có đô thị, khu công nghiệp. Riêng lưu vực các sông Cầu, Nhuệ, Đáy, 70% nguồn ô nhiễm đến từ nước thải sinh hoạt của các tỉnh, thành có sông chảy qua… Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng, để hạn chế ô nhiễm các lưu vực sông, trước mắt cần lắp đặt các trạm quan trắc, xử lý tại nguồn thải…; về dài hạn cần di dời, sắp xếp dân cư, lập hành lang bảo vệ hai bờ sông…

Về an ninh các công trình hồ đập, Việt Nam đã xây dựng được gần 7.000 đập, hồ thủy lợi, thủy điện, phát huy tốt vai trò trị thủy, cấp nước, cấp điện, phòng chống lũ và tạo tăng trưởng lớn cho các nền kinh tế và nâng cao đời sống nhân dân.

Tuy nhiên, do được xây dựng từ lâu, đến nay đã có hơn 1.000 hồ đập hư hỏng, xuống cấp và 200 hồ đập hư hỏng, xuống cấp nặng, trong điều kiện thiên tai bất thường như hiện nay thì nguy cơ mất an toàn là rất lớn. Đây là thách thức với các cơ quan quản lý khi vừa phải đảm bảo khai thác, vận hành vừa phải đảm bảo an toàn cho hạ du và ổn định cuộc sống của người dân.

Trúc Anh