Ô nhiễm không khí đe dọa sức khỏe cộng đồng tại miền Bắc

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết mỗi năm có hơn 7 triệu người tử vong do các bệnh liên quan đến ô nhiễm không khí như tim mạch, hô hấp và đột quỵ. Bụi mịn PM2.5 được đánh giá là tác nhân nguy hiểm nhất do kích thước siêu nhỏ, có khả năng xâm nhập sâu vào phổi và máu, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh cấp tính và mạn tính.

Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ tử vong do ô nhiễm không khí cao. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết khu vực phía Bắc, đặc biệt Hà Nội, đang chịu ảnh hưởng của hình thái thời tiết nghịch nhiệt, lặng gió, sương mù khiến khả năng khuếch tán chất ô nhiễm giảm mạnh. Nồng độ PM2.5 tăng cao (AQI vượt 150), tác động đến hoạt động kinh tế – xã hội và sức khỏe cộng đồng.

Lúc 9h ngày 9/12, chỉ số AQI tại nhiều trạm quan trắc ở Hà Nội đều ở mức xấu: Trạm Đại học Bách khoa đạt 191; Trạm 556 Nguyễn Văn Cừ 163; Trạm Công viên Nhân Chính–Khuất Duy Tiến 154. Với mức AQI 151–200, người khỏe mạnh có thể bị ảnh hưởng sức khỏe, trong khi nhóm nhạy cảm dễ gặp triệu chứng nghiêm trọng.

Những đối tượng chịu tác động nhiều nhất gồm trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người mắc bệnh hô hấp. Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) khuyến cáo người dân theo dõi thường xuyên chất lượng không khí qua các kênh chính thức; đeo khẩu trang khi ra đường; giữ không gian sống thông thoáng; dùng khẩu trang và kính bảo hộ khi tiếp xúc với môi trường nhiều bụi.

Người nhạy cảm được khuyến nghị tránh khu vực phát thải lớn như đường giao thông, công trường xây dựng, nơi đốt than – củi. Khi không khí ô nhiễm nặng, nếu xuất hiện ho, khó thở, đau ngực cần đến cơ sở y tế ngay. Với mức AQI xấu (151–200), người dân nên hạn chế hoạt động ngoài trời; lựa chọn thời điểm ít ô nhiễm hơn.

Khi AQI rất xấu (201–300), mọi hoạt động ngoài trời cần được hạn chế tối đa. Các gia đình sống gần khu vực ô nhiễm nên đóng kín cửa. Nếu AQI nguy hại (301–500), tất cả hoạt động ngoài trời cần tránh; trẻ em có thể được cân nhắc nghỉ học nếu tình trạng kéo dài ba ngày liên tiếp.

Trước diễn biến ô nhiễm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã gửi văn bản đến Bộ Công an, Công Thương, Xây dựng, Y tế, Giáo dục và Đào tạo cùng UBND các tỉnh, thành phía Bắc yêu cầu triển khai biện pháp cấp bách. Các địa phương phải rà soát quy trình vận hành hệ thống xử lý khí thải; tăng cường quét, hút bụi và phun nước rửa đường; kiểm soát chặt xây dựng và giao thông gây bụi; hướng dẫn người dân bảo vệ sức khỏe, đặc biệt nhóm nhạy cảm.

Các chuyên gia y tế và môi trường kiến nghị Việt Nam cần tăng đầu tư vào năng lượng tái tạo, giao thông xanh và điện hóa phương tiện; mở rộng, hiện đại hóa hệ thống quan trắc chất lượng không khí; kiểm soát nghiêm nhà máy nhiệt điện và loại bỏ lò hơi, lò đốt than tại làng nghề. Đồng thời, cần nâng cao hiệu quả thu gom, phân loại và tái chế rác thải sinh hoạt, xử lý nghiêm tình trạng đốt rác, đốt rơm rạ ngoài trời.

Bộ Y tế khuyến cáo các biện pháp bảo vệ sức khỏe trong bối cảnh ô nhiễm không khí gia tăng