Bộ Công Thương: 6 nguyên nhân dẫn đến tình trạng một số doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu đóng cửa

Nỗ lực triển khai nhiều giải pháp cho mặt hàng xăng dầu

Chia sẻ về tình hình kinh doanh xăng dầu, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước Trần Duy Đông cho biết, thời gian qua, có hiện tượng một số doanh nghiệp kinh doanh, bán lẻ xăng dầu xin đóng cửa và tạm ngừng kinh doanh, tập trung ở các địa phương như TP HCM, An Giang, Đắk Lắk...

Lý giải về điều này, Vụ trưởng Trần Duy Đông chỉ ra 6 nguyên nhân.

Một là từ đầu năm 2022 đến nay, thị trường xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp, nguồn cung không ổn định, giá biến động với biên độ lớn. Những yếu tố trên đã ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trong nước.

Trong giai đoạn Quý II, các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu đã tăng mạnh lượng nhập khẩu xăng dầu (do lo ngại thiếu nguồn cung trong nước), đây là giai đoạn giá xăng dầu thế giới đạt mức cao nhất từ đầu năm đến nay. Sang Quý III (từ giữa tháng 7 đến đầu tháng 10), giá xăng dầu thế giới lại có xu hướng giảm, theo đó, giá bán lẻ xăng dầu trong nước cũng giảm liên tục. Nhiều doanh nghiệp bị thua lỗ lớn nên đã thu hẹp hoạt động kinh doanh và nhập khẩu cầm chừng.

Thứ hai, do thua lỗ nên nhiều doanh nghiệp đã giảm mạnh chiết khấu bán hàng để hạn chế việc lấy nhiều hàng của các đại lý bán lẻ, dẫn đến doanh nghiệp bán lẻ kinh doanh thua lỗ và cắt giảm sản lượng kinh doanh.

Thứ ba, tín dụng bị thắt chặt trong khi giá xăng dầu tăng, tỷ giá USD/VND tăng và khó tiếp cận nguồn ngoại tệ khiến các doanh nghiệp đầu mối không có đủ nguồn tài chính để nhập hàng với khối lượng như các năm trước (do giá tăng gấp 2-3 lần giá các năm trước) nên chỉ chủ yếu duy trì lượng hàng đủ để cung cấp cho hệ thống phân phối trực thuộc của doanh nghiệp mình và duy trì lượng dự trữ tồn kho theo quy định.

Thứ tư, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam tăng cao trong khi các chi phí này chưa được tính đủ vào giá cơ sở mặt hàng xăng dầu do nhà nước điều hành nên doanh nghiệp hạn chế lượng nhập khẩu để giảm thua lỗ. Bên cạnh đó, nguồn cung xăng dầu trên thị trường thế giới đang rất khó khăn do nhu cầu hút hàng từ các nước Châu Âu, các doanh nghiệp đầu mối nhỏ, mới rất khó tiếp cận được nguồn hàng xăng dầu thế giới.

Thứ năm, một số doanh nghiệp đầu mối khu vực phía Nam bị tước Giấy phép kinh doanh xăng dầu trong 1-1,5 tháng (do vi phạm hành chính) dẫn đến thiếu nguồn cung cục bộ cho các đơn vị trước đây vẫn thường xuyên lấy hàng của doanh nghiệp đầu mối bị tước Giấy phép này.

Thứ sáu, mưa bão ảnh hưởng đến việc vận chuyển hàng từ các nhà máy sản xuất trong nước và nhập khẩu về kho của doanh nghiệp làm chậm nguồn cung hàng trong một số giai đoạn.

Để bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường, thời gian qua, Bộ Công Thương đã thực hiện một số giải pháp để bảo đảm nguồn cung xăng dầu; duy trì việc cung ứng xăng dầu trong hệ thống phân phối của doanh nghiệp. "Bộ Công Thương cũng phối hợp với Bộ Tài chính, điều hành giá xăng dầu bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, phù hợp với diễn biến cung cầu xăng dầu trong nước để bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia thị trường xăng dầu, khuyến khích các doanh nghiệp duy trì nguồn cung và hạn chế các hành vi đầu cơ găm hàng hoặc buôn lậu xăng dầu qua biên giới sang các nước lân cận" - ông Trần Duy Đông chỉ rõ. Đồng thời, sáng 12/10, Bộ Công Thương cũng đã có cuộc họp với các doanh nghiệp thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu để lắng nghe ý kiến, tìm ra giải pháp hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp tham gia thị trường.

Theo Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước Trần Duy Đông, hiện nay, mức chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam tiếp tục tăng cao. Để bảo đảm duy trì hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, khuyến khích doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu nhập khẩu để bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường, đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục rà soát và sớm điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam trong công thức tính giá cơ sở để bảo đảm tính đúng, tính đủ các chi phí phát sinh thực tế cho doanh nghiệp (mặc dù chi phí đưa xăng dầu từ Nhà máy về cảng và premium trong nước đã được Bộ Tài chính thông báo điều chỉnh tăng và được áp dụng từ ngày 11/10/2022 trong giá cơ sở).

Bộ Công Thương đã, đang và sẽ tiếp tục đề nghị Ngân hàng nhà nước Việt Nam chỉ đạo các Ngân hàng thương mại có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu về hạn mức tín dụng, lãi suất ưu đãi, nguồn ngoại tệ nhằm giúp các doanh nghiệp giảm chi phí tài chính, tăng nguồn lực để nhập khẩu, mua xăng dầu từ nguồn sản xuất trong nước, bảo đảm cung ứng xăng dầu cho thị trường.

Đồng thời, các nhà máy lọc dầu cũng cần điều chỉnh cơ cấu sản xuất cho phù hợp với nhu cầu của thị trường, tăng lượng sản xuất để cung ứng cho thị trường trong nước. Trên cơ sở cuộc họp sáng nay (12/10), rà soát để phân giao tổng nguồn phù hợp, gồm nguồn nhập khẩu và trong nước để đảm bảo đủ nguồn cho quý 4, Vụ trưởng Trần Duy Đông đề nghị.

Bộ Công Thương cũng sẽ phối hợp với Bộ Tài chính và các Bộ, ngành liên quan ra soát và sửa đổi, bổ sung quy định trong điều hành và kinh doanh xăng dầu như công thức và hướng điều hành giá (các yếu tố cấu thành); thời điểm điều hành, thời gian điều chỉnh premium...Đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo các lực lượng chức năng trên địa bàn cho phép các xe vận chuyển xăng dầu được đi trong thành phố vào giờ cao điểm để kịp cấp hàng cho các cửa hàng bán lẻ xăng dầu.

Đối với các cơ quan quản lý nhà nước, bên cạnh việc theo dõi, giám sát hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu theo quy định cần có các biện pháp hỗ trợ, khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu duy trì hoạt động kinh doanh và vượt qua những khó khăn trong giai đoạn hiện nay, tránh tình trạng xử lý vi phạm không đúng quy định hoặc gây khó dễ cho doanh nghiệp để bảo đảm cung ứng xăng dầu liên tục cho thị trường, giữ vững an ninh năng lượng quốc gia.

Liên quan đến vấn đề xăng dầu, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải chia sẻ thêm, từ cuối năm 2021 đến năm 2022, tình hình thị trường gặp nhiều khó khăn đã ảnh hưởng mạnh đến nguồn cung năng lượng và mặt hàng xăng dầu. Đến thời điểm này, nhờ sự nỗ lực của doanh nghiệp, địa phương, nguồn cung cho sản xuất kinh doanh và nhu cầu tiêu dùng của người dân đã cơ bản được đảm bảo.

Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cũng nêu rõ, vấn đề quan trọng nhất là nguồn cung. Hiện nguồn trong nước đang chiếm 70 - 80 %, tức là phải nhập khẩu 20-30% nhưng nguồn cung từ nước ngoài về Việt Nam lại gặp rất nhiều khó khăn. Trong khi đó, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đã thua lỗ trong thời gian dài nên ảnh hưởng lớn đến hoạt động nhập khẩu. Phải tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp bằng cách tăng chi phí cho doanh nghiệp. Đơn cử hôm qua (11/10), Liên Bộ Công Thương – Tài chính đã đồng ý tăng chi phí đưa xăng dầu từ Nhà máy về cảng và premium trong nước.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, việc tăng chi phí này mới được giải quyết một phần. Còn chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam dù mới được điều chỉnh tăng lên, nhưng vừa qua chi phí này lại biến động tăng rất cao. Bộ Công Thương sẽ kiến nghị với Chính phủ để tiếp tục điều chỉnh chi phí tăng lên để chia sẻ với doanh nghiệp.

Xem xét thận trọng các phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện

Đề cập về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, ông Trần Tuệ Quang - Phó Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực cho biết, Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 16 tháng 01 năm 2017 của Bộ Chính trị (Nghị quyết số 08) về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn trong đó có nội dung hoàn thiện thể chế, chính sách “điều chỉnh giá điện áp dụng cho các cơ sở lưu trú du lịch ngang bằng với giá điện sản xuất”. Đồng thời, điều chỉnh biểu giá để phù hợp với thực tế sử dụng điện của người dân và khách hàng.

Về các phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện cho sinh hoạt, trên cơ sở đánh giá tác động của các phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện cho sinh hoạt, Bộ Công Thương đã đưa ra một số nguyên tắc trong quá trình sửa đổi biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt như: (i) Đảm bảo hiệu quả sản xuất kinh doanh; giá bán lẻ điện bình quân cho sinh hoạt đảm bảo cho EVN thực hiện giá bán lẻ điện bình quân được duyệt; (ii) Đảm bảo thuận lợi cho hộ sử dụng điện cũng như thuận lợi cho quản trị doanh nghiệp; (iii) Nâng cao tính công khai, minh bạch trong việc thực hiện giá bán điện; (iv) Khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả và công bằng xã hội; (v) Khắc phục được một phần tình trạng hóa đơn tiền điện biến động lớn trong những tháng đổi mùa; (vi) Định hướng giảm bớt số bậc, thu hẹp biểu giá bán lẻ điện cho sinh hoạt với số bậc phù hợp với chênh lệch hợp lý giá điện cho các bậc, hạn chế tối đa tác động tới các hộ sử dụng điện thấp và trung bình.

Phó Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực Trần Tuệ Quang cho biết, các đối tượng sử dụng điện ít sẽ không bị ảnh hưởng khi điều chỉnh biểu giá bán lẻ điện. Đối với Phương án 5 bậc, tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện cao từ 711 kWh/tháng trở lên (chiếm khoảng 2% số hộ) phải trả tăng thêm, so với Phương án 6 bậc hiện hành. Tiền điện của các hộ sinh hoạt có mức sử dụng dưới 711 kWh/tháng có tiền điện phải trả không đổi hoặc giảm.

Đối với Phương án 4 bậc, tăng tiền điện phải trả đối với các hộ có mức sử dụng từ 119 - 232 kWh/tháng và các hộ có mức sử dụng trên 806 kWh/tháng. Tuy nhiên, theo đánh giá sơ bộ thì tác động tăng tiền điện đối với các hộ có mức sử dụng từ 119 - 232 kWh/tháng là không lớn với mức tiền điện tăng thêm tối đa chỉ 12.100 đồng/tháng/hộ, tương ứng mức tăng tiền điện là 3,25%. Các hộ còn lại có tiền điện phải trả không đổi hoặc giảm. Theo đó, Dự thảo mà Bộ Công Thương đang đưa ra lấy ý kiến có 2 phương án, thì 2 phương án đều quán triệt nguyên tắc đã đưa ra, là hạn chế tối đa tác động tới các hộ có mức sử dụng điện thấp và trung bình.

Ông Trần Tuệ Quang nhấn mạnh, Bộ Công Thương cho rằng, các phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện theo đề xuất tại Đề án cần được xem xét một cách thận trọng trên cơ sở đánh giá tác động, có lộ trình cụ thể và trên cơ sở tham khảo ý kiến rộng rãi của các Bộ, ngành liên quan, của các cơ quan, doanh nghiệp, hiệp hội, người dân là những đối tượng chịu tác động trực tiếp của chính sách. Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đã có Công văn số 5923/BCT-ĐTĐL ngày 03 tháng 10 năm 2022 và Công văn số 6153/BCT-ĐTĐL ngày 07 tháng 10 năm 2022 gửi các cơ quan thuộc Quốc hội; các Bộ, ngành, hiệp hội, tổ chức liên quan; Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương để lấy ý kiến về các phương án cải tiến cơ cấu biểu giá bán lẻ điện.

Liên quan đến việc triển khai kế hoạch hành động cho các cam kết của Việt Nam tại COP26 trong lĩnh vực Công Thương được phóng viên đề cập đến trong buổi họp báo, ông Tăng Thế Hùng - Phó vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững cho hay, ngay sau Hội nghị COP26, Việt Nam đã thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26 do Thủ tướng làm Trưởng ban và các Bộ trưởng của các Bộ liên quan là thành viên.

Bộ Công Thương là một trong những Bộ đầu tiên ban hành kế hoạch hành động triển khai các hoạt động về COP26. Đến năm 2030, ngành Công Thương chiếm 80% tổng phát thải quốc gia. Theo đó, Bộ đã đưa vào các nội dung chính triển khai các cam kết tại COP26 nhằm giảm thải hiệu ứng nhà kính của ngành Công Thương bao gồm: Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Chuyển đổi mô hình nguồn cung năng lượng theo hướng xanh hơn, thúc đẩy phát triển năng lượng sạch, đặc biệt là năng lượng tái tạo; Nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ mới như lưu trữ và sử dụng carbon, một số giải pháp giữa công nghệ và chuyển dịch năng lượng bằng việc chuyển đổi sang các loại nhiên liệu mới như hydro và amoniac xanh. Những phương án này đã được Bộ xem xét, đưa vào các quy hoạch, chiến lược phát triển điện và trình Chính phủ trong đó có Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 và Quy hoạch điện VIII.

Song song đó, Bộ Công Thương sẽ cùng các Bộ, ngành xây dựng các quy định về giảm phát thải nhà kính như xây dựng thị trường cacbon, trong đó có việc xây dựng các khung pháp lý cho doanh nghiệp tham gia thị trường này đảm bảo tính minh bạch và hiệu qủa. Bộ Công Thương sẽ xây dựng quy định về báo cáo thẩm tra để tạo cơ chế giám sát trong hoạt động của thị trường.

Ngoài ra, các Bộ ngành sẽ phải hướng dẫn các cơ sở phát thải lớn kiểm kê khí nhà kính trong các năm theo quy định tại Nghị định 06 về hướng dẫn thực hiện luật bảo vệ môi trường sửa đổi năm 2020. Thời gian qua, Bộ Công Thương đã phối hợp với World Bank tập trung vào 02 ngành có mức phát thải lớn nhất trong lĩnh vực là thép và nhiện điện.

Hiện nay, các quốc gia phát triển đã đưa ra chính sách chống dò rỉ cacbon xuyên biên giới gọi tắt là thuế cacbon, đây là một vấn đề mới, nên trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các tổ chức quốc tế xem xét, hướng dẫn và nghiên cứu giúp các doanh nghiệp tìm ra giải pháp trong vấn đề giảm dấu vết cacbon, giúp doanh nghiệp thuận lợi hơn trong hoạt động kinh doanh và xuất khẩu.