Hoãn thời gian tham vấn dự án đập thủy điện Luang Prabang của Lào

“Do lo ngại và đề xuất từ Campuchia, Thái Lan, Việt Nam cùng các bên liên quan đến sông Mekong khác cũng như thỏa thuận từ Lào, chúng tôi quyết định lùi ngày kết thúc quá trình tham vấn về thủy điện Luang Prabang tới ngày 30/6”, Chủ tịch Ủy ban Hỗn hợp thuộc Ủy hội sông Mekong (MRC-JC) Somkiat Prajamwong cho biết trong thông cáo mới nhất.

Theo ông Somkiat Prjamwong, động thái thay đổi kế hoạch này sẽ cho phép các chuyên gia khoa học và các bên liên quan nhìn nhận, đánh giá và đưa ra kết luận có ý nghĩa hơn. Đặc biệt là những ý kiến tham vấn và khuyến nghị sẽ được cung cấp đầy đủ chuyển cho chính phủ Lào để quốc gia thành viên MRC này cân nhắc trong việc giải quyết các tác động tiêu cực xuyên biên giới từ dự án này.

Trước đó, hôm 2 tháng 6, năm tổ chức xã hội dân sự ở Campuchia đã lên tiếng yêu cầu MRC JC hoãn kế hoạch thông qua dự án để có thêm thời gian cho các nghiên cứu đánh giá tác động một cách thận trọng hơn, nhằm đảm bảo tính bền vững của sông Mekong.

Thủy điện đã làm cạn kiệt dòng Mekong đoạn chảy qua Thái Lan. Ảnh: CHIANG RAI TIMES

Các tổ chức trên đã trưng ra những báo cáo của tài liệu nghiên cứu đánh giá tác động xuyên biên giới của dự án, cũng như bày tỏ quan ngại về sự thiếu vắng các giải pháp cụ thể để giảm thiểu tác động đối với khu vực hạ lưu sông Mekong.

Lào hồi tháng 7/2019 đệ trình dự án thủy điện Luang Prabang trên dòng chính sông Mekong và phải trải qua quá trình tham vấn với Ủy hội sông Mekong (MRC). Quá trình bắt đầu tháng 10/2019 và dự kiến kết thúc ngày 7/4. Tuy nhiên, do đại dịch Covid-19 bùng phát, đại diện của MRC-JC chỉ có thể họp ngày 4/6.

Đập Luang Prabang là dự án thứ 5 được đưa ra tham vấn trước MRC. Lào dự kiến xây đập Luang Prabang trên dòng chính sông Mekong, đoạn chảy qua làng Houygno thuộc tỉnh Luang Prabang, nằm giữa dự án Pak Beng đã đề xuất ở thượng lưu và dự án Xayaburi đã hoàn thành ở hạ lưu. Dự án thủy điện Luang Prabang dự kiến khởi công năm nay và hoàn thành năm 2027, vận hành quanh năm và sản xuất 1.460MW điện.

Tháng 9/2019, Lào cũng đệ trình dự án đập thuỷ điện thứ sáu Sanakham, nằm cách bắc thủ đô Vientiane 155 km. MRC-JC cho biết quy trình tham vấn dự án thủy điện Sanakham của Lào sẽ chỉ diễn ra sau khi có kết luận về dự án thủy điện Luang Prabang. Dự án Sanakham trị giá gần 2,1 tỷ USD, dự kiến khởi công trong năm nay và hoạt động liên tục từ năm 2028 với công suất 684 MW. Điện sản xuất tại nhà máy thủy điện Sanakham sẽ chủ yếu bán sang Thái Lan.

Các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam đang trải qua đợt hạn hán nghiêm trọng.

Về phía Việt Nam, trước thông tin Lào sắp xây thêm đập thủy điện thứ 6 trên dòng chính sông Mekong, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng cho biết:

“Là một quốc gia ở hạ du, Việt Nam rất quan tâm đến tác động xuyên biên giới và lũy tích của các công trình thủy điện trên dòng chính của sông Mekong.

Việt Nam đã nhiều lần nêu rõ các quốc gia có lợi ích chính đáng trong sử dụng tài nguyên nước sông Mekong để phát triển, đồng thời phải có trách nhiệm chung trong việc sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong. Việc phát triển các công trình thủy điện trên dòng chính của sông Mekong cần đảm bảo không gây tác động tiêu cực, bao gồm các tác động xuyên biên giới, đến môi trường, đời sống kinh tế – xã hội của các nước ven sông, nhất là các nước ở hạ nguồn theo đúng thông lệ quốc tế và quy định của Ủy hội sông Mekong quốc tế.

Việt Nam mong muốn và sẵn sàng cùng các nước ven sông tăng cường hợp tác nhằm quản lý và sử dụng hiệu quả, bền vững nguồn nước sông Mekong, vừa đảm bảo hài hòa lợi ích của các nước ven sông, vừa không có tác động tiêu cực đến đời sống của người dân sinh sống trong khu vực”.

Sông Mekong có tổng chiều dài hơn 4.800 km, chảy qua 6 nước gồm Trung Quốc, Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam. Trên thượng nguồn, Trung Quốc đang vận hành 11 đập thủy điện.

Lào triển khai 6 dự án thủy điện trên dòng chính sông Mekong gồm Xayaburi, Don Sahong, Pak Beng, Pak Lay, Luang Prabang và Sanakham. Trong đó, Xayaburi và Don Sahong đã đi vào hoạt động lần lượt từ tháng 10/2019 và tháng 1/2020.

Mai An (t/h)