Hiệu quả từ trồng lúa thích ứng với biến đổi khí hậu ở An Giang

Giảm phát thải, lợi nhuận tăng 20%

Tỉnh An Giang là một trong những vùng trồng lúa trọng điểm của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Ngay sau khi Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” được phê duyệt vào năm 2023, tỉnh An Giang đã triển khai thực hiện. Sau hơn 1 năm thí điểm các mô hình canh tác lúa chất lượng cao và phát thải thấp cho thấy hiệu quả kinh tế cao.

Về diện tích lúa tham gia đề án trong năm 2024 là 8.536ha/20.609ha, đạt 41,4% diện tích kế hoạch. Năm 2025, diện tích đăng ký tham gia là 44.051ha.

Chia sẻ về hiệu quả của việc tham gia mô hình lúa chất lượng cao, phát thải thấp, ông Trần Tấn Xuyên, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Thạnh Xuân (ấp Hòa Xuân, xã Định Hòa) cho biết: Khi HTX tham gia mô hình đã bước đầu ghi nhận nhiều kết quả trong vụ Hè Thu 2025.

HTX có 11 hộ tham gia với diện tích 50ha. Mô hình áp dụng kỹ thuật sạ thưa (70kg/ha), giúp giảm đến 50kg lúa giống so với ruộng đối chứng. Kỹ thuật này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí giống đáng kể mà còn tạo điều kiện cho cây lúa phát triển khỏe mạnh, hạn chế sâu bệnh. Chỉ tính riêng chi phí phân đạm, kali, lân nguyên chất đã giảm gần 50kg/ha, tương đương khoảng 1,3 triệu đồng.

Theo ông Trần Tấn Xuyên, nhờ sử dụng phân bón cân đối kết hợp với phân hữu cơ vi sinh, cây lúa trong mô hình sinh trưởng tốt, ít bị sâu bệnh, giúp giảm đáng kể chi phí thuốc bảo vệ thực vật. Tổng chi phí sản xuất lúa trong mô hình giảm 1,42 triệu đồng/ha, trong khi năng suất tăng 0,31 tấn/ha, nâng lợi nhuận bình quân thêm gần 3,9 triệu đồng/ha - cao hơn 20% so với ngoài mô hình. Giá thành sản xuất 1kg lúa cũng giảm 396 đồng/kg, tạo lợi thế cạnh tranh cho sản phẩm trên thị trường.

Ngoài ra, nông dân tham gia mô hình còn được tiếp cận với các kiến thức và kỹ thuật canh tác tiên tiến như quy trình lúa chất lượng cao theo Đề án, thủ tục cấp mã số vùng trồng, quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) và kỹ thuật gieo sạ né rầy… Những kiến thức này giúp họ nâng cao năng suất, giảm chi phí, thay đổi tư duy sản xuất, hướng đến nền nông nghiệp bền vững.

Ông Trần Tấn Xuyên cũng cho hay: Hiện HTX đang vận động mở rộng mô hình ra toàn vùng sản xuất và khuyến khích các thành viên ghi chép nhật ký đồng ruộng, thực hiện quản lý rơm rạ, quản lý nước và liên kết tiêu thụ sản phẩm.

Cũng tham gia thực hiện dự án, ông Nguyễn Văn Thiện (xã Bình Thạnh Đông) cho biết: “Khi tham gia mô hình lượng giống gieo sạ giảm từ 150 - 200 kg/ha xuống 70 kg/ha và áp dụng IPM, phân bón sinh học và kỹ thuật tưới tiết kiệm nước… giúp chi phí đầu vào giảm rõ, lúa khỏe, ít sâu bệnh, năng suất và lợi nhuận cao hơn. Đặc biệt, tôi tiết kiệm được đáng kể giống, nước, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật”.

Hướng tới trở thành vùng sản xuất lúa hàng hóa xuất khẩu

Ông Lê Văn Dũng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang cho biết: Với diện tích đăng ký tham gia là 44.051ha trong năm 2025 thì ngành nông nghiệp của tỉnh có thể xây dựng vùng nguyên liệu sản lượng, chất lượng cao và qua đó thu hút doanh nghiệp đến đầu tư, liên kết và tiêu thụ.

Hiện nay, mô hình sản xuất lúa chất lượng cao, phác thải thấp đã thu hút được nhiều đơn vị đồng hành như Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, Trung tâm Khuyến nông An Giang, Công ty cổ phần Phân bón Bình Điền, Vinarice, Bayer Việt Nam, Sài Gòn Kim Hồng, Phan Tấn… Nhờ đó, quy trình canh tác được thiết kế hiện đại, áp dụng đồng bộ các kỹ thuật tiến bộ như: Gieo sạ cụm kết hợp vùi phân, tưới ngập - khô xen kẽ (AWD), thu gom rơm rạ, sử dụng phân bón vi sinh và hữu cơ chuyên dùng… Do vậy, mô hình đã đem lại nhiều kết quả và có thể tiếp tục nhân rộng trên địa bàn.

Tuy nhiên, theo Trung tâm Khuyến nông tỉnh An Giang, bên cạnh những kết quả việc triển khai Đề án trên địa bàn tỉnh cũng có một số khó khăn như: Một số thành viên HTX chưa nhận thức đầy đủ về việc tham gia thực hiện mô hình, chưa thực sự quyết tâm tham gia; thủ tục triển khai hỗ trợ vật tư theo quy định đấu thầu nên còn nhiều vướng mắc, ảnh hưởng đến mùa vụ; chưa phát huy được hết vấn đề thực hiện chuỗi liên kết khép kín đầu vào, đầu ra...

Nhằm giải quyết những khó khăn này và tạo đà cho việc nhân rộng mô hình, Trung tâm cũng đề xuất mở rộng diện tích mô hình, hoàn thiện các khiếm khuyết về thiết kế đồng ruộng, đưa cơ giới hóa phù hợp vào sản xuất và vận động HTX chủ động tìm kiếm thị trường tiêu thụ.

Đồng thời, Trung tâm sẽ tiếp tục phối hợp với các tổ chức đoàn thể có liên quan để tuyên truyền lợi ích mô hình; hỗ trợ nông dân tham gia tổ hợp tác, hợp tác xã; kết nối doanh nghiệp bao tiêu và tạo điều kiện tiếp cận vốn, khoa học, kỹ thuật. Tỉnh cũng đề nghị các xã chủ động bố trí ngân sách khuyến khích mô hình mới, đồng thời phối hợp chặt với các viện, trường để đào tạo nông dân, chuyển giao kỹ thuật phù hợp điều kiện từng vùng.

Một vấn đề quan trọng nữa là cần có chính sách tín dụng ưu đãi cho mô hình canh tác bền vững, tăng cường tập huấn, chuyển giao kỹ thuật cho nông dân và HTX.

Kinh nghiệm từ các địa phương đi trước thì mối liên kết bền vững giữa “3 nhà” (Nhà nước, nhà nông, nhà doanh nghiệp), chính là chìa khóa để đảm bảo vùng nguyên liệu ổn định, giảm rủi ro thị trường và tăng khả năng thương lượng giá bán.

Việc sản xuất lúa thích ứng với biến đổi khí hậu không chỉ giúp người dân ứng phó với các rủi ro thời tiết, mà còn mang lại nhiều lợi ích rõ rệt về kinh tế cho hộ gia đình. Điều đó đang dần khẳng định hướng chuyển đổi khả quan và bền vững cho sản xuất lúa tại An Giang cũng như các tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Các tỉnh, thành phố ven biển từ Quảng Ninh đến An Giang khẩn trương phòng chống bão số 10