Những căn bệnh do ô nhiễm nguồn nước gây ra

Vi khuẩn, virus và các động vật ký sinh có thể lan truyền trong nước và gây bệnh. Những tác nhân gây bệnh này được gọi là mầm bệnh. Phần lớn những bệnh này được coi là những bệnh truyền nhiễm bởi vì chúng có thể truyền từ người này sang người khác qua nước nhiễm bẩn hoặc các véc tơ truyền bệnh khác.

Bệnh lây truyền qua đường ăn uống

Những bệnh này xảy ra do ăn uống nước bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh. Nước là môi trường làm lây lan và gây ra các đại dịch bệnh đường ruột ở nhiều khu vực khác nhau trên thế giới.

Bệnh do nhiễm vi khuẩn gây bệnh đường ruột

Những vi khuẩn gây bệnh đường ruột đặc biệt là nhóm Samonella, phẩy khuẩn tả có thể tồn tại trong nước khá lâu. Người ta đã tìm thấy các vi khuẩn gây bệnh tả, thương hàn, phó thương hàn, lỵ, v.v trong nước máy của thành phố có nguồn nước bị nhiễm bẩn hoặc nơi áp dụng biện pháp khử trùng không đảm bảo. Đồng thời, có nhiều xét nghiệm còn cho thấy các vi khuẩn gây bệnh đường ruột khác như leptospira, brucella, tularensis, v.v tồn tại trong nước tự nhiên và trong nước uống.

Bệnh do nhiễm vi rút gây bệnh đường ruột

Một số virut phát triển trong bộ máy tiêu hoá của người và chúng sẽ bị thải ra một số lượng lớn trong phân và có thể có trong nước thải sinh hoạt và nước bị ô nhiễm ( bệnh bại liệt, viêm gan A, v.v).

Bệnh viêm gan A lây truyền từ người sang người theo đường phân – miệng do nguồn nước và thực phẩm bị ô nhiễm bẩn hoặc thức ăn chưa được nấu chín. Vi rút viêm gan A có thể sống ở nước đá -250C trong vòng 6 tháng, ở nhiệt độ 1000C thì bị tiêu diệt trong vài phút. Bệnh viêm gan A còn có thể tồn tại ở sò, ốc, hến sống trong nước bị nhiễm bẩn do nước thải sinh hoạt nhiễm phân.

Bệnh giun sán 

Trứng sán có trong đường mật của vật chủ chính. Sau đó trứng được đào thải ra ngoài theo phân dưới dạng trứng chưa trưởng thành. Ở bên ngoài, trứng chưa trưởng thành cần phải có môi trường nước để tiếp tục phát triển và hoàn thiện chu kỳ. Trong môi trường nước, trứng sán tiếp tục phát triển thành phôi, sau đó tự giải phóng ra ngoài dưới dạng ấu trùng lông. Trùng lông di chuyển trong nước, tìm đến và xâm nhập vào vật chủ trung gian thích hợp là các loài ốc. Khi chúng ta ăn phải ốc này thì ấu trùng sẽ vào cơ thể qua đường miệng, ấu trùng tới ruột non và thoát vỏ.

Từ đây ấu trùng xâm nhập vào các khoang của cơ thể bằng cách xuyên qua thành ruột và nhập vào đường mật bằng cách xuyên qua nhu mô gan. Đôi khi ấu trùng tới gan bằng đường máu hoặc đường bạch huyết ở thành ruột. Ngoài gan và đường mật, ấu trùng sán lá gan lớn còn có thể xâm nhập vào phổi, tử cung, hoặc một số tổ chức liên kết. Khi đã tới được các cơ quan hay tổ chức, ấu trùng sẽ phát triển thành sán trưởng thành gây bệnh, đẻ trứng để bắt đầu chu kỳ tiếp theo.

Bệnh do tiếp xúc với nước

Những bệnh này có thể lây truyền qua tiếp xúc với các vi sinh vật gây bệnh trong nước ví dụ như bệnh sán máng (Schistosomia). Những người bơi, lội dưới nước có loài ốc bị nhiễm những sinh vật gây các bệnh này sinh sống có thể bị nhiễm các ấu trùng sán máng do các ấu trùng rời khỏi cơ thể ốc vào nước có thể xuyên qua da người đang bơi hoặc lội trong nước và gây viêm da.

Các bệnh do muỗi truyền

Các bệnh trong nhóm này phải kể đến là bệnh sốt rét, sốt dengue, sốt xuất huyết dengue, bệnh giun chỉ, v.v. Côn trùng truyền bệnh trung gian là các loại muỗi, trong đó nước đóng vai trò là môi trường sống của các sinh vật truyền bệnh. Một số vùng có tập quán dự trữ nước trong bể chứa nước mưa, chum, vại ở nông thôn. Ở thành phố dù có nước máy nhưng vẫn dự trữ trong bể chứa, thùng, chậu. Trên mặt đất có nhiều vũng nước đọng, nhiều vật chứa nước lâu ngày, tất cả là những ổ sinh sản và phát triển của nhiều loại muỗi, trong đó có nhiều loại muỗi gây bệnh nguy hiểm cho người, ví dụ như: Muỗi gây bệnh sốt rét, Muỗi gây bệnh giun chỉ, Muỗi gây bệnh sốt xuất huyết.

Muỗi trưởng thành đẻ trứng trong nước, trứng nở thành bọ gậy, bọ gậy lớn lên thành lăng quăng, lăng quăng thành muỗi, muỗi bay ra hút máu người để sống và gây ra bệnh sốt xuất huyết. Chúng là vật chủ trung gian truyền bệnh theo đường máu rất nguy hiểm và khó phòng ngừa.

Các bệnh do thiếu nước hoặc sử dụng nước không sạch trong vệ sinh cá nhân.

Các bệnh về ngoài da, mắt, phụ khoa như: Hắc lào, nấm, lang ben, ghẻ, chàm, đau mắt đỏ, đau mắt hột, viêm kết mạc, viêm màng tiếp hợp, viêm âm đạo, v.v.

Đau mắt đỏ

Bệnh bướu cổ

Bệnh phát sinh ở những nơi trong đất, nước, thực phẩm quá thiếu iốt, ví dụ: vùng núi cao, vùng xa biển. Nhu cầu hàng ngày của cơ thể là 200 micro gam iốt, nếu không đủ tuyến giáp phải làm việc nhiều và làm cho bướu cổ to ra. Tuy vậy, bệnh bướu cổ còn do các yếu tố khác như giới tính, địa dư, di truyền, khả năng kinh tế và xã hội.
Bệnh về răng do thiếu hoặc thừa flo.

Flo cần thiết cho cơ thể để cấu tạo men răng và tổ chức của răng. Tiêu chuẩn cho phép trong nước uống là 0,7-1,5 mg/l. Nếu flo nhỏ hơn 0,5 mg/l sẽ bị bệnh sâu răng, nếu lớn hơn 1,5 mg/l sẽ làm hoen ố men răng và các bệnh về xương khớp.

Bệnh do Nitrit và Nitrat cao trong nước

Nitrit có thể tác dụng với các acid amin để tạo thành nitrosamin là chất có khả năng gây ung thư.

Nitrat là sản phẩm phân huỷ cuối cùng của chất hữu cơ trong tự nhiên. Nitrat cao trong nước còn do nước bị ô nhiễm nước thải. Trong nước có hàm lượng Nitrat trên 10 mg/l có thể gây bệnh tím tái (đặc biệt đối với trẻ em).

Bệnh do nhiễm độc bởi các chất độc hoá học gây ra

Nước có thể bị nhiễm bẩn bởi các chất độc hoá học dùng trong đời sống và sinh hoạt hàng ngày, trong nước thải sản xuất công nghiệp như: kim loại nặng, các chất phóng xạ và các chất gây ung thư.

Minh Anh