Nghệ An tiến đến hành trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2026 - 2030

Đề cao quy hoạch và chuẩn xanh - sạch - đẹp

Dự thảo Bộ Tiêu chí Quốc gia về xây dựng Nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2026-2030 xây dựng 10 tiêu chí trên các lĩnh vực, tập trung vào quy hoạch, hạ tầng, kinh tế, nguồn nhân lực, văn hóa – xã hội, giảm nghèo, khoa học – công nghệ, môi trường, hệ thống chính trị và an ninh quốc phòng.

Hà Tĩnh nâng cao chất lượng nước sạch, hướng tới nông thôn mới bền vững

Chi cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn cho biết, so với giai đoạn trước, các tiêu chí đã được tinh gọn, nâng cao chất lượng; trong đó quy hoạch là một trong những nội dung quan trọng hàng đầu nhằm đảm bảo phát triển bền vững, phù hợp không gian sau sáp nhập, đồng thời chú trọng bản sắc và cảnh quan xanh - sạch – đẹp.

Theo dự thảo, tiêu chí hạ tầng kinh tế - xã hội cũng yêu cầu hệ thống hạ tầng giao thông trên địa bàn xã đạt chuẩn theo quy hoạch, đảm bảo kết nối và được bảo trì hàng năm; tỷ lệ km đường xã được trồng cây xanh dọc tuyến đường từ trên 70% trở lên theo nhóm xã; đảm bảo chất lượng được ngõ, xóm được cứng hóa và xanh - sạch - đẹp theo từng nhóm xã; các công trình thủy lợi do xã quản lý được bảo trì hàng năm, tỷ lệ diện tích đất nông nghiệp được tưới, tiêu chủ động các xã trên 80%; tổ chức quản lý khai thác công trình cấp nước tập trung (nếu có) hoạt động bền vững trên 70%...

Đối với nhóm tiêu chí kinh tế nông thôn và nguồn lực lao động: Tiêu chí yêu cầu bình quân thu nhập đầu người đến năm 2030 gấp 2,5 lần so với năm 2020; xã có mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chủ lực tại địa phương, trong đó, HTX hoặc tổ hợp tác, doanh nghiệp giữ vai trò trung tâm liên kết, mô hình hoạt động hiệu quả.

Đặc biệt, lần đầu tiên tiêu chí quy định xã đạt NTM phải có trên 35% lao động đã qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ; lao động nông thôn được tập huấn nghề phi nông nghiệp; trung tâm học tập cộng đồng xã được xếp loại mức đạt. Đồng thời xã phải đáp ứng các tiêu chí về văn hóa, giáo dục, y tế; tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch theo quy chuẩn trên 80%.

Về hạ tầng viễn thông và chuyển đổi số, các xã phải phổ cập dịch vụ Internet, băng rộng cáp quang, mạng dị động 5G; có ô hình ứng dụng khoa học – công nghệ trong sản xuất, thương mại điện tử và thôn thông minh. Tỷ lệ người dân đủ điều kiện để được cấp tài khoản định danh điện tử (VneID) mức độ 2 phải đạt theo quy định; triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”.

Trong lĩnh vực môi trường, yêu cầu tỷ lệ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn đạt trên 90%; chất thải sinh hoạt chôn lấp dưới 50%; trên 90% chất thải chăn nuôi, phụ phẩm nông nghiệp được tái chế, xử lý thành sản phẩm hữu ích.

Cùng với ban hành Bộ Tiêu chí đánh giá NTM giai đoạn 2026-2030, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng trình Thủ tướng Chính phủ ban hành tiêu chí công nhận tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM giai đoạn 2026-2030 với 11 điều kiện (tăng 3 điều kiện so với giai đoạn trước); quy định khung thí điểm xây dựng xã nông thôn mới hiện đại giai đoạn 2026-2030 gồm 3 điều kiện.

Cùng với bộ tiêu chí NTM giai đoạn 2026 – 2030, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng trình Chính phủ ban hành tiêu chí công nhận tỉnh, thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM với 11 điều kiện (tăng 3 so với giai đoạn trước), đồng thời thí điểm mô hình xã NTM hiện đại giai đoạn mới.

Nghệ An trong hành trình xây dựng nông thôn mới, hướng đến phát triển bền vững

Tại tỉnh Nghệ An, thực hiện hướng dẫn của Bộ, UBND tỉnh đã có công văn số 8347/UBND-NN ngày 15/8/2025, tổng hợp gần 30 nội dung cần góp ý bổ sung vào Dự thảo Bộ tiêu chí gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh quy hoạch đồng bộ và cảnh quan xanh – sạch – đẹp, phù hợp định hướng phát triển bền vững của tỉnh.

Những năm trở lại đây, chương trình xây dựng nông thôn mới đã trở thành động lực quan trọng, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn Nghệ An, mang lại những chuyển biến rõ rệt về kinh tế, xã hội và đời sống văn hóa tinh thần của người dân.

Được triển khai từ năm 2010, Chương trình NTM hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng sống cho người dân và xây dựng nền tảng phát triển bền vững.

Tính đến cuối năm 2024, tỉnh Nghệ An có 327 xã đạt chuẩn NTM (chiếm gần 80% tổng số xã), trong đó 127 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 25 xã đạt NTM kiểu mẫu; 240 thôn, bản được công nhận đạt chuẩn.

Cùng với đó, đời sống người dân nông thôn được nâng cao rõ rệt. Thu nhập bình quân đầu người đạt 47 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 5,19%; gần 93% người dân tham gia bảo hiểm y tế; hơn 89% dân số nông thôn được sử dụng nước hợp vệ sinh. Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) ghi nhận 739 sản phẩm đạt chuẩn từ 3 sao trở lên, góp phần khẳng định thương hiệu và nâng cao giá trị nông sản địa phương.

Một điểm nhấn quan trọng trong xây dựng NTM của Nghệ An là sự phát triển đồng bộ hạ tầng. Đến cuối năm 2024, toàn tỉnh đã xây dựng và nâng cấp 11.427 km đường giao thông nông thôn. Riêng năm 2024, thêm 147 km đường mới hoàn thành với tổng kinh phí hơn 227 tỷ đồng. Hệ thống giao thông thông suốt không chỉ cải thiện đời sống mà còn thúc đẩy giao thương, kết nối nông thôn với đô thị. Hạ tầng thủy lợi cũng được chú trọng, với 3.703 km kênh mương, tổng vốn đầu tư hơn 3.588 tỷ đồng.

Trong lĩnh vực xã hội, các công trình thiết yếu như trường học, trạm y tế được ưu tiên đầu tư. Toàn tỉnh có 118 trường được xây mới, 158 trường đạt chuẩn quốc gia; hơn 90% trạm y tế xã được nâng cấp, đảm bảo có bác sĩ và trang thiết bị phục vụ người dân.

Nghệ An cũng đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững. Các mô hình hợp tác xã kiểu mới, trang trại công nghệ cao, chuỗi giá trị được mở rộng, giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Những nông sản chủ lực như cam Vinh, chè, lúa, cá, tôm… không chỉ khẳng định uy tín trong nước mà còn mở rộng thị trường xuất khẩu. Đặc biệt, cam Vinh đã trở thành sản phẩm đặc trưng, góp phần tăng thu nhập bền vững cho nông dân.

Ứng dụng khoa học công nghệ được chú trọng thông qua cơ giới hóa, phát triển cánh đồng lớn, áp dụng quy trình sản xuất sạch, an toàn. Các sản phẩm OCOP được tiêu thụ rộng rãi qua nhiều kênh phân phối hiện đại, nâng cao sức cạnh tranh của nông sản địa phương.

Song song phát triển kinh tế, Nghệ An còn quan tâm đến đời sống văn hóa, tinh thần và bảo vệ môi trường. Các phong trào “Làng văn hóa”, “Gia đình văn hóa”, câu lạc bộ cộng đồng… lan tỏa sâu rộng, góp phần gắn kết cộng đồng. Tỉnh hiện có 2.602 di tích, trong đó 485 di tích được xếp hạng (6 di tích quốc gia đặc biệt), trở thành nguồn lực quan trọng phát triển du lịch nông thôn.

Những kết quả đạt được đã tạo tiền đề để Nghệ An bước vào giai đoạn phát triển mới. Năm 2025, tỉnh xác định tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phát động phong trào thi đua xây dựng NTM, nâng cao nhận thức cộng đồng. Các mô hình, sáng kiến hiệu quả sẽ được nhân rộng; việc huy động nguồn lực xã hội hóa sẽ được tăng cường nhằm phát huy vai trò chủ thể của nhân dân trong xây dựng và quản lý cơ sở hạ tầng.

Đồng thời, tỉnh cũng chú trọng duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM, đặc biệt ở cấp thôn, bản và hộ gia đình; triển khai các chương trình khoa học - công nghệ phục vụ sản xuất, gắn phát triển nông nghiệp với du lịch nông thôn, góp phần tăng thu nhập, cải thiện đời sống người dân.

Với những bước tiến vững chắc, Chương trình NTM đã và đang làm thay đổi diện mạo nông thôn Nghệ An, đưa cuộc sống người dân ngày càng khởi sắc.