Quảng Nam cần tháo gỡ nhiều vướng mắc trong bán tín chỉ carbon rừng

Năm 2021, Chính phủ đồng ý về chủ trương cho tỉnh Quảng Nam lập Đề án thí điểm kinh doanh tín chỉ các bon rừng từ giảm phát thải khí nhà kính thông qua chống mất rừng và suy thoái rừng; quản lý bền vững tài nguyên rừng; bảo tồn, nâng cao trữ lượng các bon rừng; thời gian thí điểm 5 năm, từ 2021 - 2025.

Hiện nay tổng diện tích đất có rừng trên địa bàn tỉnh là 680.806ha, trong đó rừng tự nhiên hơn 463.530ha, rừng trồng 217.276ha. Với độ che phủ rừng đạt 58,7%, khả năng hấp thụ khoảng hơn 11,2 triệu tấn khí các bon trong giai đoạn 2018 - 2030, Quảng Nam hoàn toàn đáp ứng các nhu cầu, điều kiện để bán tín chỉ các bon rừng ra thị trường thế giới.

Đã có ít nhất 5 nhà đầu tư nước ngoài đăng ký mua lại giấy phép tín chỉ các bon rừng của Quảng Nam. Song, đến nay công tác này chỉ mới dừng lại ở việc lập hồ sơ và tìm kiếm đối tác.

Ông Hà Phước Phú - Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam khẳng định, việc lựa chọn nhà đầu tư phải thực hiện theo Luật Đấu thầu.

Riêng dự án kinh doanh tín chỉ các bon rừng của 6 tỉnh Bắc Trung Bộ do Bộ NN&PTNT thực hiện theo chương trình FCPF REDD+ trên thị trường bắt buộc; trong khi đó Quảng Nam đang thí điểm trên thị trường tự nguyện (giá đương nhiên sẽ cao hơn thị trường bắt buộc).

Khó khăn nữa là hiện chưa có quy định về hạn mức đóng góp NDC (đóng góp do quốc gia cam kết về ứng phó với khí hậu, bao gồm mục tiêu thích ứng và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, chính sách và biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu nhằm đạt được các mục tiêu của Thỏa thuận Paris) của từng địa phương, nên khi phát hành tín chỉ sẽ không thể xác định lượng tín chỉ có thể bán được là bao nhiêu.

Quyền sở hữu các bon rừng theo dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 156/2018/NĐ-CP của Chính phủ đã xác định rõ quyền tín chỉ là của địa phương, tuy nhiên hiện nay nghị định vẫn chưa được chính thức ban hành.

Dự án 6 tỉnh Bắc Trung Bộ ký kết bán tín chỉ các bon rừng cho WB chỉ thí điểm đến hết 31/12/2026. “Thị trường tự nguyện mới lâu dài, giá sẽ cao hơn thị trường bắt buộc nhưng Chính phủ phải có nghị định hoặc thông tư hướng dẫn. Rào cản pháp lý là đây. Nghị định 107 của Chính phủ chỉ áp dụng cho dự án 6 tỉnh Bắc Trung Bộ và khi đàm phán ký kết với WB tháng 2/2020, trước đó ngành lâm nghiệp đã làm việc với họ từ nhiều năm” - ông Phú nói.

Trước đó từ năm 2021, UBND tỉnh Quảng Nam đã lập đề án thí điểm kinh doanh tín chỉ các bon rừng, nhưng đến cuối tháng 1/2024 Thủ tướng Chính phủ vẫn chưa phê duyệt đề án và Quảng Nam đang gặp vướng mắc trong thủ tục lập hồ sơ, đám phán với nhà đầu tư.

UBND tỉnh Quảng Nam đang chỉ đạo Sở NN&PTNT, Chi cục Kiểm lâm tỉnh tập trung hoàn chỉnh Hồ sơ dự án đảm bảo theo tiêu chuẩn VCS (số tín chỉ các bon được xác minh và phát hành sau khi trừ số lượng tín chỉ dự phòng theo quy định thẩm tra) và CCB (tiêu chuẩn khí hậu, cộng đồng, đa dạng sinh học) và trình tổ chức VERA phê duyệt, phát hành tín chỉ nhằm có thể bán được tín chỉ các bon với giá cao; đồng thời thúc đẩy tiến trình phê duyệt đề án của Chính phủ.

Ông Trần Út - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Nam cho biết, khó khăn của tỉnh là các đối tác yêu cầu hồ sơ rất khắt khe. Chẳng hạn, yêu cầu bán trực tiếp không qua đấu giá, song vấn đề này pháp luật Việt Nam không cho phép.

Bên cạnh đó, một số đối tác qua xem xét hồ sơ không đảm bảo năng lực; tín chỉ các bon cũng có rất nhiều giá. Một số khác thì nhiều yêu cầu về cam kết trong việc sử dụng nguồn kinh phí, đảm bảo chi hợp lý và phát huy giá trị nguồn tiền.

“Đây là lĩnh vực mới, đòi hỏi chuyên môn cao. Quảng Nam hiện vẫn đang thuê đơn vị tư vấn có chuyên môn xây dựng hồ sơ, tìm kiếm đối tác. Bán tín chỉ các bon rừng sẽ đảm bảo quyền lợi bền vững, phát huy giá trị rừng Quảng Nam để phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao khả năng bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học.

Quảng Nam sẽ nỗ lực tham gia thị trường các bon nhưng công việc này sẽ không thể thực hiện nhanh được. Điều kiện cần và đủ là khi hồ sơ thẩm định được và tìm được đối tác phù hợp, thỏa thuận mua - bán phù hợp với pháp luật Việt Nam” - ông Út cho biết.

Năm 2023, trong việc hoàn thiện dự án tín chỉ các bon rừng, Tổng cục Lâm nghiệp đã yêu cầu Quảng Nam phải đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật, tài chính, tính khả thi, không chồng chéo, trùng lặp với các chương trình, dự án khác. Đồng thời tuân thủ các quy định về nội dung dự án theo quy định của pháp luật trong nước và đáp ứng yêu cầu thẩm tra, xác minh kết quả hấp thụ các bon rừng theo tiêu chuẩn của tổ chức quốc tế được công nhận.