Bộ trưởng Bộ TN-MT: Hơn 1.000 hồ đập xây dựng từ lâu, nguy cơ mất an toàn là rất lớn

Sáng 4/6, Quốc hội bắt đầu phiên chất vấn và trả lời nhóm lĩnh vực tài nguyên và môi trường. Một trong những vấn đề được đại biểu quan tâm đó là liên quan đến các công trình thủy lợi, tích trữ nước, làm gì để đảm bảo việc giữ nước, bảo đảm sản xuất bền vững.

Nêu thực trạng hồ chứa nước bị xuống cấp trầm trọng tại phiên chất vấn đối với Bộ trưởng Bộ TN-MT, Đại biểu Đoàn Thị Hảo (Thái Nguyên) phát biểu: “Hiện nay, trên cả nước có khoảng trên 40.200 công trình khai thác sử dụng nước, trong đó có 6.750 hồ thủy lợi với nhiều hồ, đập nhỏ, phần lớn được xây dựng từ những năm 1970-1980 trong điều kiện kinh phí, trình độ kỹ thuật hạn chế, chất lượng thiết kế thi công chưa phù hợp, không có hồ sơ, thiếu kinh phí bảo trì. Bộ trưởng cho biết trong thời gian tới, Bộ trưởng và ngành sẽ có giải pháp gì để khắc phục tình trạng trên?”.

Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, hiện có 6.550 hồ thủy lợi với hơn 1.000 hồ đã được xây dựng từ lâu, do đó, nguy cơ về an toàn hồ đập là rất lớn. Nếu sửa chữa, nâng cấp và cải tạo thì cũng cần nguồn nhân lực rất lớn.

Nêu giải pháp xử lí vấn đề này, Bộ trưởng cho biết, thời gian qua Luật Tài nguyên nước đã được Quốc hội thông qua, theo đó tập trung giao cho Bộ NN&PTNT, Bộ TN&MT, Bộ Công Thương phối hợp với nhau để điều hòa, phân phối nguồn nước, đưa ra các kịch bản nguồn ngước để đảm bảo an ninh nguồn nước.

“Mất an toàn các đập thủy điện là rất nguy hiểm, nhưng khu vực nắng nóng như miền Trung mà không có các hồ sẽ hạn hán ngay. Vì vậy cải tạo hồ đập cũng phải đảm bảo tích trữ nguồn nước, an ninh nguồn nước", ông Khánh nhấn mạnh.

Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho biết, với việc quản lý các hồ đập, Bộ TN&MT sẽ phối hợp với Bộ NN&PTNT đề xuất báo cáo Thủ tướng Chính phủ rà soát lại các hồ đập để đảm bảo việc giữ nước, tích trữ nước, đảm bảo sản xuất bền vững, đảm bảo điều hòa và an ninh nguồn nước.

Nêu chất vấn sáng 4/6, đại biểu Quàng Thị Nguyệt (đoàn Điện Biên) đề cập đến việc đầu tư xây dựng công trình tích trữ nước.

Theo bà, đây là giải pháp cần ưu tiên để đảm bảo phục vụ dân sinh và phát triển kinh tế xã hội.

“Bộ trưởng cho biết việc thu hút đầu tư xây dựng các công trình tích trữ nước thời gian tới ra sao?”, đại biểu nêu.

Trả lời, Bộ trưởng TN&MT Đặng Quốc Khánh cho biết, hồ thủy lợi, thủy điện đã được thực hiện hiệu quả thông qua xã hội hóa.

Ông Khánh cũng nói, Bộ NN&PTNT cũng đã rà soát các khu vực cần bổ sung, hoặc đủ điều kiện xây dựng các hồ đập và kênh mương thủy lợi.

Bộ trưởng nhấn mạnh, Nhà nước sẽ đầu tư xây dựng các hồ thủy lợi đa mục đích, như vừa làm thủy điện vừa tích trữ nước cho sản xuất.

Bộ TN&MT sẽ có các kịch bản nguồn nước để quản lý lưu vực của sông và thúc đẩy xã hội hóa các hồ thủy điện, thủy lợi, đảm bảo hiệu quả nhất.

Ông Khánh cũng lưu ý, địa phương có thể thực hiện hồ thủy điện theo hình thức xã hội hóa, nhưng phải đánh giá tổng thể, tích trữ nước, đảm bảo được môi trường, không ảnh hưởng đến rừng, hệ sinh thái và môi trường tự nhiên.

Liên quan đến vấn đề phân phối, sử dụng hợp lý nguồn nước, ĐB Lưu Bá Mạc (Lạng Sơn) đề nghị Bộ trưởng làm rõ thực trạng, giải pháp tình trạng công trình thủy điện chưa đảm bảo duy trì dòng chảy tối thiểu trên sông. Ông Lưu Bá Mạc cho biết, hiện nay có nơi, vẫn có tình trạng có công trình thủy điện chưa thực sự quan tâm, đảm bảo duy trì dòng chảy tối thiểu trên sông, theo đúng quy định. Thậm chí có nơi cố tình không thực hiện, dẫn tới tình trạng nước ở hạ lưu một số công trình thủy điện cạn khô, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển đa dạng sinh học, cũng như sự phát triển du lịch.

Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh cho hay, công tác duy trì dòng chảy tối thiểu đối với các công trình thủy điện đều phải chấp hành quy định về duy trì dòng chảy tối thiểu để duy trì sinh hoạt của người dân, đặc biệt là các thủy điện ở vùng cao.

Bộ TN-MT đã có nhiều cố gắng yêu cầu các nhà máy thủy điện lắp hệ thống quan trắc, giám sát, kết nối về Bộ để theo dõi, giám sát, quản lý. Hiện đã có hơn 850 hồ thủy điện kết nối về Bộ, khi có hiện tượng không duy trì dòng chảy tối thiểu thì sẽ tổ chức trực tiếp kiểm tra, xử lý theo quy định. Thời gian tới, Bộ sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát, đồng thời yêu cầu các địa phương thực hiện kết nối hồ thủy điện với cấp sở, cấp bộ để cùng giám sát, đảm bảo duy trì dòng chảy tối thiểu, không làm ảnh hưởng đến đời sống người dân.

Điều hành phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhận định, vấn đề này liên quan hữu cơ đến lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ NN-PTNT, Bộ Công thương. Người đứng đầu các bộ này sẽ cùng giải trình làm rõ vấn đề được ĐB nêu.