Khó khăn trong phân loại rác tại chung cư

Mỗi ngày cả nước phát sinh khoảng 60.000 tấn chất thải sinh hoạt (thường gọi là rác thải), trong đó chất thải đô thị chiếm khoảng 60%. Theo dự báo, đến năm 2025 tỷ lệ phát sinh chất thải rắn sinh hoạt tăng thêm 10 - 16%.

Hơn 85% lượng rác thải đang được xử lý bằng cách chôn lấp, gây lãng phí và ô nhiễm môi trường ở nhiều khu vực, chúng tác động đến cả môi trường đất, nước và không khí, cũng là nguyên nhân gây ra nhiều dịch bệnh cho con người.

Vì vậy, việc tổ chức phân loại, thu gom rác thải sinh hoạt tại nguồn rất quan trọng, không chỉ đem lại lợi ích kinh tế cho người dân mà còn góp phần thúc đẩy ngành công nghiệp tái chế, nâng cao hiệu quả xử lý chất thải rắn, hướng tới nền kinh tế tuần hoàn. Có rất nhiều các dự án phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn được các tỉnh, thành phố triển khai nhưng kết quả thu lại không được bao nhiêu vì hàng loạt nguyên nhân, nhất là đối với những khu vực đô thị tập trung nhiều khu chung cư.

Nhiều gia đình đã sinh sống tại các tòa chung cư trong nhiều năm và chưa có thói quen phân loại rác thải sinh hoạt. Hơn nữa, với thiết kế của các tòa chung cư chỉ có duy nhất một ống xả rác thẳng từ trên xuống dưới thì việc người dân có phân loại rác hay không cũng không có ý nghĩa.

Là người dân sinh sống lâu năm tại chung cư, ông Lưu Mạnh Hùng - KĐT Nam Trung Yên, Quận Cầu Giấy, Hà Nội cho biết: “Ba tòa nhà chung cư ở đây thì cửa xả rác thẳng đứng, rất tiện cho người dân nhưng để phân loại rác thì tôi nghĩ là rất khó - Tất cả rác thải bỏ chung vào 1 túi - người dân thả xuống.”

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống - Moitruong.net.vn, Đại biểu Quốc hội khóa XV Nguyễn Quang Huân – Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam cho biết: “Chung cư đã ở cách đây cả chục năm ngươi ta chỉ có 1 lồng rác và tất cả các tầng đổ xuống thì người dân phân loại rác ra sao? Chung cư chịu trách nhiệm phân loại hay từng hộ gia đình (căn hộ) phân loại ra sao?"

Tại một số các tòa chung cư mới, phòng đổ rác đã được thiết kế hiện đại hơn. Tại từng tầng, mỗi phòng đổ rác đều được bố trí 2 thùng rác để cư dân phân loại. Vấn đề đặt ra ở đây lại nằm ở ý thức – nhận thức của các cư dân.

Theo bà Nguyễn Thanh Tuyết - Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội chia sẻ: “Đầu tiên thì cũng có phân ra hai thùng là thùng chứa rác thải vô cơ và thùng rác hữu cơ nhưng sau một thời gian thì người ta lại vứt lẫn các loại rác, các biển phân loại cũng không còn.”

“Thời gian đầu mọi người chấp hành tốt sau đó lại quên, lại cũng có người ý thức tốt thì làm, có người ý thức chưa ổn thì lại bỏ chung các loại rác vào 1 thùng, rồi thành thói quen. Vậy là 2 thùng như như một” - Bà Hoàng Thị Thanh Thủy - Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội chia sẻ.

Hơn nữa, với đặc thù riêng của các tòa chung cư có lượng cư dân đông đúc, việc đổ rác không theo giờ, không ai giám sát thì kiểm soát cư dân đã phân loại rác hay chưa, là một thách thức.

Theo ông Nguyễn Văn Tâm - Tổ trưởng tổ dân phố Hoàng 21, Phường Cổ Nhuế 1, Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội cho biết: “Vấn đề kiểm soát với cư dân phân loại rác thì rất là khó, khi mà cho rác vào trong túi rồi thì không biết là trong đó có cái gì, ai kiểm soát, kiểm soát như thế nào thì đấy là bài toán cần nghiên cứu".

Hà Nội và TP HCM là những đô thị lớn có tới hàng nghìn tòa chung cư với số lượng cư dân cũng như khối lượng rác sinh hoạt phát sinh mỗi ngày vô cùng lớn. Nhưng các tòa chung cư hay nhà mặt đất thì mấu chốt cơ bản nhất trong phân loại rác vẫn xuất phát từ nhận thức và ý thức của người dân.

Theo GS. TS Đặng Thị Kim Chi – Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Kỹ thuật, Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam: “Nên lúc này là Ban quản lý chung cư và cộng đồng dân cư sống tại đó phải động viên nhau cùng thực thi mới hiệu quả. Cũng như 1 dạng hương ước, quy định của chung cư - nơi bà con kiểm soát lẫn nhau, động viên nhau xử lý.”

Thời gian thực hiện quy định bắt buộc phân loại rác chỉ còn hơn nửa năm. Đến nay việc tuyên truyền về quy định này ở nhiều địa phương vẫn còn mờ nhạt thậm chí chưa khởi động. Rõ ràng bài toán phân loại rác vẫn còn nhiều ẩn số cần tìm ra lời giải để việc triển khai thực chất và có hiệu quả.