Mực nước dòng sông lớn nhất Trung Quốc liên tục giảm dần trong 40 năm

Các nhà khoa học cảnh báo sự suy giảm của tổng thể luồng nước trên sông Trường Giang có thể gây tác động to lớn tới môi trường cũng như nền kinh tế của một trong những khu vực thịnh vượng và phát triển nhanh nhất Trung Quốc.

Theo nghiên cứu mới nhất của Phòng thí nghiệm Trọng điểm về Khoa học Thông tin Địa lý thuộc Bộ Giáo dục Trung Quốc cho hay, mực nước trung bình sông Dương Tử đang giảm đi nhanh chóng.

Tính toán của các nhà khoa học dựa trên đánh giá dữ liệu từ các trạm quan trắc và ảnh vệ tinh trong giai đoạn hàng chục năm. Tình trạng mực nước sông Trường Giang suy giảm đã kéo dài từ thập niên 1980.

Mực nước sông Dương Tử liên tục giảm trong hàng chục năm qua 

Có khoảng 460 triệu người sinh sống dọc theo sông Dương Tử, trong đó trụ cột kinh tế là thành phố Thượng Hải. Do hoạt động công nghiệp tăng, đã có hơn 1.000 hồ nước ven sông bị lấp. Trước đây, các nhà khoa học cho rằng tổng lượng nước trên sông không thay đổi nhưng nghiên cứu mới cho thấy điều ngược lại.

Để đưa ra ước tính gần đúng, nhóm của Nie kết hợp số liệu của các trạm quan trắc trên mặt đất với ảnh vệ tinh có thể phát hiện sự thay đổi của trọng lực do nước gây ra.

Bên cạnh hoạt động trực tiếp của con người, các nhà khoa học cho biết biến đổi khí hậu là tác nhân quan trọng khiến dòng sông lớn nhất Trung Quốc đang dần khô cạn.

“Biến đổi khí hậu đóng vai trò lớn hơn nhiều so với bất cứ nguyên nhân nào khác”, các tác giả cho biết.

Vai trò của các đập thủy điện, theo các nhà nghiên cứu là có tác động tiêu cực tương đối nhỏ với lượng nước. Hoạt động của 15 đập thủy điện lớn, trong đó có đập Tam Hiệp, khiến mực nước sông giảm vào mùa đông và mùa xuân và tăng lên trong những tháng ấm nóng còn lại.

Xie Zhicai, nhà nghiên cứu của Viện Thủy sinh tại Học viện Khoa học Vũ Hán (không thuộc nhóm nghiên cứu), cho biết mực nước sông giảm có thể gây ra các tác động ngoài dự đoán đến môi trường. Chẳng hạn, nồng độ các chất ô nhiễm trong nước sông có thể tăng lên và gây hại đến các loài thủy sinh dễ bị tổn thương.

Hiện có 15 đập nước hoạt động trên lưu vực sông Trường Giang, trong đó có siêu đập thủy điện Tam Hiệp lớn nhất thế giới, khiến mực nước xuống thấp vào mùa đông và xuân, nhưng tăng mạnh trong giai đoạn thời tiết ấm áp hơn.

Về tổng thể, hoạt động của các đập thủy điện có tác động tiêu cực với nguồn nước trên sông Trường Giang, dù tác động tương đối nhỏ hơn so với biến đổi khí hậu.

Lượng nước giảm trên sông Trường Giang đồng nghĩa các đập thủy điện đóng vai trò lớn hơn trong điều tiết nguồn nước, làm gián đoạn các chu trình tự nhiên.

Một số loài cá nhạy cảm với sự thay đổi của nhiệt độ và mực nước, như cá tầm, nhiều khả năng sẽ suy giảm số lượng và khó tránh khỏi tuyệt chủng.

Một nhà khoa học về nước ở Bắc Kinh cảnh báo sự sụt giảm của nguồn nước trên sông Trường Giang có thể tồi tệ hơn ước tính trong nghiên cứu mới công bố.

Hiện tại mỗi ngày, một lượng nước lớn nhưng không được tiết lộ bị lấy từ sông Trường Giang, dẫn về phía Bắc, phục vụ nhu cầu của các thành phố lớn, trong đó có thủ đô Bắc Kinh. Hơn 50% lượng nước tiêu thụ ở Bắc Kinh lấy từ sông Trường Giang.

“Xuyên suốt chiều dài lịch sự, vấn đề phân phối nước đã dẫn tới chiến tranh giữa các khu vực”, nhà khoa học cho biết, người này yêu cầu giấu tên vì mức độ nhạy cảm của vấn đề.

Có những dấu hiệu cho thấy chính phủ Trung Quốc đã chú ý tới tình trạng mực nước suy giảm trên sông Trường Giang.

Theo nhà nghiên cứu ẩn danh này, có vẻ như chính quyền Trung Quốc cũng đã biết về tác động của việc giảm mực nước trên sông nên đã siết các dự án xây dựng mới dọc theo sông Dương Tử. Từ tháng 1-2021, tất cả hoạt động đánh bắt cá trên sông cũng bị cấm trong 10 năm để bảo vệ dòng sông khỏi đánh bắt cá quá mức và ô nhiễm.

Ngọc Linh