“ Hố đen” trong thế giới tân dược và những “độc chiêu” “hút máu” người bệnh!

(Moitruong.net.vn) – Vụ công ty dược Pharma bị các cơ quan chức năng phanh phui với với tội danh buôn thuốc điều trị ung thư giả đang làm nóng dư luận hiện nay. Vụ việc đã phần nào cho thấy thị trường dược phẩm (DP) từ xưa đến nay vốn vẫn được biết đến là “miếng bánh béo bở”, là loại mặt hàng đặc chủng có lợi nhuận “siêu khủng”, cũng được biết đến bởi nó có luật chơi riêng, hệ thống quản lý và phân phối kiểu “ ma trận”. Chính vì lẽ đó có vô số mánh khóe trong lĩnh vực kinh doanh này từ việc đẩy giá thuốc, vuốt lại “đát” đặc biệt là thuốc không đảm bảo chất lượng được khoác áo thuốc ngoại tràn ngập thị trường…. người bệnh là người lãnh đủ trong khi các cơ quan quản lý chuyên ngành luôn ở thế bị động. Tạp chí Môi trường& Cuộc sống đăng loạt bài liên quan đến “hố đen” trong thế giới tân dược.

Bài 1: 

Có thể nói một trong những thương vụ làm ăn “hái ra tiền” ở lĩnh vực kinh doanh dược phẩm chính là việc “xử lý” những lô thuốc đã hết hạn sử dụng (HSD) bởi thuốc thành phẩm ở  trần (chưa đóng nhãn mác – pv) thì khó có thể nhận diện được HSD. Và trên thực tế bằng phương thức này hay phương thức khác không ít đối tượng trong các đường dây phân phối thuốc kém chất lượng cố gắng “ gom” những lô thuốc hết HSD với giá rẻ rồi về “lên đời” chỉ bằng một chiếc máy dập thủ công là có thể kéo dài hạn sử dụng của hàng trăm loại thuốc đã hết “đát” lên tới vài năm.

Thuốc hết “đát”dễ bán, dễ mua

Dũng “cận” – người mà tôi biết vốn  trước là một  trình dược viên tại một công ty dược có tiếng ở TP. Hồ Chí Minh, tuy nhiên do vi phạm kỷ luật bị sa thải khỏi công ty nên dạt về Hà Nội làm ăn được giới buôn bán thuốc tân dược biết đến như một “chuyên gia” trong lĩnh vực gom và “thổi hồn” cho thuốc hết “đát”. Từ khi chợ thuốc Giảng Võ tạm bị “dẹp” thì Dũng “cận” cũng rút về “ở ẩn”, nhưng những ngón nghề mà Dũng “cận” kể lại trong thời gian dài làm ăn tại đây khiến không ít người giật mình. Theo đó việc “cải lão hoàn sinh” cho những lô thuốc hết HSD vô cùng dễ dãng thậm trí hoàn toàn có thể biến thuốc nội thành thuốc ngoại chỉ bằng những dụng cụ  thô sơ thao tác bằng tay. Dũng “ cận” hé lộ quy trình đó như sau: Với thuốc nội muốn… “sang bên ngoại”, Dũng “cận” cho người sang chợ thuốc đặt mua một số mặt hàng thuốc tây do các công ty, xí nghiệp trong nước sản xuất với số lượng lớn, đem về lột hết bao bì. Sau đó, mua bao bì giả mạo những hãng dược phẩm lớn của nước ngoài như Gedeon Richter (Hungary), Janssen Cilag (Mỹ), Solvay (Hà Lan)… rồi dập, ép, đóng gói và tung ra thị trường. Để có được lãi suất cao những loại thuốc được chọn để khoác áo ngoại thường là thuốc bổ, thuốc kháng sinh, tim mạch, huyết áp…. Nói chung trên thị trường có những loại dược phẩm ngoại nhập nào đang hút hàng thì sẽ tập trung sản xuất hàng loạt thành phẩm đó với mẫu mã… y hệt. Đối với những lô thuốc hết “đát” thì chỉ việc nhập nguồn hàng về rồi dùng máy dập lại là song.

Hộp thuốc Dũng cho PV xem và khẳng định hoàn toàn “thổi” lại được hạn sử dụng

Khi thắc mắc làm sao có thể mua được những lô thuốc hết “đát” để gia công lại bởi quy định của Luật Dược trong việc tiêu hủy thuốc hết “đát” là rất nghiêm ngặt, thì Dũng “cận” cười trả lời: “Thông thường thời hạn sử dụng cao nhất của tân dược là 18 tháng, ngoại trừ các loại thuốc đặc trị với thời hạn từ 5 – 7 năm. Theo quy định, thuốc ngoại nhập trước khi nhập vào Việt Nam phải còn thời hạn sử dụng ít nhất 12 tháng và đưa vào bệnh viện phải còn thời hạn trên 6 tháng. Và như vậy thông qua những trình dược viên “ruột”, “ cắm” tại các hãng thuốc trong nước hoặc những công ty được ủy quyền nhập thuốc ngoại sẽ biết được những lô thuốc cận “đát”. Mình sẽ mua những lô thuốc cận “đát” này vì nó có giá rẻ về sẽ dùng công nghệ như đã nói dập thêm vào đó vài năm HSD theo đúng quy định  và bán ra thị trường. Làm như vậy thì các ông quản lý chức năng dù có “ ba đầu sáu tay” cùng chịu bởi nó không vi phạm quy định”- Dũng “cận” nói thêm. Cũng có thể lấy nguồn hàng thuốc cận “đát” từ những chương trình khám chữa bệnh từ thiện cho các đối tượng nghèo, vùng sâu vùng xa… mà các công ty dược trong nước thường tổ chức. Bởi không ít công ty dược dùng hoạt động này để đẩy những lô thuốc cận “đát” đi nhằm tránh chi phí rất lớn khi phải tổ chức tiêu hủy  những lô thuốc  đã hết “đát”.

Thu hồi thuốc kém chất lượng… trên giấy!

Từ những chiêu thức kinh doanh như những gì Dũng “cận” chia sẻ đã cho thấy việc thuốc tân dược kém chất lượng có đất tồn tại một phần vì “siêu lợi nhuận” mà mặt hàng này mang lại, một phần cũng chính bởi hệ thống phận phối thuốc tân dược hiện nay vô cùng rối rắm nhiều đầu mối, nhiều quy định chồng chéo, ngáng đường thậm trí “ bó chân” cả cơ quan chức năng tạo ra những kẽ hở cho việc trà trộn thuốc thật thuốc giả, thuốc nội, thuốc ngoại. Điều đáng nói dù cơ quan chức năng mà chủ quản là Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã “gắng sức” để kiểm tra giám sát chất lượng thuốc trong thời gian qua song thực tế chưa mang lại hiệu quả. Thực tế trong thời gian qua, Cục Quản lý Dược đã ký quyết định rút số đăng ký lưu hành hàng loạt loại thuốc nhập khẩu khỏi danh mục các loại thuốc được cấp số đăng ký lưu hành tại Việt Nam do không đạt các chỉ tiêu chất lượng.

Chợ thuốc tân dược Giảng Võ đã từng một thời hoạt động sôi nổi

Tuy nhiên theo nguồn tin riêng từ một chuyên viên đang làm việc tại Phòng Kiểm nghiệm thuốc Trung ương cho biết quy trình thu hồi thuốc kéo dài và phức tạp. Cụ thể, từ khi cơ quan chức năng lấy mẫu đến khi có kết quả kiểm nghiệm mất 3 – 7 ngày, giai đoạn trình lên sở đến khi có thông báo đình chỉ lưu hành là khoảng 15 ngày. Với những mẫu do Viện Kiểm nghiệm Trung ương kiểm nghiệm và gửi công văn kèm phiếu kiểm lên Cục Quản lý dược cũng phải mất chừng 15 ngày, có khi tới 30 ngày mới có thông báo đình chỉ. Sau đó còn phải mất thêm khoảng một tuần nữa để thông báo của cục về đến sở y tế. Và như vậy những thuốc kém chất lượng bị đình chỉ lưu hành vẫn còn đất sống hơn 1 tháng! Cùng với đó trên thực tế, thu hồi ở mức độ nào, thuốc còn tiếp tục lưu hành trên thị trường hay không… thì không thể kiểm soát. Nhiều nhà bán sỉ không ra hóa đơn nên không thể biết thuốc đó được người mua mang đi đâu, về đâu. Các thông báo đình chỉ lưu hành thuốc thường không nêu rõ nhà thuốc, hiệu thuốc sẽ phải giao nộp thuốc bị đình chỉ lưu hành cho ai, ở đâu, có được hoàn tiền hay không… Và nếu như vậy, chuyện thu hồi chỉ là trên văn bản.

PV Tạp chí Môi trường và Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin về vụ việc.

Vi Hậu