Phát huy giá trị đa dạng sinh học của Khu di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào

Rừng Tân Trào hiện ghi nhận 734 loài thực vật, 33 loài thú, 58 loài chim và nhiều loài dược liệu quý như giảo cổ lam, trà hoa vàng, lan kim tuyến, sâm cau… Những con số này cho thấy tiềm năng lớn về sinh thái, cảnh quan và dược liệu – tài sản tự nhiên đóng vai trò quan trọng trong bảo tồn cũng như phát triển kinh tế bền vững của địa phương.

Hệ rừng Tân Trào cũng chính là vành đai sinh thái bảo vệ các di tích cách mạng nổi tiếng như đình Tân Trào – nơi Quốc dân Đại hội thông qua Quốc kỳ và Quốc ca; lán Nà Nưa – nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh sống và làm việc; cây đa Tân Trào – nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp đọc Quân lệnh số 1. Tự nhiên và lịch sử hòa quyện tạo nên bản sắc đặc biệt của vùng đất thiêng này.

Trong những năm qua, công tác quản lý và bảo tồn rừng đặc dụng Tân Trào được thực hiện theo phương án quản lý bền vững giai đoạn 2022–2030. Các cơ quan chuyên môn đã tiến hành điều tra hiện trạng, lập bản đồ tài nguyên rừng, xác định khu vực ưu tiên bảo tồn và xây dựng kế hoạch phục hồi theo hướng rừng bản địa – sinh thái – bền vững.

Hàng trăm hécta rừng đã được trồng mới hoặc làm giàu bằng các loài cây gỗ quý như lim xanh, lát hoa, chò chỉ, dổi xanh. Điều này góp phần tăng độ che phủ, phục hồi sinh cảnh và tạo môi trường sống thuận lợi cho các loài động vật hoang dã, đồng thời củng cố hệ sinh thái xung quanh các điểm di tích.

Một hướng đi đáng chú ý tại Tân Trào là phát triển dược liệu dưới tán rừng – mô hình sinh kế xanh giúp người dân có thu nhập hợp pháp, giảm phụ thuộc vào khai thác rừng. Các loài như trà hoa vàng, gù hương, lan kim tuyến vừa bảo đảm lợi ích kinh tế, vừa giúp cộng đồng địa phương xác lập vai trò là “người giữ rừng tự nhiên”.

Công tác tuần tra – giám sát rừng hiện được hỗ trợ bằng hệ thống GIS, GPS và cơ sở dữ liệu số. Các điểm có nguy cơ cháy rừng, xâm lấn sinh cảnh hay tác động do du lịch được cảnh báo sớm, giúp lực lượng quản lý chủ động xử lý. Các tuyến tham quan sinh thái cũng được điều chỉnh hợp lý nhằm hạn chế tối đa tác động vào vùng lõi bảo tồn.

Nhờ những nỗ lực bảo tồn, Tân Trào đang từng bước trở thành hình mẫu kết hợp giữa: Bảo tồn thiên nhiên – giáo dục truyền thống yêu nước – phát triển du lịch sinh thái bền vững.

Du khách đến Tân Trào ngày nay không chỉ tìm về không gian lịch sử, mà còn được khám phá hệ sinh thái rừng xanh, hiểu thêm về các loài cây quý, trải nghiệm đời sống cộng đồng và nghe chuyện rừng từ chính những người gìn giữ nó.

Nhiều hộ dân đã phát triển mô hình homestay, dịch vụ hướng dẫn trải nghiệm, từ đó nâng cao thu nhập và góp phần lan tỏa giá trị cảnh quan, văn hóa bản địa. Tri thức dân gian về dược liệu, sản vật rừng, tín hiệu tự nhiên và phương thức canh tác bền vững trở thành “ngân hàng tri thức” quý giá, nối liền quá khứ – hiện tại – tương lai.

Từ một vùng căn cứ cách mạng, Tân Trào đang viết tiếp câu chuyện phát triển xanh: Bảo vệ thiên nhiên bằng sức mạnh của khoa học, cộng đồng và truyền thống. Khi rừng xanh được gìn giữ, Tân Trào không chỉ đẹp hơn mà còn bền vững hơn như chính tinh thần bất khuất của Cách mạng Tháng Tám đã khởi nguồn từ mảnh đất này.

Phối hợp nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn đa dạng sinh học