Đánh giá tác động môi trường: Nên giao cho tỉnh hay để cho bộ thẩm định?

Ngày 24/10, Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) dự kiến sẽ biểu quyết thông qua kỳ họp lần này.

Liên quan đến việc giao UBND cấp tỉnh thẩm định báo cáo tác động môi trường(Điều 36 dự thảo Luật), ông Phan Xuân Dũng cho biết: Theo ý kiến của nhiều Đoàn đại biểu Quốc hội là giao cho UBND cấp tỉnh phối hợp với các Bộ, cơ quan ngang bộ thẩm định các dự án thuộc thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư của các Bộ, cơ quan ngang bộ (trừ Bộ TN&MT, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an) trên địa bàn.

Việc giao UBND cấp tỉnh thẩm định sẽ nắm rõ mức độ tác động của dự án đến môi trường, kinh tế – xã hội tại địa phương và thống nhất với thẩm quyền, trách nhiệm quản lý xuyên suốt tại địa phương từ thẩm định kết quả báo cáo ĐTM, cấp GPMT, kiểm tra, thanh tra về BVMT của dự án, cơ sở.

Cho rằng báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) và thẩm quyền, thẩm định ĐTM có ý nghĩa quan trọng đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đang chứng kiến những hậu quả do thiên tai để lại ở khu vực miền Trung, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (tỉnh Đồng Tháp) nói sự cố về môi trường, những tác động của môi trường theo chiều hướng xấu, có nguyên nhân do khâu đánh giá tác động môi trường của một số dự án chưa được thấu đáo.

Theo đại biểu Hoa, nếu ĐTM giao cho bộ quản lý chuyên ngành chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh tổ chức thẩm định báo cáo có thuận lợi trong thủ tục hành chính, nhưng hạn chế sẽ không đảm bảo tính khách quan.

Nữ đại biểu tỉnh Đồng Tháp cho rằng, dự thảo đưa ra hai phương án, trong đó phương án Chính phủ trình, giao Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh để tổ chức thẩm định các báo cáo dù có thuận lợi trong thủ tục hành chính liên thông song không bảo đảm tính khách quan. Vì vậy, bà ủng hộ phương án 2, giao cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường.

“Phương án 2 sẽ thuận lợi cho việc đánh giá, thẩm định”, bà Hoa nói và giải thích, UBND tỉnh sẽ nắm rõ mức độ tác động của dự án đến môi trường tại địa phương và bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong việc xác định trách nhiệm quản lý; bảo đảm tính khách quan vì tác động môi trường trực tiếp đến từng địa bàn thì trách nhiệm của UBND các địa phương phải thể hiện rõ.

Liên quan đến thẩm quyền thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường, đại biểu Phạm Văn Tuân (Thái Bình) đề nghị thực hiện phương án 2, giao cho UBND cấp tỉnh thẩm định đối với các dự án thuộc thẩm quyền phê duyệt.

“Trách nhiệm về bảo vệ môi trường, xử lý môi trường thuộc thẩm quyền của UBND cấp tỉnh, thành phố, các địa phương mới nắm chắc được mức độ tác động của dự án đến môi trường gắn với phát triển kinh tế – xã hội và đời sống dân sinh của dân cư tại địa phương”, ông Tuân cho hay.

Đồng quan điểm nêu trên, đại biểu Phạm Như Hiệp (đoàn Thừa Thiên Huế), đại biểu Lê Minh Chuẩn (đoàn Quảng Ninh), đại biểu Lê Công Nhường (đoàn Bình Định) cho biết: Sau khi nghiên cứu Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và dự thảo Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi), về thẩm quyền và thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường, quy định tại Điều 36b. Hai đại biểu thống nhất với phương án là giao Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chủ trì thẩm định, phối hợp với Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành. Việc quy định như phương án này đảm bảo sự phân cấp, phân quyền, đồng thời tạo chủ động, linh hoạt cho các địa phương.

Tuy nhiên, đại biểu Phạm Thị Thu Trang (Phó đoàn Quảng Ngãi) lại cho rằng điều kiện về vật chất, năng lực đánh giá, thẩm định tác động môi trường của đa số địa phương hiện nay còn nhiều hạn chế. Các dự án thuộc chủ trương cấp Bộ có quy mô lớn, địa phương khó thẩm định đạt chất lượng. Vì vậy, bà tán thành phương án 1, quy định Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành về xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND cấp tỉnh tổ chức thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường.

“Quy định thẩm quyền bộ, ngành tổ chức thẩm định để bảo đảm về thiết bị, nhân lực và có điều kiện mời chuyên gia các nơi tham gia Hội đồng thẩm định, khi đó báo cáo đánh giá tác động môi trường đạt kết quả chất lượng”, bà Trang nói.

Đại biểu Phạm Thị Thu Trang (đoàn Quảng Ngãi) quan điểm “trái ngược” vì nghi ngờ năng lực của UBND cấp tỉnh.

Tranh luận về phát biểu của đại biểu Phạm Thị Thu Trang (đoàn Quảng Ngãi), đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông) cho biết: Tôi đồng ý với đại biểu Thu Trang ở góc độ như này, tức là trách nhiệm thì không thể loại trừ trách nhiệm của Hội đồng, nhưng tôi cho rằng trách nhiệm của người quyết định thẩm định mới là quan trọng. Trong dự thảo luật nếu như chúng ta bổ sung trách nhiệm của Hội đồng thẩm định thì cũng cần phải làm rõ phân định trách nhiệm giữa Hội đồng thẩm định và trách nhiệm của cơ quan thẩm định như thế nào.

Bởi vì, trên thực tế chất lượng tham mưu, chất lượng tư vấn của Hội đồng chấm thẩm định sẽ quyết định rất quan trọng đến quyết định của người ra quyết định thẩm định trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường mà tôi thấy rằng là trong dự thảo luật chưa rõ. Tóm lại, tôi đề nghị nếu xử lý được cần phải xử lý trách nhiệm rõ ràng giữa Hội đồng thẩm định và người quyết định thẩm định.

Tranh luận với quan điểm này, đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) lại cho rằng không phải địa phương nào cũng thiếu điều kiện thẩm định. Như Hà Nội, TP.HCM và các địa phương khác, nhất là địa phương có kinh tế phát triển có đủ điều kiện thẩm định.

Chưa kể hiện đang thực hiện các đề án, phương án để nâng cao năng lực cho các địa phương, với tinh thần “bộ tinh, tỉnh mạnh”, nâng tầm của tỉnh lên là hết sức phù hợp trong các luật.

“Bộ nên tập trung vào làm công tác tham mưu, nghiên cứu chiến lược, hoàn thiện chính sách. Tôi đọc một số văn bản, địa phương bí thì hỏi bộ, nhưng bộ hướng dẫn cứ theo quy định pháp luật mà làm. Vấn đề cần tăng cường các bộ chính là chỗ này chứ không phải đi thẩm tra, thẩm định, cấp giấy phép” – đại biểu nêu quan điểm.

Tiếp thu, Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường Trần Hồng Hà cho biết đã ghi chép rất cẩn thận để nghiên cứu, tham mưu cho các cơ quan liên quan và Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoàn thiện dự án luật.

Quốc An