Mỗi dịp tết đến, xuân về là hầu như tất cả mọi người trong gia đình đều tập trung lại với nhau để quây quần bên mâm cơm sum họp đầu năm. Đó là nét đẹp văn hóa, truyền thông của người dân Việt Nam. Tuy nhiên, mỗi vùng miền lại có những nét đặc trung khác nhau và do đó mâm cơm truyền thống vào dịp tết của mỗi vùng miền cũng có sự khác biệt.
Theo truyền thống của người miền Bắc, ở dịp này, mâm cơm mỗi nhà một vẻ, song có những món ăn đi vào tiềm thức, không thể thiếu trong bữa ăn cuối cùng của năm.
Mâm cơm ngày Tết cổ truyền của người miền Bắc.
Bánh chưng: Bánh chưng là món ăn không thể thiếu trên mâm cơm của người miền Bắc vào dịp Tết cổ truyền. Vào những ngày cuối năm, các thành viên trong gia đình thường tụ họp và cùng nhau gói bánh, trông nồi bánh chưng cả đêm là ký ức tuổi thơ đẹp đẽ của biết bao thế hệ người Việt. Bánh chưng luộc gồm các nguyên liệu chính như gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn, lá dong. Bánh được gói thành hình vuông.
Gà luộc: món thứ 2 mà không thể thiếu. Với ý nghĩa sẽ mang lại phúc đức đầy nhà cho gia chủ và mong ước mọi sự được như ý. Gà luộc luôn là món ăn ngon “bắt buộc” phải có trên mâm cỗ ngày tết của người Bắc.
Thịt đông: Tết Nguyên đán diễn ra vào thời điểm miền Bắc còn giá rét. Vì vậy, thịt đông thường được lựa chọn làm món ăn chính trong những ngày này. Nguyên liệu làm thịt đông thường là phần chân giò heo, bên cạnh đó là cà rốt, mộc nhĩ, bì heo, hạt tiêu… Thịt chân giò cùng các nguyên liệu kèm theo được ninh nhừ, sau đó để đông đặc lại giống món thạch vừa đẹp, ăn lại ngon miệng, phù hợp ngày Tết.
Hành muối: Gia vị làm nên nét đặc trưng của Tết Nguyên đán miền Bắc là món hành muối. Mâm cơm Tết sẽ chẳng trọn vẹn nếu thiếu đi vị thơm nồng, chua cay, của những củ hành muối giòn sần sật. Món ăn này còn được người Bắc sử dụng trong những ngày thường, tăng thêm vị đậm đà cho mọi món ăn.
Giò lụa: Trên mâm cơm cúng gia tiên hay mâm cơm sum vầy ngày Tết của người miền Bắc không thể không nhắc đến món giò lụa. Thành phần chính của món ăn này là thịt thăn heo xay nhuyễn. Món ăn ngon nhất khi dùng cùng nước mắm cốt cá đậm đà. Giò lụa được quấn chặt trong lá chuối tươi sau đó luộc chín. Những miếng giò thoảng mùi lá chuối, ngọt vị thịt, làm nên hương vị ngày Tết truyền thống.
Xôi gấc: là món xôi được sử dụng vào ngày tết ở miền Bắc. Xôi gấc có màu đỏ tươi rất đẹp. Vì vậy món ăn này mang thông điệp sẽ mang sự may mắn, vận may đầu năm cho tất cả mọi người.
Chả nem, món ăn phổ biến trong mâm cỗ những ngày Tết của người miền Bắc
Chả nem: Món ăn này rất phổ biến trên mâm cơm trong những ngày Tết của người miền Bắc, dịp cả nhà có thời gian cùng nhau gói những chiếc nem thơm ngon cho bữa ăn sum họp gia đình. Chả nem giòn thơm có phần vỏ là bánh đa nem, phần nhân có thịt heo xay, trứng, mộc nhĩ, cà rốt, giá đỗ, rau thơm, hành tây… thái nhỏ.
Miến măng: Món canh phổ biến vào dịp Tết cổ truyền là món canh miến măng. Măng được chọn là măng khô hoặc tươi, nước dùng là nước luộc gà hoặc nước hầm xương. Phần miến rong thường được thả sau cùng vì nhanh chín. Canh miến măng có phần thịt là xương heo hoặc móng giò. Bát canh miến măng là món ăn thanh mát trong những ngày Tết cả gia đình phải nạp nhiều món giàu đạm.
Ngày nay do cuộc sống bận rộn, phần lớn các gia đình đều tiết giản, rất ít người nấu đủ mâm cỗ như xưa. Tuỳ theo mỗi gia đình mà người ta chuẩn bị những món khác nhau, nhưng không thể thiếu các món chính như: bánh chưng, dưa hành, chả lụa, nem rán, canh măng,.. để mâm cỗ ngày Tết luôn trọn vẹn ý nghĩa đoàn viên, may mắn.
Lê Mai (t/h)