Các sông băng ở Alps tan chảy kỷ lục, nguy cơ biến mất trong vài thập kỷ

Mùa hè vừa qua, Leo Hösli – nghiên cứu sinh tiến sĩ – cho biết ông không thể vào các hang băng ở khu vực sông băng Morteratsch (Thụy Sĩ) để tiến hành đo đạc. Nguyên nhân là nhiệt độ quá cao khiến băng tan mạnh, làm cấu trúc bên trong mất ổn định và trở nên nguy hiểm. “Nóng đến mức sông băng không thể tồn tại trong điều kiện này,” ông nhận định.

Một nghiên cứu quy mô lớn vừa đăng trên tạp chí Nature, tổng hợp dữ liệu vệ tinh cùng số liệu của 35 nhóm nghiên cứu, cho thấy các sông băng tại dãy Alps và Pyrenees đã mất khoảng 40% khối lượng kể từ năm 2000. Hai năm 2022 và 2023 chứng kiến tốc độ tan chảy kỷ lục, trùng với giai đoạn nóng nhất trong lịch sử khí hậu toàn cầu. Riêng Morteratsch – sông băng được theo dõi kỹ lưỡng – đã lùi hơn 3 km trong 165 năm qua, trở thành minh chứng rõ ràng về tác động của biến đổi khí hậu.

Sông băng không chỉ là “tín hiệu cảnh báo” mà còn đóng vai trò duy trì nguồn nước cho sinh hoạt, nông nghiệp và du lịch. Băng tan cung cấp nước uống, tưới tiêu, đảm bảo dòng chảy các con sông lớn, đồng thời phục vụ ngành trượt tuyết. Khi sông băng biến mất, địa hình trở nên bất ổn, nguy cơ lở đất, sạt băng đe dọa các ngôi làng miền núi. Tháng trước, một trận lở đất đã phá hủy làng Neustift (Áo), còn vào tháng 5, Blatten (Thụy Sĩ) bị xóa sổ bởi lở băng.

Andrea Fischer, Phó giám đốc Viện Nghiên cứu liên ngành về núi thuộc Viện Hàn lâm khoa học Áo, cảnh báo: “Một phần ba sông băng ở Áo sẽ biến mất chỉ trong 5 năm tới. Stubai – khu trượt tuyết nổi tiếng – có thể tan hoàn toàn vào năm 2033.

Bà nhấn mạnh: “Sự kết thúc của băng hà Alps đang đến rất gần. Đây không còn là giả thuyết mà là thực tế.”

Hậu quả từ băng tan nhanh tại Nam Cực: Nguy cơ mực nước biển dâng “thảm khốc”

Châu Âu hiện là lục địa ấm lên nhanh nhất, với nhiệt độ tại Áo đã tăng 3,1°C kể từ năm 1900, gấp đôi mức trung bình toàn cầu. Fischer gọi sông băng là “kho lưu trữ khí hậu” quý giá, chứa đựng thông tin về lượng mưa và khí quyển qua nhiều thế kỷ. Tuy nhiên, các biện pháp nhân tạo như tạo tuyết hay phủ bề mặt băng bằng tấm phản quang đều thất bại. “Không thể cứu băng hà nếu không cứu khí hậu,” bà khẳng định.

Dù vậy, theo Hösli, vẫn còn hy vọng nếu con người nhanh chóng giảm phát thải và bảo vệ môi trường. “Những khối băng khổng lồ vẫn còn đây. Chúng ta chưa thể bỏ cuộc,” ông nói.