ĐBSCL: Chủ động ứng phó xâm nhập mặn mùa khô

Tại An Giang, hạn hán và xâm nhập mặn hằng năm diễn biến phức tạp, đặc biệt trong giai đoạn cao điểm cuối tháng 2 đến cuối tháng 4. Nắm bắt quy luật này, ngay từ đầu tháng 10, ngành chức năng tỉnh và các địa phương khu vực ven biển đã chủ động xây dựng phương án, huy động lực lượng gia cố hệ thống thủy lợi, cống đập và hướng dẫn người dân tích trữ nước ngọt phục vụ sinh hoạt.

Dọc các xã vùng ven biển, nhiều công trình ngăn mặn – giữ ngọt đang được sửa chữa, nâng cấp. Song song đó, người dân tranh thủ những cơn mưa cuối mùa để trữ nước. Khoảng một tháng tới, người dân sẽ hứng đầy nước để dùng cho 4–5 tháng. Kinh nghiệm nhiều năm cho thấy, khi hạn mặn kéo dài, việc mua hoặc xin nước ở xa rất vất vả.

Theo dự báo, đỉnh điểm mặn có thể ảnh hưởng tới hơn 18.000ha lúa đông xuân 2025–2026 tại ba địa phương ven biển: Đồng Tháp (6.000ha), Vĩnh Long (8.000ha) và Cần Thơ (4.000ha). Riêng tại ấp Xẻo Quao A, nơi cách cửa biển chỉ 1km, khoảng 70 hộ dân chưa được cấp nước qua hệ thống đường ống, hằng năm đều phải tự tìm nguồn nước ngọt trong mùa khô.

Theo cơ quan chuyên môn, xâm nhập mặn mùa khô 2025–2026 khả năng ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm. Tại các cửa sông Cửu Long, giai đoạn từ tháng 11 đến tháng 12/2025, ranh mặn 4g/l dự báo cách cửa biển 20–30km; sang tháng 1 và 2/2026, khi triều cường lên cao, ranh mặn có thể tiến sâu 40–50km; từ tháng 3 trở đi, mức độ xâm nhập phụ thuộc vào lượng nước điều tiết từ thượng nguồn sông Mê Kông. Đến tháng 4 và 5, ranh mặn dự kiến giảm còn 35–45km. Tại hệ thống sông Vàm Cỏ, ranh mặn 4g/l có thể đạt mức sâu nhất 60–65km vào tháng 3 và 4.

Để giảm thiểu thiệt hại, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang cho biết ngành đã tham mưu UBND tỉnh nhiều giải pháp ứng phó. Trong đó có việc vận hành linh hoạt các công trình thủy lợi như Cái Lớn, Cái Bé, Vàm Bà Lịch, Xẻo Rô để kiểm soát mặn, trữ ngọt; hoàn thiện hệ thống cống ngăn mặn kéo dài từ Hà Tiên đến ranh Cà Mau. Tỉnh cũng duy trì việc tuyên truyền, hướng dẫn người dân sản xuất, nuôi thủy sản thích ứng biến đổi khí hậu; khuyến cáo gieo sạ sớm, tránh sử dụng giống lúa dài ngày để né mặn.

Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi Nguyễn Hồng Khanh nhấn mạnh các địa phương cần thường xuyên đánh giá nguồn nước, bố trí mùa vụ hợp lý, chuyển đổi cây trồng tại khu vực thiếu nước kéo dài và ưu tiên sử dụng giống chịu hạn, mặn. Ngoài các giải pháp công trình như nạo vét kênh mương, đắp đập tạm, xây ao trữ nước, lắp đặt trạm bơm dã chiến, cần ưu tiên nước sinh hoạt, chăn nuôi và cây trồng lâu năm trong giai đoạn khô hạn.

Ông Khanh lưu ý thêm: Địa phương phải xây dựng kịch bản phòng chống hạn, chủ động dự phòng biến động nguồn nước từ vận hành hồ chứa phía thượng nguồn; tăng cường giám sát độ mặn, cập nhật bản tin dự báo để điều chỉnh sản xuất kịp thời. Người dân cần tích trữ tối đa nước vào các mương, ao, bồn chứa để bảo đảm tưới tiêu và sinh hoạt khi mặn đạt đỉnh.

Đồng Tháp khởi công hai cống ngăn mặn “Trà Tân” và “26-3”