[Góc nhìn tuần qua]: Thu phí rác theo khối lượng - Thời điểm thay đổi thói quen phân loại rác tại nguồn
Việc thu phí rác theo khối lượng, bắt đầu áp dụng tại TP.HCM từ tháng 6/2025, được xem là cú hích quan trọng để thay đổi thói quen xả rác và phân loại tại nguồn, tạo nền tảng cho kinh tế tuần hoàn.
Thu phí rác theo kg là công cụ kinh tế nhằm thay đổi hành vi xã hội: “xả nhiều, trả nhiều”. Khi chi phí gắn liền với túi rác, người dân buộc phải cân nhắc mức tiêu dùng, giảm đồ dùng một lần, tái sử dụng và phân loại rác để tiết kiệm.
Kinh nghiệm tại Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore cho thấy biện pháp này hiệu quả nếu được triển khai đồng bộ. Ở Việt Nam, Luật Bảo vệ môi trường 2020 quy định từ 1/1/2025, hộ gia đình phải phân loại rác tại nguồn. Vi phạm sẽ bị xử phạt từ 500.000 đến 1 triệu đồng.
Tuy nhiên, nếu chỉ tăng phí mà thiếu hạ tầng và minh bạch, chính sách dễ trở thành gánh nặng tài chính. Để thành công, Nhà nước cần công khai chi phí xử lý, hỗ trợ phương tiện phân loại, đảm bảo không “đổ chung” rác đã phân loại, đồng thời đẩy mạnh truyền thông và giáo dục.
Quan trọng hơn cả, thu phí theo khối lượng không nhằm tăng thu ngân sách, mà để hình thành thói quen văn minh. Khi người dân nhận thấy phân loại giúp giảm chi phí và môi trường sạch hơn, ý thức cộng đồng sẽ thay đổi. Chính sách này chỉ bền vững khi được cộng đồng hóa thông qua giám sát, thi đua và khuyến khích.
Thu phí theo khối lượng, vì thế, là “cơ hội vàng” để biến phân loại rác thành chuẩn mực sống giống như việc đội mũ bảo hiểm mở đường cho một đô thị xanh, sạch, văn minh.