Hồ điều hòa Nghĩa Chánh (phường Nghĩa Chánh) và hồ Bàu Cả (phường Lê Hồng Phong, TP Quảng Ngãi) được xây dựng từ năm 2008. Hai hồ này thuộc dự án Cải thiện môi trường miền Trung - tiểu dự án Quảng Ngãi.
Mỗi hồ có diện tích hơn 1ha, có nhiệm vụ thoát nước mưa, chống ngập đô thị và điều hòa không khí. Thế hơn chục năm qua, cả 2 hồ điều hòa trên lại trở thành “túi nước thải”, gây mất mỹ quan đô thị và ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ngay giữa lòng trung tâm TP Quảng Ngãi.
Nguyên nhân là do hai hồ này không được duy tu, nạo vét, dẫn đến bị bồi lắng, cỏ dại xâm lấn nhưng không được khơi thông đã làm giảm dung tích chứa nước. Việc cả hai hồ bị bồi lắng rất lớn làm hạn chế khả năng chứa nước, ảnh hưởng đến việc thoát nước đô thị, dẫn đến ngập úng cục bộ ở TP Quảng Ngãi vào mùa mưa lũ.
Vào mùa nắng, nước thải sinh hoạt tích tụ trong hai hồ này bốc mùi hôi thối nồng nặc. Đặc biệt là hồ điều hòa Bàu Cả, trở thành nỗi ám ảnh của người dân phường Lê Hồng Phong khi nước thải từ hồ Bàu Cả chảy ra tuyến kênh nằm lộ thiên có chiều dài khoảng 500m, chạy dọc qua khu dân cư trước khi xả thẳng ra sông Trà Khúc bốc mùi nồng nặc.
Nước thải trong hồ Bàu Cả chảy ra kênh có màu đen, bốc mùi hôi thối khiến không khí nơi đây bị ô nhiễm nghiêm trọng. Điều đáng nói là tình trạng này đã diễn ra suốt nhiều năm qua làm ảnh hưởng đến đời sống của người dân nơi đây.
Bà Trần Thị Hồng Thọ (phường Lê Hồng Phong, TP Quảng Ngãi) cho biết, mấy năm nay, người dân quanh hồ điều hòa Bàu Cả sống rất khổ sở vì vừa chịu cảnh hôi thối từ nước trong hồ, vừa lo ruồi muỗi nhiều sinh bệnh. “Vào mùa nắng nước thải bốc mùi kinh khủng. Nhà ở gần khu này phải đóng cửa suốt. Vào ban đêm là hôi nhất, đóng kín cửa mà vẫn hôi, ngủ không ngon giấc”, bà Thọ than thở.
Tương tự, tại hồ điều hòa Nghĩa Chánh (phường Nghĩa Chánh), dù nằm bên cạnh quảng trường, trường học nhưng hồ điều hòa này luôn trong tình trạng chứa đầy nước thải hôi thối. Mặt khác, do không được duy tu, vệ sinh nên rác thải và côn trùng sinh sôi rất nhanh, gây ô nhiễm nặng.
Theo thiết kế, hồ Nghĩa Chánh có cửa xả ra sông Trà Khúc qua cống Bàu He. Tuy nhiên, hướng thoát chính của hồ đã bị bồi lấp, không còn năng lực thoát nước. Hướng thoát của hồ điều hòa Nghĩa Chánh hiện đi qua cống nối vào hệ thống thoát nước Hào Thành và từ hệ thống này thoát ra sông Trà Khúc, năng lực tiêu thoát rất hạn chế.
Ông Bùi Đức Thuận, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng và phát triển quỹ đất TP.Quảng Ngãi, cho biết đơn vị đã khảo sát tình hình bồi lắng đất cát ở hai hồ điều hòa nói trên để có hướng xử lý. Nhưng trong điều kiện nguồn lực có hạn, ban đang trình xin thông qua phương án duy tu, nạo vét hồ điều hòa Nghĩa Chánh. "Tại hồ này, tình trạng bồi lắng khá nghiêm trọng, khu vực đáy hồ bồi lắng lên đến hơn 1 m, mặt hồ phủ kín bèo. Trước thực trạng này, UBND TP.Quảng Ngãi chấp thuận đề nghị của ban quản lý về phương án đầu tư gần 15 tỉ đồng để nạo vét, xử lý mùi và cải tạo hồ điều hòa Nghĩa Chánh. Thời gian thực hiện dự án năm 2023 - 2024. Sau khi xử lý ở hồ điều hòa Nghĩa Chánh xong, chúng tôi sẽ tiếp tục xây dựng phương án nạo vét, duy tu hồ điều hòa Bàu Cả", ông Thuận thông tin.
Theo ông Trà Thanh Danh - Chủ tịch UBND TP Quảng Ngãi cho biết, thời gian qua, thành phố đã nhận được nhiều ý kiến phản ánh từ người dân về tình trạng ô nhiễm từ nước thải sinh hoạt tại 2 hồ điều hòa trên và nhiều tuyến kênh trên địa bàn, chính quyền địa phương đang tìm cách tháo gỡ.
“Nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm là hiện tại hệ thống nước thải sinh hoạt của thành phố được thu gom chung cùng hệ thống thoát nước bề mặt rồi đổ ra các hồ điều hòa, các kênh mương dẫn nước, nhiều ngày nó tích tụ lại nên gây mùi hôi thối”, ông Danh nói.
Theo kế hoạch, trong năm nay, TP Quảng Ngãi tiến hành xử lý tình trạng ô nhiễm tại hồ điều hòa Nghĩa Chánh. Trước mắt, TP sẽ đầu tư 14,7 tỷ đồng để nạo vét, xử lý mùi và cải tạo hồ điều hòa Nghĩa Chánh. Còn đối với hồ điều hòa Bàu Cả, TP sẽ cân đối, xem xét bố trí nguồn lực nhằm xử lý tình trạng ô nhiễm trong giai đoạn tiếp theo.
Ông Đặng Văn Minh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, cho rằng tình trạng hai hồ điều hòa Bàu Cả và Nghĩa Chánh gây ô nhiễm như hiện nay là hệ quả của việc đầu tư không đến nơi đến chốn, do đó để xử lý triệt để vấn đề này rất khó. Hiện, tỉnh đang làm dự án thoát nước thải cho TP.Quảng Ngãi từ nguồn vốn ODA, trong đó có hồ điều hòa, khả năng đến năm 2025 sẽ thu xếp được.
"Riêng hồ điều hòa Bàu Cả, có một dự án được tỉnh Quảng Ngãi cho chủ trương khai thác đổi đất, thực hiện đầu tư đường Nguyễn Bá Loan nối dài, qua đó ngầm hóa kênh đào, để giảm ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, dự án này liên quan tài sản công, tôi đã cho rà soát toàn bộ các vướng mắc để tìm cách tháo gỡ", ông Minh nói.