Hà Tĩnh: Nước đập dâng chuyển màu… nước mắm

Hàng nghìn hộ dân sống quanh khu vực đập dâng và vùng hạ lưu kênh Ngàn Trươi thuộc các huyện Đức Thọ, Can Lộc đang hoang mang vì nguồn nước ô nhiễm nghiêm trọng.

Nước đập dâng hồ chứa nước thủy lợi Ngàn Trươi – Cẩm Trang đột ngột chuyển màu đỏ đen, đậm đặc và bốc mùi hôi thối nên đã tức tốc đến thực địa.

Trong khi đó nước lòng hồ thượng nguồn vẫn trong xanh

Tại cửa xả đập dâng, nước đang được đổ xuống kênh Ngàn Trươi phục vụ tưới chống hạn vụ hè thu cho 4 huyện hạ lưu Vũ Quang, Đức Thọ, Can Lộc, Thạch Hà. Nước cuộn từ miệng cửa xả lên rõ mồn một màu đỏ đen, sánh không khác gì màu nước mắm. Một cán bộ huyện Vũ Quang đi cùng hoang mang: “Nước đã ô nhiễm nghiêm trọng lắm rồi. Nếu ngành chức năng không có giải pháp xử lý triệt để sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống cũng như hoạt động sản xuất của hàng nghìn hộ dân trên địa bàn huyện Vũ Quang và các huyện hạ lưu Bắc Hà Tĩnh”.

Theo vị này, hiện tượng ô nhiễm nước đập dâng đã diễn ra trong một thời gian dài. Tuy nhiên, trước đây, màu nước chỉ thi thoảng chuyển sang vàng nhạt. Còn lần này, nước chuyển hẳn màu đỏ đen, đậm đặc và bốc mùi hôi thối nồng nặc.

“Hiện đang có một lớp mùn dày nằm dưới đáy đập dâng. Mỗi lần điều tiết nước từ lòng hồ Ngàn Trươi xuống thì lớp mùn này bị khuấy lên khiến nước chuyển màu ngay”, ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Phó trưởng Phòng TN-MT huyện Vũ Quang nói.

Cũng theo ông Nghĩa, nguyên nhân dẫn đến thực trạng ô nhiễm nước đập dâng là do năm 2016 – 2017, trong quá trình xử lý, làm sạch lòng hồ trước khi tích nước, có một lượng lớn cây và thực bì nằm dưới lòng hồ nay phân hủy chảy xuống đập dâng.

Ngoài ra, còn có một số nguồn xả thải khác có thể xả trực tiếp ra đập dâng gây nên hiện tượng ô nhiễm như: Nước thải sinh hoạt của 175 hộ dân tại thị trấn Vũ Quang; Bệnh viện huyện Vũ Quang; Chi nhánh Nhà máy nước Hương Sơn (Nhà máy nước Vũ Quang) và Nhà máy sản xuất gỗ MDF, HDF, gỗ ván thanh và keo formadehyde của Cty CP Gỗ MDF Thanh Thành Đạt.

Trước đó, trung tuần tháng 6 cũng xảy ra hiện tượng nước chuyển màu tương tự nhưng không nghiêm trọng như lần này. Thời điểm đó, UBND huyện Vũ Quang phối hợp Trung tâm Quan trắc thuộc Sở TN-MT tỉnh, tiến hành lấy mẫu nước quan trắc tại 5 điểm là nguồn xả trực tiếp vào đạp dâng gồm: Vị trí tràn đập dâng; sông Ngàn Trươi; cống xả hồ Ngàn Trươi và 2 điểm trên và dưới Nhà máy gỗ Thanh Thành Đạt.

Kết quả quan trắc cho thấy, 2 mẫu nước tại vị trí tràn đập dâng và dưới Nhà máy gỗ Thanh Thành Đạt có thông số COD (chất mùn từ thực vật) vượt ngưỡng cho phép 1,07 lần. Ngoài ra, 3 mẫu nước tại vị trí tràn đập dâng, trước nhà máy nước Vũ Quang và cống xả hồ Ngàn Trươi cũng đều có thông số Amoni (NH4) và Sắt vượt ngưỡng.

“Chúng tôi rất lo lắng nhưng sự việc vượt quá tầm xử lý của huyện nên chúng tôi đã báo cáo và đề nghị tỉnh vào cuộc. Giải pháp duy nhất bây giờ là làm sạch lòng đập nhưng rất khó bởi nếu xả thì ảnh hưởng đến các huyện hạ lưu mà hút lên thì không biết đổ đi đâu vì lượng mùn dưới lòng đập quá lớn”, ông Nguyễn Trọng Nghĩa băn khoăn.

Nhà máy nước Vũ Quang lấy nước thô từ đập dâng ô nhiễm để cấp nước máy cho hơn 300 hộ dân thị trấn Vũ Quang

Dân bỏ nước máy dùng nước giếng

Vấn đề đáng lo ngại nhất hiện nay là người dân vẫn phải sử dụng nguồn nước đen ngòm này để sinh hoạt và tưới sản xuất. Chị Nguyễn Thị Hương, thị trấn Vũ Quang nói: “Dù nhà máy nước cam kết nước máy cấp cho dân đã xử lý đảm bảo chất lượng nhưng nhìn nguồn nước thô lấy từ đập dâng đang ô nhiễm nghiêm trọng như vậy chúng tôi không thể yên tâm. Thực tình sợ nhưng gia đình tôi vẫn phải nhắm mắt dùng nước máy vì không còn nguồn nào khác”.

Không chấp nhận như chị Hương, gia đình ông Hoàn hàng xóm, trước đây cũng sử dụng nước máy để nấu ăn nhưng gần một năm nay thấy nguồn nước thô nhà máy nước Vũ Quang lấy từ đập dâng ô nhiễm nên ông đầu tư gần 10 triệu đồng khoan giếng để lấy nước phục vụ sinh hoạt.

Ông Trần Quốc Tuyết, Giám đốc nhà máy nước Vũ Quang cho biết nhà máy đang cấp nước sinh hoạt cho hơn 300 hộ dân ở thị trấn Vũ Quang. Hơn một tuần nay, nước thô ở đập dâng Ngàn Trươi tiếp tục xuất hiện màu đỏ đen và có mùi hôi.

“Nước đầu vào như vậy nên chúng tôi phải tăng cường xử lý hóa chất, rất tốn kém. Chúng tôi rất mong, tỉnh có phương án cho nhà máy được lấy nước đầu vào từ lòng hồ, không lấy từ đập dâng nữa để đảm bảo nguồn nước phục vụ cho người dân”, ông Tuyết kiến nghị.

Tiếp cận người dân vùng hạ lưu xã Đức Lạng, huyện Đức Thọ, hầu hết bà con đều bày tỏ lo lắng khi phải dẫn nguồn nước lúc đen, lúc đỏ vào ruộng lúa. Một người dân xin dấu tên cho hay, 2 sào lúa gia đình ông khô héo vì hạn cả tháng nay. Tầm 3 ngày trước trực từ sáng tới chiều ông mới dẫn được nước trên kênh Ngàn Trươi vào ruộng. Tuy nhiên phát hiện nước có màu lạ, lo ngại không đảm bảo nên ông chỉ cho nước vào nửa ruộng rồi chặn lại, chờ nước trời.

Thanh Nga (T/h)