Ngành công thương định hình tầm nhìn chuyển đổi kép đến năm 2030

Sự kiện thu hút sự tham dự của lãnh đạo Bộ Công Thương, đại diện bộ, ngành, địa phương, các viện nghiên cứu, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp – năng lượng, thương mại điện tử, logistics và công nghệ số.

Xác lập tầm nhìn chuyển đổi số – xanh hóa tăng trưởng đến năm 2030

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh nền kinh tế thế giới tiếp tục tăng trưởng với động lực từ dịch vụ, tiêu dùng số và đổi mới sáng tạo. Tại Việt Nam, kinh tế số đang trở thành trụ cột nâng cao năng suất, mở rộng thị trường và tăng khả năng chống chịu; thương mại điện tử bán lẻ dự báo vượt mốc 25 tỷ USD trong thời gian tới.

Thứ trưởng khẳng định năm 2025 là thời điểm tăng tốc triển khai Nghị quyết 57 về chuyển đổi số, trong đó đặt mục tiêu chuyển đổi số trở thành động lực quan trọng nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Ngành Công Thương đã triển khai chuyển đổi số trên ba trụ cột: Chính phủ số, kinh tế số và hạ tầng dữ liệu. Tuy nhiên, yêu cầu mới đòi hỏi ngành phải đẩy mạnh hơn nữa để tận dụng cơ hội từ chuyển đổi kép – kết hợp chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.

Để hiện thực hóa mục tiêu, Thứ trưởng đề nghị các đại biểu tập trung vào ba nhóm nội dung gồm: Nhận diện xu hướng công nghệ mới như AI, IoT, Big Data, Cloud và khả năng ứng dụng trong Chính phủ số, sản xuất thông minh, năng lượng thông minh và thương mại điện tử;

Đề xuất giải pháp phát triển thị trường thương mại điện tử xanh – bền vững – an toàn, tăng cường quản lý TMĐT xuyên biên giới, thúc đẩy liên kết vùng và hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm địa phương trên nền tảng số;

Đề xuất mô hình, giải pháp phát triển kinh tế số ngành Công Thương tại địa phương, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh.

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân mong muốn cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan, tổ chức tiếp tục đồng hành để Bộ hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế hỗ trợ và hệ sinh thái dữ liệu, bảo đảm chuyển đổi số – kinh tế số – thương mại điện tử phát triển theo hướng xanh, bền vững và đổi mới sáng tạo.

Ba trụ cột chuyển đổi số tiếp tục được đẩy mạnh

Trình bày báo cáo “Định hướng chuyển đổi số ngành Công Thương năm 2026”, ông Hoàng Ninh – Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, khẳng định chuyển đổi số vẫn là nhiệm vụ chiến lược, gắn với chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Ba trụ cột Chính phủ số – Kinh tế số – Xã hội số sẽ tiếp tục được triển khai đồng bộ đến năm 2030.

Theo ông Ninh, thời gian qua ngành đã đạt nhiều kết quả nổi bật: 224 dịch vụ công trực tuyến toàn trình, tỷ lệ số hóa hồ sơ đạt 95,52%; 691.000 bộ hồ sơ trao đổi qua Cơ chế một cửa ASEAN trong năm 2024; 52.500 doanh nghiệp được phục vụ qua hệ thống dịch vụ công. Bộ Công Thương tiếp tục đứng đầu cả nước về mức độ hài lòng với điểm tuyệt đối 18/18.

Trong phát triển kinh tế số, thương mại điện tử tiếp tục tăng trưởng mạnh với quy mô B2C năm 2024 đạt 25 tỷ USD, chiếm 10% tổng mức bán lẻ. Chuyển đổi số trong công nghiệp – sản xuất thông minh cũng ghi nhận sự chuyển biến: chỉ số IIP tăng 8,4%, 90% doanh nghiệp chế biến – chế tạo ứng dụng một phần giải pháp số, 35% sử dụng robot và cảm biến, 10–12% đạt mức nhà máy thông minh 3.0.

Kinh tế số Việt Nam năm 2025 dự kiến đạt 39 tỷ USD; 40 startup AI thu hút 123 triệu USD vốn tư nhân; 81% người dùng tương tác với AI hằng ngày và 96% bày tỏ sự tin tưởng vào các tác nhân AI.

Từ nền tảng này, năm 2026 được đánh giá là thời điểm bứt phá với các nhiệm vụ trọng tâm: chuẩn hóa dữ liệu thương mại điện tử quốc gia, mở rộng mô hình nhà máy thông minh 3.0–4.0 và triển khai đại trà hệ thống đo đếm – quản lý năng lượng thông minh.

Chuyển đổi số từ thực tiễn địa phương đến doanh nghiệp

Từ góc độ cơ sở, ông Lê Văn Bính - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Phượng Dực, chia sẻ câu chuyện “đánh thức vùng đất trăm nghề bằng chuyển đổi số”. Theo ông, chuyển đổi số chỉ bền vững khi lan tỏa đến từng làng nghề, giúp hộ sản xuất tiếp cận thị trường, nâng cao giá trị sản phẩm và tối ưu quản lý.

Ở góc nhìn doanh nghiệp, bà Đặng Thùy Trang - Giám đốc đối ngoại Grab Việt Nam, cho biết nền tảng số đang trở thành công cụ quan trọng hỗ trợ địa phương phát triển kinh tế số thông qua hệ sinh thái đa dịch vụ. Grab đã ký kết hợp tác với TP Huế, Đà Nẵng nhằm xây dựng thành phố thông minh; triển khai giải pháp tối ưu vận hành cho tài xế, quản lý đơn hàng cho thương nhân; quảng bá ẩm thực và sản phẩm địa phương trên nền tảng số; và đào tạo kỹ năng số, AI, ngoại ngữ cho cộng đồng.

Grab cũng thúc đẩy mô hình di chuyển thông minh như Grab Xích Lô tại Huế và kết nối dịch vụ với giao thông công cộng (Metro) theo mô hình chặng đầu – chặng cuối (FM/LM).

Dữ liệu – “vốn” mới của chuyển đổi xanh trong năng lượng

Ở lĩnh vực năng lượng, Viện trưởng Viện Chiến lược chuyển đổi số (DTSI) Lê Nguyễn Trường Giang trình bày tham luận “Chuyển đổi số, kiến tạo nền tảng phát triển bền vững lĩnh vực năng lượng”. Ông nhấn mạnh dữ liệu đang trở thành “vốn dữ liệu” – dạng tư bản mới quyết định chu trình tạo giá trị của doanh nghiệp.

Theo ông, việc ứng dụng Big Data, IoT, AI, hệ thống điều khiển tự động đang mở ra cơ hội tối ưu toàn bộ chuỗi sản xuất – phân phối năng lượng. Các định hướng chính gồm phát triển lưới điện thông minh, mô hình đo đếm – quản lý năng lượng thời gian thực, hệ thống EMS cho công nghiệp, giao thông và xây dựng, qua đó thúc đẩy mục tiêu giảm phát thải.

Đáng chú ý, ông Giang khẳng định chuyển đổi xanh (GX) chính là bước phát triển tiếp theo của chuyển đổi số (DX), bởi muốn xanh hóa phải trải qua một mức độ số hóa đủ sâu để tạo chuyển hóa về chất.

Chuyển đổi số an toàn: lá chắn trước tấn công mạng và gian lận AI

Bà Nguyễn Như Quỳnh, Giám đốc Vận hành Tổ chức Chống Lừa Đảo, cảnh báo nguy cơ tấn công mạng gia tăng khi quá trình số hóa mở rộng. Các hình thức tội phạm công nghệ cao như lừa đảo BEC, giả mạo thông tin, tấn công hệ thống vận hành công nghiệp và gian lận TMĐT xuyên biên giới ngày càng tinh vi, đặc biệt với sự xuất hiện của deepfake và phishing tự động bằng AI.

Bà đề xuất doanh nghiệp xây dựng hệ thống phòng thủ đa tầng; ứng dụng AI trong giám sát – cảnh báo; tăng cường hợp tác công – tư để chia sẻ dữ liệu. Trong đó, con người là mắt xích quan trọng nhất, cần được đào tạo thường xuyên để hình thành văn hóa “an toàn trước – chuyển đổi sau”.

Thúc đẩy “chuyển đổi kép” – Hướng đi chiến lược giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển xanh và bền vững