Bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn hồ, đập

Tại phiên họp thứ 48 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng cho biết, an ninh nguồn nước là một cách tiếp cận quản lý nước được các quốc gia trên thế giới thực hiện. Để đảm bảo an ninh nguồn nước cần đáp ứng được 4 thành tố chính, bao gồm: bảo vệ nguồn nước, hệ sinh thái nước ngọt bền vững; bảo đảm nhu cầu nước cho các mục đích sinh hoạt, sản xuất; mọi người dân được tiếp cận đầy đủ nguồn nước sạch với chi phí hợp lý; người dân được bảo vệ trước rủi ro liên quan đến nước.

Việt Nam là quốc gia có lượng nước tương đối phong phú; có khoảng 3.450 sông, suối có chiều dài từ 10 km trở lên, tổng lượng nước mặt trung bình khoảng 840 tỷ m3/năm; lượng mưa bình quân khoảng 1.940-1.960 mm/năm – thuộc quốc gia có lượng mưa lớn trên thế giới (tương đương với khoảng 640 tỷ m3); nguồn nước ngầm có trữ lượng khai thác khoảng 61,2 triệu m3/ngày đêm, tương đương khoảng 5,7% tổng lượng nước mặt.

Nhiều hồ chứa nước xuống cấp, không đủ khả năng thoát lũ

Tuy nhiên, trữ lượng nước còn bị tác động bởi các yếu tố liên quan. Trong đó có nguyên nhân chủ quan do chất lượng công trình một số hồ chứa chưa đảm bảo. Mặc dù được Chính phủ và các địa phương quan tâm, bố trí đầu tư gần 16.000 tỷ đồng để sửa chữa, nâng cấp bảo đảm an toàn cho hơn 800 hồ chứa bị hư hỏng, xuống cấp nhưng hiện chỉ có các hồ chứa nước lớn và vừa là có chất lượng công trình cơ bản được bảo đảm. Với các hồ chứa nhỏ, mức tích nước của nhiều hồ còn thấp so với thiết kế, chỉ ở mức 30%.

Hiện cả nước còn khoảng 1.200 hồ chứa bị hư hỏng xuống cấp không bảo đảm khả năng thoát lũ chưa có nguồn vốn để sửa chữa, nâng cấp. Trong đó có 200 hồ chứa hư hỏng nghiêm trọng cần đặc biệt quan tâm và phải xử lý cấp bách; 65/888 hồ chứa nước lớn phải kiểm tra lại khả năng thoát lũ để bảo đảm an toàn công trình; nhiều hồ chứa vừa và nhỏ không có khả năng chống lũ.

Ông Phan Xuân Dũng đề xuất, cần xem xét ban hành Nghị quyết về an ninh nguồn nước và an toàn hồ đập tại Kỳ họp thứ 10 của Quốc hội. Đồng thời có phương án bố trí nguồn lực ngân sách nhà nước đầu tư, nâng cấp sửa chữa bảo đảm an toàn cho hồ, đập để bảo đảm an toàn tuyệt đối cho công trình và vùng hạ du. Xem xét đưa vào kế hoạch 5 năm 2021 – 2025 những mục tiêu cấp bách; bố trí nguồn lực từ kế hoạch đầu tư công trung hạn nhằm thực hiện ngay các mục tiêu, cơ chế để bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn hồ đập với một số nhiệm vụ cấp bách, cần thiết.

Trên cơ sở đề xuất của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, ông Phùng Quốc Hiển – Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, đề nghị Quốc hội đưa vào Nghị quyết của Quốc hội về việc giao Chính phủ xây dựng đề án về bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn hồ, đập và phải bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn có tầm nhìn tới 2030. Giao cho Chính phủ căn cứ tình hình thực tế nghiên cứu sửa đổi một số luật như Luật Tài nguyên nước, Luật Điện lực, Luật Giá và Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Cũng như tiếp cận, hướng đến 4 thành tố chính đảm bảo an ninh nguồn nước và an toàn hồ, đập trong hệ thống chính sách pháp luật về tài nguyên nước; thủy lợi; phòng, chống thiên tai; đê điều; lâm nghiệp; điện lực, khí tượng thủy văn…

Phương Hiền (T/h)