Thẩm tra chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc

Chiều 04/11, ngay sau khi kết thúc phiên họp Quốc hội, Ủy ban Kinh tế tổ chức phiên họp toàn thể lần thứ 20 thẩm tra chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam và điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh chủ trì phiên họp.

Tham dự phiên họp có các Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, Ủy viên Thường trực, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc và một số Ủy ban của Quốc hội; đại diện Đoàn ĐBQH của một số địa phương có dự án đi qua.

Về phía các Bộ, ngành có: Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Danh Huy; Phó Tổng Tham mưu trưởng quân đội nhân dân Việt Nam, Thượng tướng Phùng Sĩ Tấn; Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú; Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đỗ Thành Trung; Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Trần Minh Khương; đại diện lãnh đạo UBND một số địa phương cùng đại diện một số Bộ, ngành hữu quan.

Phát triển kết cấu hạ tầng là 1 trong 3 đột phá chiến lược

Phát biểu khai mạc phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm 2021- 2030 đã xác định phát triển kết cấu hạ tầng là 1 trong 3 đột phá chiến lược; quan tâm đúng mực đến hạ tầng đường sắt, trong đó có triển khai một số đoạn tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam để kết nối các khu công nghiệp, khu kinh tế, cảng hàng không, cảng biển.

Trên cơ sở Nghị quyết của đại hội Đảng, Quốc hội đã thể chế hóa bằng Nghị quyết số 81/2023/QH15 về Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Nghị quyết này đã xác định phấn đấu để đầu tư xây dựng một số đoạn đường sắt cao tốc trên trục Bắc – Nam. Gần đây nhất, Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 20/9/2024 đã xác định thống nhất chủ trương đầu tư toàn tuyến Dự án đường sắt tốc độ cao (350 km/h) trên trục Bắc – Nam. Nghị quyết giao Chính phủ, Đảng Đoàn Quốc hội chỉ đạo các cơ quan có liên quan khẩn trương hoàn thiện hồ sơ báo cáo Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 8 này để có chủ trương đầu tư và xem xét một số cơ chế, chính sách đặc biệt, đặc thù để huy động nguồn lực.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế mong muốn tại phiên họp này sẽ được lắng nghe các ý kiến thảo luận thẳng thắn, trách nhiệm, giúp Ủy ban Kinh tế có thêm các sở cứ, hoàn thiện, đảm bảo chất lượng báo cáo thẩm tra để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội về nội dung này.

Trình bày Tờ trình, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Danh Huy cho biết, bối cảnh hiện nay, với nhu cầu vận tải ngày một tăng cao, quy mô nền kinh tế năm 2023 đạt 430 tỷ USD, nợ công ở mức thấp, dự kiến đến thời điểm triển khai xây dựng vào năm 2027, với quy mô nền kinh tế dự kiến đạt 564 tỷ USD, nguồn lực đầu tư không còn là trở ngại lớn.

Việc đầu tư xây dựng đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam là cần thiết nhằm hiện thực hóa chủ trương, định hướng của Đảng, Nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị, triển khai các quy hoạch tạo tiền đề quan trọng để đưa nước ta trở thành nước phát triển thu nhập cao như nhiều quốc gia trên thế giới. Việc xây dựng tuyến đường sắt này cũng giúp tăng cường kết nối vùng miền, các cực tăng trưởng, tạo động lực lan tỏa, tái cấu trúc mô hình phân bố dân cư, dịch chuyển cơ cấu kinh tế, tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải cũng cho biết, tuyến đường khi đưa vào vận hành sẽ đảm bảo nhu cầu vận tải trên hành lang Bắc – Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội, tái cơ cấu thị phần vận tải phù hợp lợi thế từng phương thức, góp phần giảm chi phí logistics, tạo tiền đề phát triển công nghiệp đường sắt, công nghiệp hỗ trợ. Phát triển phương thức vận tải bền vững, hiện đại, thân thiện, góp phần giảm tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Việc đầu tư Dự án phù hợp với chủ trương, chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đã được Đảng, Quốc hội thông qua; phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch phát triển mạng đường sắt; phù hợp với quy hoạch của các ngành, các địa phương có liên quan.

Hoàn thiện phương án đầu tư bảo đảm khả thi, tiết kiệm, hiệu quả

Tại phiên họp, các đại biểu bày tỏ đồng tình với sự cần thiết đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam. Bên cạnh đó, các đại biểu đóng góp thêm nhiều ý kiến về việc phân bổ nhu cầu vận tải đối với các phương thức vận tải trên hành lang Bắc – Nam, hiệu quả kinh tế xã hội của Dự án đối với các địa phương có tuyến đường đi qua cùng các vùng lân cận.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đưa ra ý kiến về các dự báo doanh thu, tăng trưởng doanh thu, phương án tài chính của dự án, so sánh với các tuyến tương tự, đối chiếu với kinh nghiệm từ các quốc gia trên thế giới, đưa ra các giải pháp đảm bảo hiệu quả trong triển khai Dự án.

Các đại biểu cũng thảo luận về phương án đầu tư với các nội dung cụ thể như: quy mô đầu tư, phương án khai thác, hướng tuyến, vị trí nhà ga, khung tiêu chuẩn, vấn đề áp dụng công nghệ, làm chủ công nghệ… để hoàn thiện phương án đầu tư bảo đảm khả thi, tiết kiệm, hiệu quả.

Có ý kiến cho rằng, vừa qua, nước ta đã đầu tư nhiều dự án đường bộ cao tốc trên cả nước, tuy nhiên, việc triển khai vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Đối với dự án đường sắt tốc độ cao, phải tiếp cận công nghệ hoàn toàn mới, phức tạp, cần có phương pháp triển khai hợp lý để đạt hiệu quả tối ưu.

Việc đào tạo nguồn nhân lực, phát triển công nghiệp đường sắt, mô hình vận tải doanh nghiệp, sự kết nối của tuyến đường với hệ thống đường đô thị, cơ chế, chính sách đặc thù triển khai thực hiện dự án… cũng là các vấn đề được các đại biểu quan tâm.

Kết luận nội dung thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, đa số ý kiến bày tỏ đồng thuận với nhiều nội dung trong Tờ trình về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam, hồ sơ của Chính phủ đã được chuẩn bị tương đối công phu, kỹ lưỡng. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đánh giá cao các ý kiến sâu sắc, trách nhiệm của các đại biểu tại phiên họp, đồng thời cho biết các ý kiến sẽ được tiếp thu, tổng hợp đầy đủ, nghiên cứu kỹ lưỡng để hoàn thiện báo cáo thẩm tra, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội trong thời gian tới.

Cũng tại phiên họp toàn thể này, Ủy ban Kinh tế thẩm tra việc điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành.