Nông dân Lào Cai thay đổi canh tác để thích ứng với mưa lũ

Thiệt hại nặng nề sau hai năm lũ chồng lũ

Vùng trồng dâu tằm ven sông Hồng thuộc các xã Quy Mông, Trấn Yên (tỉnh Lào Cai) từng được xem là “thủ phủ dâu tằm” của miền Bắc. Thế nhưng, hai năm liên tiếp, lũ lớn dâng cao đã khiến hàng chục héc-ta dâu tằm bị vùi lấp trong bùn đất.

Cánh đồng dâu 25 ha của HTX Minh Tiến (xã Quy Mông) – niềm hy vọng của hàng chục hộ dân – nay chỉ còn lại bùn và cát. Chị Nguyễn Thu Hương, Giám đốc HTX, cho biết: Cả vùng dâu tươi tốt bị vùi lấp dưới lớp bùn dày hơn một mét. 30 thành viên trong HTX đều mất trắng, hộ ít nhất cũng thiệt hại 70–80 triệu đồng. Riêng gia đình chị có 3 ha dâu, mất khoảng 350 triệu đồng.

Không riêng gì Minh Tiến, HTX Hạnh Lê (xã Trấn Yên) cũng chịu chung cảnh ngộ. Chị Nguyễn Thị Hồng Lê, Giám đốc HTX, chia sẻ: Ba héc-ta dâu của chúng tôi bị lũ cuốn trôi, thiệt hại khoảng nửa tỷ đồng. Hai năm liền thiên tai ập đến đúng vụ thu hoạch khiến nhiều hộ nản chí, có người tính bỏ nghề.

Theo người dân, nghề trồng dâu nuôi tằm vốn phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Khi lũ đến, dâu bị ngập, tằm chết hàng loạt, mất cả công chăm sóc lẫn chi phí con giống.

Tìm hướng đi mới để thích ứng với thiên tai

Sau những thiệt hại nặng nề, nhiều hộ dân đang tính toán chuyển đổi mô hình sản xuất. Hướng đi được kỳ vọng là nuôi tằm công nghệ cao trong nhà lạnh, có điều hòa nhiệt độ, giúp kiểm soát điều kiện nuôi, giảm phụ thuộc vào thời tiết.

Chị Nguyễn Thu Hương bày tỏ: “Chúng tôi mong được hỗ trợ xây dựng nhà tằm công nghệ cao, nuôi trên giàn khay trượt, có điều hòa để đảm bảo năng suất ổn định. Đây là mô hình mới, nếu được hỗ trợ ban đầu, bà con sẽ yên tâm gắn bó lâu dài”.

Cùng quan điểm, chị Nguyễn Thị Hồng Lê cho rằng, việc nghiên cứu điều chỉnh mùa vụ cũng rất quan trọng: " Bà con đang hoàn toàn phụ thuộc vào thời tiết, thất thu rất là nhiều, nên cũng mong muốn có những nghiên cứu để xoay chuyển vụ đi chẳng hạn, hoặc là có những tiến bộ khoa học, kĩ thuật, đưa về cho bà con nông dân những nhà lạnh, thiết bị chủ động về nhiệt độ và độ ẩm để nuôi tằm. Từ đó mình dịch dời thời vụ dâu sang cuối năm, mưa lũ sẽ ít gây tổn thất hơn”.

Cần chính sách hỗ trợ và mô hình điểm

Bà Hoàng Thị Ánh Tuyết, Phó Trạm trưởng Trạm Dịch vụ – Hỗ trợ nông nghiệp Trấn Yên, nhận định: Các biện pháp khắc phục hiện nay như tỉa lá, bấm ngọn chỉ là tạm thời. Giải pháp căn cơ là phải chuyển đổi mùa vụ, đưa thời gian nuôi tằm cao điểm từ vụ thu sang vụ hè.

Theo bà Tuyết, mô hình nhà tằm công nghệ cao có thể giúp kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, kết hợp giàn nuôi khay trượt tiết kiệm diện tích. Cây dâu sẽ được chăm sóc theo hướng bền vững hơn, không đốn giữa vụ mà để phát triển tự nhiên. Khi gặp lũ, phần thân dưới ngập nước nhưng lá trên cao vẫn có thể dùng nuôi tằm, giúp giảm thiệt hại.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là nguồn vốn đầu tư và chi phí điện năng cho mô hình này. Do đó, các chuyên gia cho rằng, trước mắt mỗi xã nên xây dựng 1–2 mô hình điểm, có hỗ trợ về điện sản xuất và kỹ thuật để người dân thấy hiệu quả thực tế. Khi chứng minh được tính bền vững và lợi ích kinh tế, mô hình có thể nhân rộng ra toàn vùng.

Thay đổi tập quán sản xuất không dễ, nhưng với quyết tâm của người dân cùng sự hỗ trợ của các cấp, ngành, việc chuyển đổi sang nuôi tằm công nghệ cao, thích ứng biến đổi khí hậu sẽ mở ra hướng đi mới, giúp người trồng dâu ven sông Hồng yên tâm sản xuất, giữ nghề truyền thống và phát triển bền vững.

Thay đổi cây trồng - Giải pháp sống còn cho nông nghiệp Nghệ An trước biến đổi khí hậu