Luật bảo vệ môi trường năm 2020: Từ văn bản đến thực tiễn - Cần xử lý dứt điểm và di dời các công ty, hộ kinh doanh hoạt động gây ô nhiễm môi trường trong khu dân cư nông thôn

Theo điều 58 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, yêu cầu về bảo vệ môi trường nông thôn được quy định như sau: Tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có hoạt động sản xuất tiểu thủ công nghiệp, nông nghiệp, chế biến phải phù hợp với quy hoạch, tuân thủ quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, bảo đảm không ảnh hưởng đến chất lượng môi trường xung quanh; chất thải phải được thu gom, tái sử dụng, xử lý đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay, trong các khu dân cư nông thôn vẫn còn tồn tại nhiều tổ chức, hộ gia đình hoạt động sản xuất nhưng không được các cơ quan chức năng cấp phép về môi trường, không đầu tư, lắp đặt hệ thống xử lý môi trường gây ảnh hưởng không nhỏ tới môi trường không khí và cuộc sống người dân.

Trong quá trình tìm hiểu, thu thập thông tin phục vụ chuyên đề “Thực trạng và giải pháp bảo vệ môi trường nông thôn” toà soạn Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống – Moitruong.net.vn nhận được thông tin về việc xưởng thu gom, vận chuyển, tập kết dầu của ông Nguyễn Huy Sóng và xưởng sản xuất đồ gỗ nội thất của công ty Cổ phần nội thất TNG Design tại xóm 1, thôn Chương Dương, xã Chương Dương, huyện Thường Tín, Tp. Hà Nội hoạt động xả bụi, mùi sơn, mùi dầu… rất khó chịu gây ảnh hưởng đến môi trường, cuộc sống của người dân.

Bác N.T.K, người dân xóm 1, thôn Chương Dương cho biết: Trước kia ông Sóng chuyên tái chế dầu ở ngoài bãi cũng phải được 20 năm rồi, mấy năm gần đây ông Sóng không tái chế nữa mà chuyển sang thu mua dầu thải của các cửa hàng sửa chữa ô tô, xe máy rồi tập kết ngay tại nhà. Thỉnh thoảng mùi dầu bay sang bên này khó chịu lắm, những hôm trời hửng thì còn đỡ chứ những hôm trời mưa dầm ẩm thấp khó chịu lắm, chúng tôi ngửi cảm thấy nôn nao. Mọi người trong xóm cũng góp ý nhưng họ bảo làm cái này không có gì độc hại.

Bày tỏ nỗi bức xúc về xưởng sản xuất đồ gỗ nội thất bác N.T.P, người dân xóm 1 thôn Chương Dương cho hay: Xưởng sản xuất nội thất này hoạt động từ cuối năm ngoái, cô đưa em nó đi viện gần 1 tuần về thì thấy họ đã khoan 2 cái lỗ ở xưởng để đối lưu sang bên này, mỗi khi họ sơn, mùi sơn phả ra môi trường khó chịu lắm, đau hết cả đầu. Nhà xưởng của họ thì nền cao, nhà cô thì trũng như thung lũng thế này lúc họ đục khoan, mài gió bụi từ trong xưởng thổi ra như 1 luồng khói bụi bẩn quá không chịu được, nhất là đợt giáp Tết vừa rồi công nhân làm nhiều bụi nó lùa sang bên này khủng khiếp. Vì vậy, cô mới sang bảo họ bịt 2 lỗ đó vào nhưng họ chỉ vâng vâng dạ dạ rồi cho qua, cô phải xin 2 tấm alu rồi tự dán vào nhưng vẫn không hạn chế được mùi.

Mấy hôm nay mùi sơn ghê lắm, nhà cô lại có cháu mới sinh, lúc sáng cô về mùi sơn sặc lên mới bảo em nó bế cháu vào trong buồng đóng kín cửa vào chứ giờ ngoài này nó ô nhiễm bụi bặm sợ lắm. Ở nhà cô bàn thờ, tivi, tủ lạnh gầm giường, gầm bàn, sân… bụi lắm, ngày nào cũng phải ròng vòi nước để cọ. Thực sự, ai cũng thế thôi cũng vì cuộc sống làm ăn nên mình cũng không muốn gây khó khăn hại người ta đâu nhưng đúng thực tế đây nhà cô bụi bẩn, mùi sơn đau hết cả đầu. Mong họ sản xuất trong khu dân cư thì phải làm sao đảm bảo bịt kín các lỗ ở đây vào để không tỏa mùi sơn, bụi sang bên này nữa, nhà cô ở đây suốt mà họ cứ làm quanh năm ngày tháng như thế này thì cô chịu làm sao được, cứ ngửi mùi này nhiều thế này là cô cảm thấy chóng mặt, đau đầu, giờ thần kinh cô yếu ngửi mùi này như người say xe, bác P chia sẻ.

Có mặt tại đây, phóng viên (PV) mới cảm nhận được những bức xúc của người dân khi thường xuyên phải hít thở trong bầu không khí ô nhiễm do các cơ sở sản xuất gây ra. Thời điểm PV có mặt, mùi sơn ngai ngái, khó chịu đang bao trùm không khí xung quanh, dù đã đeo khẩu trang nhưng PV vẫn dễ dàng cảm nhận được mùi sơn nồng nặc.

Nhằm tìm hiểu, thu thập làm rõ thông tin trên cũng như công tác quản lý nhà nước trên địa bàn, PV đã có buổi làm việc với ông Phạm Tất Cường – Phó chủ tịch UBND xã Chương Dương, ông Cường cho biết: Ông Sóng trước đây tái chế dầu ngoài bãi nhưng vài năm nay không tái chế nữa mà chỉ thu gom, tập kết dầu tại gia đình. Xưởng sản xuất đồ gỗ nội thất do ông Sóng xây dựng từ năm 2021 và cho đơn vị khác thuê lại hoạt động từ giữa năm 2022. Khi xây dựng ông Sóng không có văn bản nào báo cáo UBND xã xin phép dựng xưởng sản xuất cả.

Khi được hỏi về công tác kiểm tra đối với 2 đơn vị trên, ông Cường cho biết: Từ khi các xưởng đó hoạt động có công an đi kiểm tra còn xã thì chưa kiểm tra lần nào, vì các đơn vị này cũng là sản xuất nhỏ lẻ, không phải lớn nên xã giao cho công an đi kiểm tra theo chuyên môn ngành dọc của người ta. Về mặt quản lý nhà nước thì UBND xã cũng còn nhiều sai sót. Qua buổi làm việc hôm nay, UBND xã sẽ yêu cầu các chủ xưởng hoàn thiện đầy đủ các hồ sơ theo quy định của pháp luật thì mới được phép hoạt động, nếu không có thì sẽ cho dừng hoạt động, khi nào đầy đủ các giấy tờ thì tiếp tục hoạt động.

Ông Lê Văn Thành – Công an xã Chương Dương cho biết: Xưởng của ông Sóng đã được xã phối hợp cùng huyện kiểm tra về PCCC rồi. Cơ bản thì họ cũng đã chấp hành và có những cái bình chữa cháy, nhưng về tiêu lệnh chữa cháy theo quy định thì họ chưa có. Xưởng gỗ thì họ mới hoạt động công an xã cũng chưa phối hợp với huyện để về kiểm tra công tác PCCC do chưa gặp được chủ. Công an xã chưa xử phạt trường hợp nào vì vi phạm PCCC.

Để thông tin đa chiều, khách quan PV đã có buổi làm việc với 2 đơn vị trên. Trao đổi với PV, ông Nguyễn Huy Sóng – Chủ cơ sở thu gom, vận chuyển, tập kết dầu thải cho biết: Tôi làm nghề này từ những năm 1993, lúc đó đi gom về rồi tái chế ngoài bãi, đến năm 2015 thì chuyển về nhà làm chỉ thu gom không tái chế nữa.

Trước câu hỏi của PV về việc cơ sở hoạt động đã được các cơ quan chức năng cấp giấy phép môi trường chưa, ông Sóng cho biết cơ sở chưa được cấp phép.

PV tiếp tục đặt câu hỏi cơ sở đã bị xử phạt, đình chỉ hoạt động bao giờ hay chưa? ông Sóng cho hay: Trước anh Sáu, anh Tuấn làm rồi nhưng tôi buôn bán phọt phẹt người ta lại thôi. PV hỏi anh Sáu, anh Tuấn là ai? Ông Sóng tiếp lời: Bên cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường 499 Nguyễn Trãi (nay đơn vị đã chuyển về 47 Phạm Văn Đồng).

Ngoài ra, ông Sóng cũng cho biết huyện Thường Tín về kiểm tra thường xuyên, công an huyện kiểm tra suốt. Vậy huyện có phát hiện đơn vị chưa được cấp phép về môi trường không? Đến đây, ông Sóng bắt đầu to tiếng hỏi ngược lại PV: Vợ tôi già rồi đi gom từng lít dầu thải, đi cả ngày được trăm lít dầu thải thế bây giờ chúng tôi xin giấy ở đâu, các anh biết phải chỉ chỗ cho chúng tôi đi xin.

Hơn nữa, ông Sóng cho biết gia đình vận chuyển, thu gom, tập kết dầu thải từ năm 2015 đến nay đã 8 năm nhưng chưa có đoàn kiểm tra nào yêu cầu hoàn thiện hồ sơ môi trường.

Hoạt động đến nay đã 30 năm, các cơ quan chức năng từ huyện đến thành phố thường xuyên kiểm tra nhưng ông Sóng lại không biết làm các hồ sơ về môi trường ở đâu⁸. Vậy buổi làm việc với cơ quan chức năng thì làm việc về vấn đề gì, cơ quan chuyên môn, công an huyện, xã có hướng dẫn, nhắc nhở ông Sóng hoàn thiện hồ sơ pháp lý về môi trường không? hay chỉ kiểm tra qua loa rồi ra về? Dư luận đang đặt nhiều dấu hỏi trong công tác quản lý nhà nước, kiểm tra, xử lý của chính quyền, lực lượng chức năng xã Chương Dương và huyện Thường Tín.

Bên cạnh đó, ông Sóng cho hay hằng ngày vợ đi thu gom dầu thải bằng xe máy từ các đơn vị sửa chữa ô tô, xe máy trên địa bàn. Hiện nay trong kho có 5000 – 6000 lít dầu. Công ty ký hợp đồng thu gom, xử lý dầu thải với công ty TNHH Văn Đạo. Tuy nhiên, đến nay hợp đồng này cũng đã hết hạn.

Theo ghi nhận của PV tại xưởng thu gom, tập kết dầu của ông Sóng, bên ngoài không treo bất kì biển hiệu gì. Phía trong, phương tiện, thiết bị PCCC còn sơ sài, thiếu thốn. Trong 1 kho nhỏ, gần hai chục thùng dầu thải đang được tập kết, xung quanh dẻ lau, găng tay dính dầu được vứt lăn lóc. Bên ngoài, các thùng dầu thải được vứt chổng trơ ngoài môi trường mà không có khu lưu giữ chất thải nguy hại theo quy định khiến trời mưa dầu từ các thùng phuy này có thể bị rửa trôi chảy ra môi trường, gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.

Khoản 3, 4 điều 83 Luật bảo vệ môi trường năm 2020 quy định về việc Khai báo, phân loại, thu gom, lưu giữ, vận chuyển chất thải nguy hại như sau: Chất thải nguy hại khi vận chuyển phải được lưu chứa và vận chuyển bằng thiết bị, phương tiện chuyên dụng phù hợp đến cơ sở xử lý chất thải. Phương tiện vận chuyển chất thải nguy hại phải lắp đặt thiết bị định vị; hoạt động theo tuyến đường và thời gian theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

4. Đối tượng được phép vận chuyển chất thải nguy hại bao gồm:

a) Chủ nguồn thải chất thải nguy hại có phương tiện, thiết bị phù hợp đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, quy trình quản lý theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường;

b) Cơ sở được cấp giấy phép môi trường có chức năng xử lý chất thải nguy hại phù hợp với loại chất thải cần vận chuyển.

Theo nhiều chuyên gia, nếu dầu thải không được vận chuyển, thu gom và lưu trữ đúng quy định có thể gây ra các vấn đề về ô nhiễm môi trường vô cùng nghiêm trọng: Dầu thải bị rò rỉ từ thùng chứa có thể làm ảnh hưởng đến các nguồn nước ngầm, đất và các loài động thực vật sống trong khu vực đó.

Dầu thải là một chất dễ cháy và có thể phát nổ nếu tiếp xúc với nguồn lửa, điện áp cao. Khi thu gom và tập kết dầu thải, cần phải đảm bảo các biện pháp an toàn để ngăn ngừa nguy cơ cháy nổ.

Đối chiếu với các quy định trên, nhận thấy hoạt động vận chuyển, thu gom, tập kết dầu thải của ông Nguyễn Huy Sóng đã diễn ra thời gian dài, có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng Luật bảo vệ môi trường, ngay sau đó PV đã thông tin tới UBND huyện Thường Tín, công an huyện Thường Tín và công an xã Chương Dương để có biện pháp kiểm tra, xử lý triệt để đối với cơ sở này.

Làm việc với công ty cổ phần nội thất TNG Design, ông Vũ Xuân Thành – Giám đốc công ty cho biết: Công ty thuê nhà xưởng của ông Sóng, diện tích khoảng 500m2, hoạt động từ tháng 12/2022 chuyên sản xuất đồ gỗ nội thất, bàn ghế, giường tủ… Từ khi công ty về đây hoạt động chưa đăng kí địa điểm kinh doanh, chưa có cơ quan môi trường nào kiểm tra, làm việc, công ty chưa được cấp giấy phép môi trường và chưa quan trắc môi trường định kì, chưa được nghiệm thu PCCC.

Theo ghi nhận, nhà xưởng của công ty CP nội thất TNG Design nằm sát nhà dân, công ty cũng không hề treo biển tên công ty theo quy định. Bên trong nhà xưởng công nhân đang làm việc bình thường, xung quanh nền nhà tường tôn bụi gỗ bờ lên bám dày từng lớp dày đặc cho thấy công ty không chú trọng đến việc vệ sinh nhà xưởng, việc này không chỉ gây phát tán bụi, gây ảnh hưởng đến người dân mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến người lao động làm việc tại công ty.

Trong buồng sơn, công ty không trang bị hệ thống xử lý mùi sơn mà chỉ lắp 2 quạt thông gió rồi thổi thẳng ra ngoài môi trường, đây chính là nguyên nhân mùi sơn bay sang khu dân cư khiến người dân vô cùng bức xúc. Sát bờ sông, những mẩu gỗ thừa cũng được công ty CP nội thất TNG Design đổ bừa bãi ra ngoài.

Thông tin với PV, ông Thái Vĩnh Lộc – Chủ tịch UBND xã Chương Dương cho biết: Qua thông tin của báo chí, với trường hợp nhà ông Sóng thì cấp xã không đủ thẩm quyền để xử phạt nên đang phối hợp cùng công an huyện thiết lập, hoàn thiện các hồ sơ để trình UBND huyện ra quyết định xử phạt. Theo quy định về thu gom, vận chuyển chất thải nguy hại là phải có đủ các giấy tờ liên quan để đảm bảo, từ xe chuyên dụng dùng để vận chuyển nhưng với trường hợp này khi chúng tôi kiểm tra phát hiện lỗi, chúng tôi đã lập hồ sơ để đề nghị xử phạt và yêu cầu dừng hoạt động.

Đối với xưởng mộc của công ty CP nội thất TNG Design. UBND xã đã cho dừng hoạt động, yêu cầu đóng cửa và hoàn thiện các nội dung về cam kết bảo vệ môi trường, phòng cháy chữa cháy, khi nào đủ điều kiện thì mới được hoạt động. Ngoài ra, UBND xã cũng đã giao công an thiết lập hồ sơ về phòng cháy chữa cháy.. Về xưởng mộc, qua tìm hiểu mới thuê của nhà anh Sóng, đây là 1 chi nhánh của công ty nội thất trên Hà Đông. Khi về hoạt động họ cũng không báo cáo gì tới UBND về đăng kí chi nhánh. Đối với các trường hợp này chúng tôi phải xử lí dứt khoát để làm sao tạo được uy tín, niềm tin cho nhân dân, tránh gây ảnh hưởng đến sức khoẻ của người dân. Về việc xây dựng nhà xưởng của ông Sóng thì đã làm từ nhiều năm trước và ông Sóng tự ý làm mà không báo cáo gì với xã cả.

Theo tìm hiểu của PV vào ngày 05/4/2023 xưởng sản xuất của công ty CP nội thất TNG Design vẫn đang có dấu hiệu tiếp tục hoạt động, không chấp hành nghiêm túc yêu cầu dừng hoạt động của UBND xã Chương Dương. Tại đây xưởng sản xuất vẫn mở cửa, những bao tải chứa đầu mẩu, ba via gỗ được công ty tập kết ngay phía ngoài xưởng, bên trong nền nhà xưởng vẫn còn một lớp bụi từ quá trình cắt, doa sản phẩm.

Liên quan đến trách nhiệm trong công tác quản lý nhà nước, kiểm tra, xử lý của cơ quan chức năng huyện Thường Tín, PV đã đặt lịch làm việc với UBND huyện và công an huyện. Bước đầu, ông Nguyễn Tiến Tần - Trưởng công an huyện Thường Tín cho biết: Sau khi nhận được thông tin báo chí, công an huyện đã giao cho đội chức năng kiểm tra, xưởng tái chế dầu của ông Sóng vượt thẩm quyền xử phạt của công an huyện nên công an huyện đang làm tờ trình tham mưu UBND huyện ban hành quyết định xử phạt. Khi nào có thông tin chính thức chúng tôi sẽ thông tin tới cơ quan báo chí.

Ngoài xưởng thu gom, tập kết dầu của ông Sóng, PV cũng đặt lịch làm việc với các cơ quan chức năng huyện Thường Tín về công tác kiểm tra, xử lý về môi trường, kế hoạch đầu tư, phòng cháy chữa cháy đối với công ty CP nội thất TNG Design. Tuy nhiên đến nay, tòa soạn chưa nhận được phản hồi bố trí làm việc từ phía UBND huyện Thường Tín và Công an huyện.

Trước những vấn đề bức xúc về môi trường của người dân như trên, kính mong Huyện uỷ, UBND huyện Thường Tín nhanh chóng chỉ đạo lực lượng chức năng và phòng, ban chuyên môn vào cuộc kiểm tra, xử lý nghiêm những vi phạm về môi trường, phòng cháy chữa cháy, kế hoạch đầu tư của hộ kinh doanh ông Nguyễn Huy Sóng và công ty CP nội thất TNG Design để đảm bảo môi trường sống trong lành cho khu dân cư.