Học làm báo chí thời 4.0: Kể chuyện rừng Tân Trào bằng công nghệ số

Trong bối cảnh đó, chương trình tập huấn “Bảo tồn đa dạng sinh học tại Tân Trào qua ống kính số” diễn ra ngày 24-25/11/2025 tại Tuyên Quang, quy tụ nhiều phóng viên trẻ. Mục tiêu của khóa học là cập nhật xu hướng báo chí số, nâng cao kỹ năng kể chuyện đa phương tiện và tạo cầu nối giữa báo chí, công nghệ và bảo tồn.

Tại Tân Trào tồn tại cùng lúc hai giá trị lịch sử và sinh thái “rừng gìn giữ lịch sử, lịch sử gìn giữ rừng”. Không chỉ là nơi từng diễn ra Quốc dân Đại hội 1945 và gắn với hình ảnh Cây đa Tân Trào, khu rừng đặc dụng hơn 4.000 ha này còn lưu giữ hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới với hàng trăm loài thực vật và động vật quý hiếm. Tuy nhiên, để những giá trị ấy đến gần công chúng, đặc biệt là giới trẻ, báo chí cần những phương tiện kể chuyện mới.

Tại lớp tập huấn công nghệ số, AI được xem là “trợ thủ đắc lực” của người làm báo thời 4.0. Các học viên được hướng dẫn ứng dụng AI trong ba nhóm tác vụ chính: Hỗ trợ sáng tạo nội dung, tối ưu xuất bản, sản xuất hình ảnh, âm thanh và video.

Theo ThS. Nguyễn Văn Hào, giảng viên Viện Báo chí - Truyền thông, AI hiện là công cụ then chốt giúp phóng viên tăng tốc độ sản xuất và mở rộng khả năng tiếp cận độc giả: “AI hỗ trợ viết bài chuẩn SEO, tóm tắt tài liệu, đồng thời chuyển văn bản thành giọng đọc tự nhiên, lồng tiếng hoặc chuyển đổi giọng đọc phóng viên. Đây là những kỹ năng đặc biệt hữu ích với các tòa soạn địa phương, nơi nguồn lực còn hạn chế nhưng yêu cầu đổi mới ngày càng cao.”

Không chỉ dừng lại ở văn bản, công nghệ AI còn hỗ trợ mạnh mẽ trong hình ảnh và video. Lớp học đã hướng dẫn cách tạo video ngắn (intro, TVC, hoạt hình, clip tình huống), thiết kế infographic, tạo thumbnail và xóa, làm sạch hình ảnh bằng các công cụ AI. Những kỹ thuật này hỗ trợ tốt cho phóng viên địa phương tác nghiệp tại Tân Trào nói riêng và tỉnh Tuyên Quang nói chung, nâng cấp khả năng thiết kế và trình bày tác phẩm báo chí thêm sinh động, hấp dẫn.

Ngoài AI, học viên còn được huấn luyện kỹ năng báo chí trên di động: quay, dựng video bằng smartphone, xây dựng kênh nội dung dạng ngắn trên TikTok, Reels, Shorts, và nắm bắt thuật toán nền tảng. Trong thời đại công chúng ưu tiên xem video trên màn hình cá nhân, những kỹ năng này trở thành yêu cầu tất yếu.

Bên cạnh lớp học, phóng viên có cơ hội trải nghiệm thực địa cùng lực lượng Kiểm lâm Tuyên Quang. Đơn vị đang triển khai mạnh mẽ công nghệ số trong bảo vệ rừng. Theo ông Lê Hồng Long, Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm khu vực I, công tác tuần tra hiện nay sử dụng bản đồ số, GPS, GIS, kết hợp mạng lưới cộng đồng giám sát tại chỗ. “Nhờ nâng cao nhận thức người dân và áp dụng công nghệ, các vi phạm về rừng giảm mạnh trong nhiều năm gần đây,” ông Long cho biết.

Việc bảo tồn Tân Trào cũng gắn chặt với sinh kế cộng đồng: mô hình trồng dược liệu dưới tán rừng, phát triển homestay, du lịch sinh thái, bảo tồn tri thức bản địa… Đây là những câu chuyện mà báo chí có thể kể bằng MegaStory, E-magazine hay long-form - những định dạng được giới thiệu kỹ trong lớp học.

Khóa tập huấn khép lại không chỉ với sự nâng cấp về mặt kỹ năng, mà còn xây dựng nên nhận thức mới về công tác bảo tồn cho các phóng viên: bảo tồn đa dạng sinh học không chỉ là trách nhiệm của kiểm lâm hay chính quyền, mà còn là nhiệm vụ của những người kể chuyện. Nhờ sự hỗ trợ của AI và các công nghệ số, câu chuyện rừng Tân Trào có thể được kể sinh động hơn, lan tỏa rộng hơn và hấp dẫn hơn tới công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Báo chí: Cầu nối tri thức và uy tín của Liên hiệp Hội Việt Nam