Hoàn thiện pháp luật quy hoạch đô thị, nông thôn phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 7/11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh và Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn (QHĐTNT).

Hoàn thiện pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển và tổ chức chính quyền hai cấp

Trình bày về mục đích ban hành Dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết việc sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn, thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, phát triển kinh tế tư nhân, đáp ứng yêu cầu của khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.

Dự án Luật này sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn số 47/2024/QH15, gồm 2 điều:

Điều 1: Sửa đổi, bổ sung 38 khoản của một số điều thuộc Luật QHĐTNT;

Điều 2: Quy định hiệu lực thi hành.

Trong đó, (i) sửa đổi, bổ sung 16 điều để phù hợp với pháp luật về quy hoạch, đất đai, xây dựng, phân định thẩm quyền, phân cấp phù hợp với chính quyền địa phương hai cấp, đồng thời đơn giản hóa thủ tục hành chính;

(ii) chỉnh lý kỹ thuật 21 điều, bãi bỏ 2 điều không còn phù hợp; và giữ nguyên 20 điều.

Nội dung chính của dự thảo tập trung vào:

Bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật;

Thực hiện phân quyền, phân cấp;

Cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính;

Hoàn thiện quy định để bảo đảm việc tổ chức thực hiện thông suốt, hiệu quả.

Dự án Luật dự kiến trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025) và có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026.

Bảo đảm đủ các chỉ tiêu quản lý Nhà nước, tránh phát sinh vướng mắc

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Ủy ban nhất trí với cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn của việc sửa đổi, bổ sung Luật QHĐTNT, được tiến hành theo trình tự rút gọn với những quan điểm, mục đích đã nêu tại Tờ trình số 1009/TTr-CP.

Hồ sơ dự án Luật đáp ứng yêu cầu theo quy định tại khoản 3, Điều 37 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong quá trình hoàn thiện, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tiếp tục rà soát, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của dự thảo Luật với các dự án Luật, dự thảo Nghị quyết khác của Quốc hội cùng được trình tại Kỳ họp thứ 10.

Đặc biệt, cần đánh giá kỹ tác động của việc sửa đổi để tránh phát sinh điểm nghẽn mới, bảo đảm giải quyết căn cơ các vướng mắc hiện nay trong công tác quy hoạch đô thị và nông thôn. Ủy ban cũng yêu cầu bám sát các chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị và Tổng Bí thư tại Nghị quyết số 06-NQ/TW về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam, cùng Nghị quyết số 19-NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.

Thảo luận nhiều nội dung quan trọng về các cấp độ quy hoạch và thẩm quyền phê duyệt

Về các cấp độ quy hoạch đô thị và nông thôn (khoản 3, 4, 5 Điều 3), nhiều ý kiến cho rằng Nhà nước chỉ nên phê duyệt Quy hoạch chung (QHC) và Quy hoạch phân khu (QHPK – 1/2000), không cần phê duyệt Quy hoạch chi tiết (QHCT), vì hai cấp độ này đã bảo đảm đủ chỉ tiêu phục vụ quản lý Nhà nước với thời hạn dài và ổn định.

Tuy nhiên, nếu tích hợp QHPK vào QHC, nội dung QHC sẽ trở nên phức tạp, kéo dài thời gian lập quy hoạch, tiềm ẩn khó khăn khi tổ chức thực hiện, nhất là trong bối cảnh sắp xếp lại đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền hai cấp, khi năng lực cấp xã chưa đáp ứng được yêu cầu thẩm định, phê duyệt.

Một số ý kiến đề xuất chỉ lập QHCT đối với dự án, công trình đặc biệt quan trọng – như hạ tầng kỹ thuật khung, khu vực có ý nghĩa chính trị, văn hóa, lịch sử, quốc phòng, an ninh. Quan điểm này nhận được đồng thuận tại Báo cáo số 255/BC-BXD.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ chỉ đạo hoàn thiện quy định về quản lý đầu tư, xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật về QHĐTNT, bảo đảm khả thi, hiệu quả; nếu phát sinh vướng mắc do quy định pháp luật, báo cáo Quốc hội để kịp thời xem xét, giải quyết.

Bảo đảm đồng bộ giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch thành phố

Đối với Quy hoạch chung Thành phố (Điều 22), có hai nhóm ý kiến chính:

Một số đại biểu đề nghị chỉ lập một quy hoạch tổng thể duy nhất, hợp nhất nội dung QHC Thành phố và Quy hoạch tỉnh;

Nhóm khác đồng tình với việc lập riêng hai loại quy hoạch, như đề xuất tại Tờ trình 1009/TTr-CP, nhằm bảo đảm phân định rõ phạm vi và vai trò: Quy hoạch tỉnh xác định định hướng phát triển lớn, chiến lược, còn QHC Thành phố cụ thể hóa định hướng phát triển đô thị.

Về thẩm quyền phê duyệt, một số ý kiến đề nghị giao UBND Thành phố phê duyệt QHC Thành phố, để đồng bộ với Luật Quy hoạch (sửa đổi), tránh chồng chéo. Tuy nhiên, nhiều ý kiến khác vẫn giữ quan điểm giao Thủ tướng Chính phủ phê duyệt QHC Thành phố, do vị trí đặc biệt quan trọng của các đô thị lớn trong phát triển kinh tế - xã hội vùng và cả nước.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tiếp tục rà soát, điều chỉnh phù hợp, tránh xung đột trong quá trình tổ chức thực hiện, đồng thời chính phủ sớm ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết để bảo đảm tính khả thi.

Hoàn thiện thẩm quyền, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương

Liên quan đến thẩm quyền thẩm định và phê duyệt quy hoạch (Điều 38, 41), Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị hoàn thiện quy định về thẩm quyền phê duyệt quy hoạch chung thành phố, khu kinh tế, khu vực có ý nghĩa quốc gia… bảo đảm đồng bộ giữa dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi) và Luật QHĐTNT (sửa đổi), phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền, ủy quyền mạnh mẽ cho địa phương.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu cơ chế phân cấp cho UBND cấp xã được phê duyệt quy hoạch phân khu, phù hợp với thực tiễn các thành phố phát triển theo mô hình chùm đô thị đa cực, đa trung tâm, không phụ thuộc địa giới hành chính cấp xã.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị cơ quan chủ trì rà soát lại nội dung các quy hoạch, bảo đảm chỉ bao gồm các yếu tố cần thiết, phù hợp với từng loại và cấp độ quy hoạch, tránh trùng lặp, hình thức.

Các nội dung phân tích cụ thể và ý kiến thẩm tra chi tiết được trình bày tại Báo cáo số 1426/BC-UBKTTC15.

Việc sửa đổi, bổ sung Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn được xem là bước đi quan trọng trong tiến trình hoàn thiện hệ thống pháp luật về quy hoạch, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, thúc đẩy phát triển đô thị – nông thôn bền vững, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.

Quốc hội tiếp tục thảo luận về kết quả và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội