Hà Nội: Nỗ lực để Thành phố không còn rác thải nhựa

Ống hút, thìa, nhựa dùng một lần, hộp xốp, nước đóng chai nhựa, những chiếc túi nilon làm từ nhựa… là những vật dụng được sử dụng phổ biến trong đời sống hằng ngày bởi tính tiện lợi và giá thành rẻ. Phổ biến nhất là tại khu vực chợ dân sinh, các cửa hàng đồ ăn nhanh, quán ăn… ở đâu cũng có thể dễ dàng bắt gặp túi nilon và đồ nhựa dùng một lần.

Hậu quả là rác thải nhựa và nilon phát sinh không ngừng, có mặt ở khắp nơi, từ đường phố, đồng ruộng, trong lòng đất đến sông ngòi, ao, hồ, kênh mương và rộng hơn là lan tràn ra cả đại dương…

Rác thải nhựa đã và đang trở thành một thách thức lớn đối với cộng đồng, gây ô nhiễm môi trường đất và nước. Khi đốt, rác thải nhựa sẽ tạo ra khí thải có chất độc, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường không khí và sức khỏe con người.

Sở dĩ việc người dân sử dụng túi nilon và các sản phẩm nhựa dùng một lần hiện vẫn còn khá phổ biến, xuất phát từ căn nguyên tiện lợi, đáp ứng công năng bao gói, chứa đựng hàng hóa và giá thành sản xuất rẻ. Tìm hiểu được biết, ở các chợ dân sinh, túi nilon có nhiều loại cỡ từ 0,5kg, 2kg đến 5kg đều có giá bán từ 27.000 – 45.000 đồng/kg tùy từng chất lượng túi. Về số lượng, loại túi 5kg thì được khoảng 150.000 – 200.000 đồng/kg, còn loại 2kg sẽ được 300.000 – 350.000 đồng/kg. Tại Hà Nội, trong một số siêu thị lớn, với túi nilon đựng rác sẽ có giá từ 30.000 – 100.000 đồng/kg; còn túi nilon bọc thực phẩm sẽ có giá 80.000 – 250.000 đồng/kg.

Rác thải nilon tồn đọng trong nội đô. Ảnh P.Ngân

Tại một số chợ trên địa bàn Hà Nội như: Chợ Hà Đông, Chợ Xốm, Nam Trung Yên… cho thấy, hiện thay đổi về suy nghĩ của người dân về việc giảm thiểu rác thải nhựa, trong đó gần gũi nhất là túi nilon đã có song chưa hoàn toàn phổ biến. Chẳng hạn, ở chợ Xốm (Phú Lãm, Hà Đông) thời điểm tan tầm, không ít người sau khi tan làm, đã tìm đến chợ để mua sắm thực phẩm. Đáng nói, người dân đi chợ mua sắm ra về ai cũng cầm trên tay rất nhiều loại túi nilon đựng đồ khác nhau.

Anh Nguyễn Văn M. (trú tại Tổ 5) cho biết, bản thân đã nghe tuyên truyền nhiều về tác hại của các sản phẩm nhựa, đặc biệt là đồ nhựa sử dụng một lần. Tuy nhiên, để hạn chế đồ nhựa dùng một lần, gần nhất như việc hạn chế dùng túi nilon là việc không phải dễ, bởi đó là thói quen khi mua hàng. “Đôi khi tôi ở góc độ người tiêu dùng cũng rất bị động trong việc hạn chế dùng túi nilon. Từ trước đến giờ khi đi chợ mua bất kỳ món đồ nào tôi cũng được người bán cho vào túi nilon mang về, có khi mỗi thứ được đựng trong một túi. Nhiều khi chỉ mua vài ba quả chanh tươi hay ít tỏi khô, mấy cây hành lá, mớ rau cũng phải để vào túi nilon cho tiện” – anh Nguyễn Văn M chia sẻ.

Việc tuyên truyền sâu rộng, đúng trọng điểm, trọng tâm đến mỗi người dân sẽ dẫn đến thay đổi nhận thức và hành động. Từ đó, việc làm nhỏ nhưng ý nghĩa lớn sẽ được nhân lên trong từng khu phố, đến trường học, nơi công cộng, nhà hàng, khách sạn… rộng hơn nữa tại nơi công sở, các đơn vị doanh nghiệp, tập đoàn lớn.

Nhiều cơ quan, đơn vị đã thực hiện cắt giảm các sản phẩm nhựa sử dụng một lần, đã loại bỏ hoàn toàn chai nước nhựa trong các cuộc họp, thay bằng cốc và bình nước thủy tinh; đồng thời, hạn chế việc sử dụng túi nhựa đựng tài liệu, văn bản, giấy tờ… Việc làm này vừa tiết kiệm ngân sách, vừa nâng cao nhận thức cho cán bộ, công chức và người lao động về trách nhiệm bảo vệ môi trường.

Đến nay, các sản phẩm nhựa sử dụng một lần gần như không còn xuất hiện tại các cơ quan, đơn vị, cũng như các hội nghị, hội thảo… của thành phố. Sở Tài nguyên và Môi trường và Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã ký kế hoạch phối hợp thực hiện chương trình thu gom, phân loại và tái chế vỏ hộp sữa tại một số trường học trên địa bàn thành phố năm học 2019-2020” với 637 trường học tham gia. Nhiều doanh nghiệp cũng có những hành động tích cực, hiệu quả góp sức ngăn chặn rác thải nhựa. Có thể nói, những hành động cụ thể chống rác thải nhựa và “nói không” với sản phẩm nhựa sử dụng một lần tại mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị… đang lan tỏa sâu rộng trên toàn thành phố.

Từ thực tiễn cho thấy, việc chống rác thải nhựa và “nói không” với sản phẩm nhựa sử dụng một lần đòi hỏi phải thực hiện đồng bộ các giải pháp, từ ban hành cơ chế, chính sách đến định hướng giảm sản xuất vật liệu nhựa, giảm nhập đồ nhựa tái chế. Cùng với đó là tìm vật liệu thay thế, tuyên truyền để nâng cao sự hiểu biết của người dân về rác thải nhựa…

Rác thải nhựa, trong đó có túi ni lông là những chất khó phân hủy và gây tác hại dài lâu với môi trường

Vì vậy, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã tham mưu UBND thành phố chỉ đạo các cơ quan hành chính nhà nước, các đoàn thể chính trị xã hội và các đơn vị trực thuộc thành phố gương mẫu, tích cực đi đầu trong việc giảm thiểu chất thải nhựa; hạn chế tối đa việc sử dụng các sản phẩm nhựa dụng một lần; không sử dụng băng rôn, khẩu hiệu, chai, cốc, ống hút, bát, đũa, nhựa… dùng một lần tại công sở và trong các hội nghị, hội thảo, cuộc họp, ngày lễ, ngày kỷ niệm và các sự kiện khác; ưu tiên lựa chọn các sản phẩm tái chế, thân thiện với môi trường.

Tiên phong, gương mẫu thực hiện phân loại rác thải tại nguồn ngay tại công sở, bố trí thùng rác để phân loại rác thải tại các cơ quan, đơn vị; chất thải nhựa và các chất thải khác có thể tái chế không được để lẫn với chất thải hữu cơ… UBND các quận, huyện, thị xã trên địa bàn thành phố tổ chức và thực hiện các biện pháp lỹ thuật để thu gom chất thải nhựa trên các sông, suối, ao, hồ, kênh mương… trong khu đô thị, dân cư.

Thời gian tới, Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục đôn đốc các sở, ban, ngành, UBND các quận, huyện, thị xã, các cơ quan liên quan nghiêm túc thực hiện hiệu quả Kế hoạch số 232/KH-UBND của UBND thành phố. Song song với các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức cho cộng đồng dân cư, doanh nghiệp, tổ chức,

Sở Tài nguyên và Môi trường cũng sẽ triển khai nhiều hoạt động để giảm thiểu chất thải nhựa. Chẳng hạn như điều tra, khảo sát thu thập về số liệu hiện trạng sử dụng sản phẩm nhựa sử dụng một lần, túi nilon khó phân hủy và nhu cầu sử dụng sản phẩm tái chế thay thế sản phẩm nhựa sử dụng một lần và túi nilon tại các chợ dân sinh, các trung tâm thương mại… Xây dựng và hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất bao bì thân thiện với môi trường, đặc biệt là doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ sản xuất bao bì tiêu dùng từ nhựa khó phân hủy sang chất liệu khác thân thiện với môi trường. Điều tra, khảo sát các cơ sở sản xuất bao bì dùng từ nhựa; đánh giá tiềm năng và cơ chế hỗ trợ chuyển đổi mô hình sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên địa bàn thành phố định hướng theo mô hình nền kinh tế tuần hoàn; tăng cường công tác thanh tra kiểm tra; hướng dẫn và vận động ký cam kết tất cả các cơ sở sản xuất bao bì dùng từ nhựa chuyển đổi sản phẩm bao bì thân thiện môi trường hoặc chuyển đổi mục đích sản xuất.

Sở sẽ xây dựng thử nghiệm chương trình đào tạo nâng cao năng lực thiết kế sản phẩm thân thiện môi trường, không sử dụng vật liệu bao bì nhựa sử dụng một lần cho các cơ sở thương mại, dịch vụ và sản xuất trên địa bàn thành phố.

Nếu chỉ nhấn mạnh tuyên truyền về chống rác thải nhựa và “nói không” với sản phẩm nhựa sử dụng một lần sẽ là không đủ. Do đó, sau khi Bộ Tài nguyên và Môi trường hoàn thiện cơ chế, chính sách về quản lý chất thải nhựa, chúng tôi sẽ cập nhật cơ chế, chính sách về quản lý chất thải nhựa để tham mưu, báo cáo UBND thành phố sửa đổi Kế hoạch số 232/KH-UBND của UBND thành phố để bảo đảm thống nhất các nội dung thực hiện phù hợp với các quy định hiện hành và tiếp tục triển khai thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến rác thải nhựa.

Hoàng Minh