Giảm khí thải diesel ở Đông Nam Bộ: Khi chính quyền và doanh nghiệp hợp lực

Việc kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông, đặc biệt là các phương tiện sử dụng động cơ diesel, đang trở thành yêu cầu cấp bách nhằm bảo đảm phát triển bền vững cho vùng Đông Nam Bộ và TP.HCM - đầu tàu kinh tế của cả nước.

Với mật độ cao các phương tiện vận tải hàng hóa, vận tải liên tỉnh và vận tải đường thủy, khu vực này đang chịu áp lực lớn từ phát thải giao thông. Trong đó, động cơ diesel tuy có ưu điểm về hiệu suất và chi phí vận hành, song lại phát sinh lượng lớn khí thải độc hại, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Tại hội thảo “Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại khu vực Đông Nam Bộ”, các chuyên gia cho rằng khí thải NOx từ động cơ diesel là một trong những tác nhân chính gây ô nhiễm không khí.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hữu Tuyến, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu các nguồn động lực và phương tiện tự hành (Trường Cơ khí – Đại học Bách khoa Hà Nội), cho biết NOx (gồm NO và NO₂) hình thành trong quá trình đốt cháy ở nhiệt độ cao. Loại khí này gây tổn thương hệ hô hấp, góp phần hình thành bụi mịn PM, ozone tầng thấp và mưa axit. Đặc biệt, việc xử lý khí thải của động cơ diesel phức tạp hơn nhiều so với động cơ xăng.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Huỳnh Quyền, Hiệu trưởng Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, trong khi Việt Nam lâu nay tập trung vào giảm phát thải CO₂, thì trên thực tế, NOx lại là tác nhân gây hiệu ứng nhà kính và tác động môi trường nghiêm trọng hơn nếu không được kiểm soát hiệu quả.

Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Minh Thạnh cho biết, Thành phố sẽ tập trung vào bốn nhóm giải pháp trọng tâm để giảm ô nhiễm khí thải giao thông. Trong đó, ưu tiên hoàn thiện thể chế, tiêu chuẩn khí thải; khuyến khích ứng dụng công nghệ sạch, nhiên liệu thân thiện môi trường và các dung dịch giảm phát thải đạt chuẩn quốc tế.

Song song đó là phát triển hệ sinh thái logistics xanh, tái cấu trúc hạ tầng giao thông – vận tải, ưu tiên phương tiện ít phát thải, tối ưu hóa cung đường và ứng dụng công nghệ quản lý hiện đại. Thành phố cũng sẽ tăng cường huy động nguồn lực xã hội, thúc đẩy hợp tác liên vùng Đông Nam Bộ và mở rộng mô hình hợp tác công – tư trong đầu tư công nghệ môi trường.

Công nghệ SCR và vai trò của DEF/AdBlue

Theo ông Vũ An, Phó Tổng Giám đốc PVFCCo Phú Mỹ, nhiều quốc gia đã triển khai đồng bộ các giải pháp giao thông xanh. Trong đó, việc sử dụng dung dịch DEF/AdBlue kết hợp với hệ thống SCR trên động cơ diesel hiện được xem là giải pháp hiệu quả nhất để xử lý khí thải NOx, với chi phí hợp lý và phù hợp với điều kiện Việt Nam, giúp phương tiện tiệm cận tiêu chuẩn khí thải Euro VI.

Bên cạnh biodiesel – loại nhiên liệu giúp giảm CO₂ và các chất ô nhiễm khác – việc bổ sung DEF/AdBlue càng trở nên cần thiết do biodiesel có thể làm tăng nhẹ lượng NOx trong khí thải.

Đối với xe điện, dù không phát thải tại chỗ, nhưng trong bối cảnh Việt Nam vẫn phụ thuộc vào điện từ nhiên liệu hóa thạch, hiệu quả giảm ô nhiễm tổng thể hiện chưa đạt mức tối ưu.

Chủ tịch PVFCCo Phú Mỹ Nguyễn Xuân Hòa cam kết doanh nghiệp sẽ duy trì chất lượng DEF Phú Mỹ Xanh theo tiêu chuẩn quốc tế, bảo đảm an toàn cho động cơ, hiệu quả cho hệ thống SCR, đồng thời giữ giá cả minh bạch, nguồn cung ổn định và mở rộng mạng lưới phân phối.

Nhiều chuyên gia kiến nghị cần sớm ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) về chất lượng DEF/AdBlue, tăng cường chế tài xử phạt đối với sản phẩm kém chất lượng và các hành vi vô hiệu hóa hệ thống SCR trong quá trình đăng kiểm. Cùng với đó là hỗ trợ các chương trình retrofit, loại bỏ xe cũ và khuyến khích chuyển đổi sang phương tiện phát thải thấp hơn, nhằm từng bước giảm thiểu khí thải diesel tại khu vực Đông Nam Bộ.

99% dân số toàn cầu đang sống trong không khí ô nhiễm