Bố trí cán bộ lãnh đạo đáp ứng ngay nhiệm vụ khi vận Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Nền tảng pháp lý cho bước ngoặt cải cách

Phát biểu tại buổi họp báo, ông Phạm Tất Thắng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho biết: Ngày 16/6, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Từ đó, xác lập mô hình chính quyền địa phương 2 cấp gồm cấp tỉnh và cấp xã, thống nhất trên phạm vi cả nước.

“Đây là sự kiện có ý nghĩa lịch sử, tạo cơ sở hiến định vững chắc cho việc tổ chức và vận hành chính quyền địa phương theo mô hình mới. Đồng thời, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ mới, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế”, ông Thắng nhấn mạnh.

Theo lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, việc triển khai mô hình mới nhận được sự đồng thuận cao trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Mô hình này sẽ được áp dụng đồng bộ trên toàn quốc từ ngày 1/7/2025.

Nội dung sửa đổi, bổ sung Hiến pháp gồm 5 điều (Điều 9, Điều 10, khoản 1 Điều 84, Điều 110 và Điều 111). Trong đó, đáng chú ý là việc khẳng định vai trò trung tâm đại đoàn kết của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, làm rõ quyền trình dự án luật của các tổ chức chính trị - xã hội, và nhất là quy định cụ thể về mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và khả năng tổ chức chính quyền đặc thù tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

Mặt khác, đây là vấn đề được cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân Việt Nam rất quan tâm với sự đồng tình ủng hộ, đánh giá rất cao và sẽ được thực hiện đồng bộ từ ngày 1/7/2025.

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi là nhiệm vụ quan trọng, cần thiết và chiến lược nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, hoàn thiện hệ thống chính trị, pháp luật; đồng thời thể hiện ý chí và nguyện vọng của Nhân dân trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Bảo đảm các địa phương hoạt động đồng bộ sau khi sắp xếp

Trao đổi về một số nội dung cơ bản của Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy cho biết, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam số 203/2025/QH15 vừa được Quốc hội thông qua gồm có 2 điều, trong đó, Điều 1 sửa đổi, bổ sung 5/120 điều của Hiến pháp (gồm Điều 9, Điều 10, khoản 1 Điều 84, Điều 110 và Điều 111); Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp.

Cụ thể như sau: Sửa đổi, bổ sung quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội (Điều 9 của Hiến pháp) để làm rõ vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức trung tâm của khối đại đoàn kết toàn dân, tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp, tinh gọn các tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ.

Sửa đổi, bổ sung quy định về Công đoàn Việt Nam (Điều 10 của Hiến pháp) theo hướng kế thừa hợp lý các bản Hiến pháp, tiếp tục ghi nhận và thể hiện rõ nét vị trí, vai trò của Công đoàn Việt Nam, bảo đảm thống nhất và không trùng lặp với việc sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 9 của Hiến pháp.

Sửa đổi, bổ sung quy định về quyền trình dự án luật, dự án pháp lệnh của các tổ chức chính trị - xã hội (khoản 1 Điều 84 của Hiến pháp) theo hướng quy định các cơ quan trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội để vừa thể hiện tính dân chủ, vừa phát huy được vai trò tích cực, chủ động của các tổ chức chính trị - xã hội, phù hợp với vị trí và năng lực của các tổ chức này.

Sửa đổi, bổ sung quy định về tổ chức đơn vị hành chính (Điều 110 của Hiến pháp) để tạo cơ sở hiến định cho việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Theo đó, các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành 2 cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do luật định.

Sửa đổi, bổ sung quy định về chính quyền địa phương (Điều 111 của Hiến pháp) theo hướng bổ sung quy định về chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt để có cơ sở cụ thể hơn cho việc tiếp tục nghiên cứu, tiến tới có thể thành lập các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt với các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội trong thời gian tới.

Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025 khi các cơ quan thuộc chính quyền địa phương các cấp chính thức chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; bảo đảm để các địa phương sau khi thực hiện sắp xếp, sáp nhập có thể hoạt động một cách thông suốt, đồng bộ, không để gián đoạn công việc, không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của các tổ chức, doanh nghiệp và người dân.

Khuyến khích tính chủ động, sáng tạo của người đứng đầu

Liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương, Thứ trưởng Trương Hải Long cho biết, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã thiết kế lại toàn diện nhiệm vụ và quyền hạn của chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã).

Cụ thể, cấp tỉnh tập trung ban hành cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, quản lý vĩ mô, các vấn đề có tính chất liên vùng, liên cấp xã, vượt quá năng lực giải quyết của cấp xã, đòi hỏi chuyên môn sâu và đảm bảo tính thống nhất trên toàn cấp tỉnh;

Còn cấp xã là cấp tổ chức thực hiện chính sách (từ Trung ương và cấp tỉnh), tập trung vào các nhiệm vụ phục vụ người dân, trực tiếp giải quyết các vấn đề của cộng đồng dân cư, cung cấp các dịch vụ công cơ bản, thiết yếu cho người dân trên địa bàn; các nhiệm vụ cần sự tham gia của cộng đồng, phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền cấp xã.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng cũng thông tin, điều chỉnh một số nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cho Chủ tịch UBND và bổ sung quy định Chủ tịch UBND được quyết định các nhiệm vụ, quyền hạn của UBND và báo cáo UBND tại phiên họp UBND gần nhất.

"Đây là một bước cải cách mạnh mẽ nhằm đề cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính, tạo động lực đổi mới trong quản trị địa phương. Theo đó, các quy định này của Luật sẽ bảo đảm phát huy sự chủ động, sáng tạo, linh hoạt, nâng cao hơn trách nhiệm của Chủ tịch UBND, hiệu lực, hiệu quả điều hành, quản lý hành chính nhà nước ở địa phương phù hợp với yêu cầu thực tiễn", lãnh đạo Bộ Nội vụ nhấn mạnh.

Bên cạnh các quy định của Luật, Chính phủ đã chỉ đạo các Bộ, cơ quan ngang bộ tiến hành rà soát văn bản quy phạm pháp luật, xác định nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện để phân định thẩm quyền, xác định nhiệm vụ, thẩm quyền để phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương. Trên cơ sở đó, Chính phủ đã ban hành 28 Nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong từng ngành, lĩnh vực cụ thể.

Bố trí nhân sự phù hợp với bộ máy mới

Liên quan đến tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương, giữ nguyên cơ cấu của HĐND cấp tỉnh. HĐND cấp xã có 2 Ban là Ban Kinh tế - Ngân sách và Ban Văn hóa - Xã hội.

Bên cạnh đó, giữ nguyên số lượng đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã trong khung tối thiểu và tối đa Riêng số lượng đại biểu HĐND của TP Hồ Chí Minh và TP Hà Nội có 125 đại biểu).

Luật cũng quy định mang tính nguyên tắc về việc Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Trưởng Ban, Phó Trưởng Ban của HĐND cấp tỉnh, cấp xã, Ủy viên của Ban của HĐND cấp tỉnh có thể là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách và giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định cụ thể số lượng Phó Chủ tịch, Phó Trưởng Ban của HĐND cấp tỉnh, cấp xã, việc bố trí đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã hoạt động chuyên trách.

Theo Thứ trưởng Bộ Nội vụ, Chính phủ đã ban hành các nghị định quy định về tổ chức bộ máy, cán bộ, công chức, viên chức, chế độ, chính sách tinh giản biên chế,... là các cơ sở pháp lý quan trọng để thực hiện sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy các cơ quan, đơn vị của chính quyền địa phương 2 cấp.

Bên cạnh đó, nhà nước thực hiện bố trí cán bộ lãnh đạo quản lý đủ năng lực, trình độ chuyên môn, am hiểu pháp luật đáp ứng ngay yêu cầu nhiệm vụ; bố trí nhân sự phù hợp với yêu cầu vị trí việc làm, có khả năng tiếp nhận các nhiệm vụ, quyền hạn mới để triển khai thực hiện ngay sau khi tổ chức bộ máy mới đi vào vận hành; giải quyết chế độ, chính sách cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức dôi dư sau sắp xếp.

"Trên cơ sở đó, chính quyền địa phương 2 cấp chính thức đi vào vận hành từ ngày 1/7, bảo đảm tính ổn định, thông suốt, không làm gián đoạn, ảnh hưởng đến hoạt động quản lý nhà nước và cung cấp dịch vụ công cơ bản, thiết yếu phục vụ người dân và doanh nghiệp", Thứ trưởng cho hay.

[VIDEO] Đảm bảo quản lý tài nguyên nước theo chính quyền 2 cấp