Việt Nam tham dự phiên đàm phán thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa

Phiên thứ năm tiếp nối (INC-5.2) của Hội nghị Liên Chính phủ đàm phán Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa diễn ra từ ngày 5/8 tại Geneva (Thụy Sĩ). Đoàn Việt Nam do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường làm Trưởng đoàn, phối hợp cùng Bộ Công Thương, Bộ Ngoại giao và Bộ Tư pháp tham dự với nhiều đóng góp tích cực vào tiến trình đàm phán.

Đây là phiên nối tiếp INC-5.1 tổ chức tại Busan (Hàn Quốc) cuối năm 2024, đánh dấu bước tiến quan trọng trong lộ trình xây dựng văn kiện quốc tế có tính ràng buộc pháp lý nhằm giải quyết tình trạng ô nhiễm nhựa – một trong những thách thức môi trường cấp bách nhất của thế kỷ XXI.

Hội nghị ghi nhận sự tham gia của gần 3.000 đại biểu đến từ 180 quốc gia và hơn 400 tổ chức quốc tế, quan sát viên.

Đoàn Việt Nam tích cực đóng góp vào tiến trình đàm phán

Là quốc gia đang phát triển chịu tác động rõ rệt của ô nhiễm nhựa, Việt Nam thể hiện cam kết đóng góp vào việc xây dựng một văn kiện pháp lý toàn cầu, có hiệu lực và phù hợp với điều kiện thực tế của các nước đang phát triển.

Trong quá trình làm việc, đoàn đã tham gia ý kiến đối với các nội dung quan trọng như: phạm vi điều chỉnh của Thỏa thuận, tiếp cận quản lý theo vòng đời sản phẩm, cơ chế hỗ trợ kỹ thuật – tài chính, và nguyên tắc chuyển đổi công bằng. Việt Nam đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế, chia sẻ công nghệ, nâng cao năng lực và hỗ trợ tài chính để giúp các nước đang phát triển thực hiện hiệu quả các cam kết.

Phát biểu khai mạc ngày 5/8 tại trụ sở Liên Hợp Quốc ở Geneva, Chủ tịch Ủy ban Đàm phán Luis Vayas khẳng định “lợi ích chung không đối lập với lợi ích quốc gia” và kêu gọi các nước cân nhắc để đảm bảo hài hòa hai yếu tố này. Ông nhấn mạnh các quốc gia cần hợp tác thực chất để xây dựng một thỏa thuận ràng buộc pháp lý, có khả năng thực thi, bao trùm và linh hoạt, thích ứng với biến đổi trong tương lai.

Giám đốc Điều hành Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) Inger Andersen kêu gọi các quốc gia tiếp tục thể hiện tinh thần trách nhiệm, hợp tác chặt chẽ để sớm thống nhất một văn kiện ràng buộc pháp lý, biến các cam kết chính trị thành hành động cụ thể. Giám đốc Văn phòng Môi trường Liên bang Thụy Sĩ Katrin Schneeberger khuyến nghị tận dụng tinh thần hợp tác và đối thoại đa phương tại Geneva để xây dựng Thỏa thuận dựa trên bằng chứng khoa học và khả thi trong triển khai.

Tiến trình làm việc tích cực và căng thẳng

Ngay sau phiên khai mạc, các Nhóm liên hệ bắt tay ngay vào làm việc theo chương trình đã thống nhất từ phiên trước. Các phiên thảo luận kéo dài tới 22–23 giờ mỗi ngày, tập trung vào những vấn đề then chốt như: khái niệm, định nghĩa, phạm vi áp dụng, kiểm soát phát thải và rò rỉ nhựa, cơ chế tài chính, mục tiêu tổng thể và nguyên tắc thực thi. Đây đều là các nội dung mang tính cấu trúc, ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ cam kết và khả năng thực hiện của các quốc gia ở các trình độ phát triển khác nhau.

Nhiều vấn đề vẫn còn khoảng cách đáng kể về quan điểm, đặc biệt liên quan đến mức độ kiểm soát sản xuất nhựa, phân bổ trách nhiệm tài chính, quyền lợi của các nhóm dễ bị tổn thương và cơ chế hỗ trợ triển khai. Tuy nhiên, tiến trình làm việc đã ghi nhận thiện chí hợp tác, nỗ lực tìm kiếm giải pháp dung hòa và duy trì hiệu quả hoạt động của các Nhóm liên hệ nhằm thu hẹp bất đồng, làm rõ nội dung vướng mắc và tạo nền tảng đồng thuận cho văn bản hợp nhất.

Phiên họp INC-5.2 được kỳ vọng sẽ tạo ra bước đột phá, làm tiền đề để hoàn tất Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa vào cuối năm 2025, đúng lộ trình Đại hội đồng Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEA) đã đề ra. Hội nghị sẽ tiếp tục làm việc đến hết ngày 14/8/2025.

Báo động toàn cầu: Ô nhiễm nhựa đang “bức tử” đại dương