Hội Lim -  Lễ hội truyền thống đặc sắc ở Việt Nam

Nguồn gốc ra đời của hội Lim

Có quan niệm cho rằng: Hội Lim có nguồn gốc từ hội hát, hội chùa liên quan đến tiếng hát của chàng Trương Chi, dấu xưa để lại hình vết dòng sông Tiêu Tương khá rõ ở các làng quê vùng Lim.

Hội Lim vẫn được tổ chức được duy trì trong suốt thế kỷ XIX và nửa đầu thế kỷ XX. Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống Mỹ cứu nước hội Lim không được mở trong nhiều thập kỷ qua cho đến tận những năm sau đổi mới. Hiện nay, hội được mở vào ngày 13 tháng Giêng âm lịch hàng năm.

Ngày nay, do được mở rộng cả về diện tích lẫn quy mô nên phải nói rằng hội Lim là một lễ hội lớn thu hút rất đông các du khách gần xa tham dự.

Các nghi lễ của hội Lim

Theo truyền thống, hội Lim bao gồm có 2 phần: Phần lễ và phần hội. Nét riêng biệt của hội Lim khác so với các lễ hội đó chính là hội của 6 làng chung nhau nên đám rước sẽ diễu hành, thực hiện các nghi thức cúng tế Thành hoàng của các làng dọc theo dòng sông Tiêu Tương.

Không gian lễ hội lấy núi Lim làm trung tâm, có chùa Lim – nơi thờ ông Hiếu Trung Hầu – người tạo nên tục hát quan họ và diễn ra tại 3 địa phương bao quanh là:xã Liên Bão, Xã Nội Duệ và thị trấn Lim. Hội Lim thường được kéo dài trong khoảng từ 3 đến 4 ngày (từ ngày 12 đến 15tháng Giêng âm lịch hàng năm). Ngày 13 là chính hội với nhiều hoạt động gồm cả phần lễ lẫn phần hội.

Hội Lim bắt đầu bằng lễ rước. Đoàn rước với đông đảo người dân tham gia trong những bộ lễ phục của ngày xưa, sặc sỡ sắc màu.Vào ngày lễ chính (ngày 13 tháng Giêng) với các nghi thức rước, tế lễ các thành hoàng các làng, lăng quận công Đỗ Nguyên Thụy, các danh thần liệt nữ của quê hương tại đền Cổ Lũng, lăng Hồng Vân, dâng hương cúng Phật, cúng bà mụ Ả ở chùa Hồng Ân. Toàn thể quan viên, hương lão của tất cả các làng xã thuộc tổng Nội Duệ tề tựu đầy đủ tại lăng Hồng Vân để tế lễ hậu thần.

Trong lễ tế có nghi thức hát quan họ thờ thần. Để hát thờ, các bọn quan họ nam và nữ của tổng Nội Duệ đứng thành hàng trước cửa lăng hát vọng. Trong khi hát, họ chỉ hát những giọng lề lối để ca ngợi công lao của thần.

Ngoài phần lễ, hội còn có nhiều trò chơi dân gian như đấu vật, đấu võ, đấu cờ, thi dệt cửi, nấu cơm, đu tiên … và đặc sắc nhất là phần hát hội.

Hát dân ca Quan họ nét văn hóa đặc sắc tại hội Lim

Truyền thống xa xưa giữ lại một phong tục cuốn hút và say mê đặc biệt mà chỉ có ở Bắc Ninh, đó là các sinh hoạt văn hóa hát dân ca Quan họ – loại hình dân ca trở thành tài sản văn hóa của dân tộc.

Hát dân ca Quan họ diễn ra từ ngày 12 tháng Giêng tại làng Lim sân chùa Hồng Ân và các trại Quan họ, khắp tại các chùa, đình. Hội hát Quan họ Bắc Ninh diễn ra ở bất cứ nơi đâu: trên sân đình, trong nhà, trước cửa chùa hay bồng bềnh trên những thuyền thúng giữa ao, hồ – dấu tích xưa của dòng Tiêu Tương đã từng vang vọng tiếng hát Trương Chi làm say nàng Mỵ Nương xinh đẹp.

Trang phục liền anh thì khăn xếp áo the, liền chị áo mớ ba mớ bẩy, nón thúng quai thao cứ đến hẹn lại lên, gặp gỡ, đón tiếp nhau nồng hậu, thân tình, tinh tế và lịch lãm theo lề lối của người hát Quan họ đạt tới trình độ nghệ thuật cao. Đây là sự kết hợp nhuần nhuyễn, mê đắm của thơ và nhạc điệu nhằm bảy tỏ tình yêu trong sáng, hết lòng vì người kia, chung thủy một lòng của tình yêu đôi lứa. Nếu bạn có dịp được thưởng thức khúc hát quan họ do chính những nghệ nhân mảnh đất Kinh Bắc hát, chắc hẳn là một trải nghiệm khiến bạn “nhớ mãi không quên”.

Lấy than, quạt nước, tiễn trà người xơi.

Trà này ngon lắm người ơi,

Người xơi một chén cho tôi bằng lòng.

Và đến lúc phải về, cuộc chia tay thật khó dứt, vì lời ca bao giờ cũng như níu chân khách lại:

Người ơi, người ở đừng về…

Hội Lim là một lễ hội truyền thống mà những người yêu thích du lịch hay cả những người yêu nét đẹp văn hóa dân tộc cũng nên trải nghiệm ít nhất một lần. Những tà áo mớ ba mớ bảy, nón ba tầm, quai thao, dải yếm lụa sồi, khăn đóng, những ô lục soạn, áo cặp the hoa gấm… như ẩn chứa cả sức sống mùa xuân con người và tạo vật. Cái cách mà các ông, các bà tổ chức hội Lim cũng thật đặc biêt, mỗi biểu tượng, cử chỉ như mang trong mình thứ gì đó tinh tế lạ thường của ngừoi dân kinh Bắc. Bởi thế, không phải ngẫu nhiên mà Quan họ trở thành văn hóa phi vật thể, nét văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam.