Mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050: Cần có thị trường tín chỉ carbon minh bạch

Phát biểu tại Diễn đàn: “Trách nhiệm cộng đồng và doanh nghiệp trong việc thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050” với sự phối hợp của Cục Biến đổi khí hậu (DCC), Liên Hiệp các Hội KHKT Việt Nam (VUSTA), Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam (AWATEN) và Tạp chí Môi trường và Cuộc sống, tổ chức sáng ngày 14/12 tại Hà Nội, ông Nguyễn Quang Huân - Đại biểu Quốc hội khóa XV, Ủy ban KHCN& Môi trường Quốc hội đã có ý kiến nhằm đưa ra những tác động của chính sách Carbon xuyên biên giới tới hoạt động XNK của doanh nghiệp Việt Nam và giải pháp thích ứng cụ thể: Hiện nay, EU đang đi đầu với nhiều giải pháp về chính sách, tài chính và công nghệ cho mục tiêu giảm phát thải. Do đó, từ năm Từ năm 2023, Liên minh châu Âu (EU) sẽ thí điểm áp dụng Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM), trong khi đó Hoa Kỳ cũng dự kiến áp dụng Cơ chế này từ năm 2024. Cụ thể, hàng hóa xuất khẩu sang các thị trường này sẽ bị áp thuế carbon dựa trên cường độ phát thải khí nhà kính trong quy trình sản xuất tại nước sở tại.

Đối với Việt Nam, cam kết NET-ZERO (phát thải ròng bằng 0) vào 2050 (COP26). Tuy nhiên tại Luật Bảo vệ Môi trường 2020: Điều 139 - Tổ chức & phát triển thị trường các-bon (cơ chế cụ thể chưa được ban hành, chưa quy định chi tiết bằng Nghị định, Thông tư, hướng dẫn).  Lấy ví dụ, trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, các doanh nghiệp đang loay hoay với việc bán tín chỉ carbon cho các nước trên thế giới vì hiện nay chưa có thống nhất chuẩn, chưa thông qua một cơ quan quản lý chung của Nhà nước và doanh nghiệp phải tự liên hệ và bán với giá rất khác nhau, bán giá thấp hơn so với thị trường châu Âu, chúng ta chưa có thị trường tín chỉ carbon, vì chúng ta chưa có thị trường minh bạch nên ảnh hưởng đến cả những người đang trồng rừng, những người đang tạo dựng những "bể" hấp thụ carbon chưa được thụ hưởng. Hiện nay chương trình xóa đói giảm nghèo tập trung cho những người nông dân, ví dụ như vùng núi Bắc Bộ người dân và các chủ rừng trồng rừng, vì sinh kế người dân không thể giữ rừng sản xuất dài hạn, nếu như chúng ta áp dụng tín chỉ carbon điều này tạo sinh kế cho người dân, có nguồn thu nhập và giữ rừng.

Từ năm 2028, thị trường các-bon của Việt Nam chính thức vận hành, chúng ta cần có động thái chuẩn bị từ bây giờ. 

Nói về những thách thức, với cam kết phát thải ròng bằng “0”, Việt Nam cũng như các nước đang phát triển giữ nhịp tăng trưởng nhanh và tăng trưởng sạch đây là một bài toán đặt ra.

Ông Huân nêu rõ, thứ nhất, Luật và cơ chế chính sách trong nước chưa theo kịp quốc tế.

Thứ hai, doanh nghiệp VN chưa thông thạo với thị trường tín chỉ các-bon và không có nguồn thông tin rõ ràng về CBAM, nhiều khái niệm mới, vấn đề kỹ thuật phức tạp.

Thứ ba, nguồn tiếp cận thị trường tín chỉ nhiều hạn chế.

Tại Diễn đàn ông Nguyễn Quang Huân đề xuất kiến nghị giải pháp: Lập mô hình tài chính – kỹ thuật nhằm đạt Netzero (2050) và phân bổ theo các ngành. Xây dựng chính sách áp thuế các bon cho các mặt hàng trong nước. Nghiên cứu cơ chế hoạt động của thị trường tín chỉ các-bon trên thế giới & áp dụng sớm tại Việt Nam (từ 2023).