Biến đổi khí hậu “khuếch đại” mưa lớn và lũ lụt tại châu Á

Nghiên cứu tập trung vào những trận mưa lớn do hai cơn bão Senyar và Ditwah gây ra tại Malaysia, Thái Lan, Indonesia và Sri Lanka cuối tháng 11. Tại Sri Lanka, bão Ditwah đem theo gió mạnh và lượng mưa kỷ lục, gây đợt lũ lụt và sạt lở nghiêm trọng nhất kể từ đầu những năm 2000, trở thành thiên tai gây chết người nhiều nhất kể từ sau thảm họa sóng thần năm 2004. Cùng thời điểm, Indonesia, Malaysia và miền Nam Thái Lan cũng hứng chịu mưa lớn kéo dài khi bão Senyar đổ bộ từ ngày 26–27/11.

Thiệt hại được ghi nhận ở quy mô rất lớn. Sri Lanka báo cáo hơn 630 người thiệt mạng, 192 người mất tích và 600.000 hộ dân phải sơ tán, ảnh hưởng đến tổng cộng 2,1 triệu người. Tại Indonesia, Hội Chữ thập Đỏ quốc tế cho biết ít nhất 593 người tử vong, 468 người mất tích, 2.600 người bị thương và khoảng 600.000 người buộc phải rời nhà cửa. Malaysia ghi nhận hơn 37.000 người chịu ảnh hưởng.

Theo WWA, thiệt hại tại các quốc gia nói trên chủ yếu đến từ lượng mưa cực lớn chứ không phải gió mạnh. Trong 5 ngày mưa lớn nhất, nhiệt độ mặt biển Bắc Ấn Độ Dương cao hơn khoảng 0,2°C so với mức trung bình 30 năm, trở thành nguồn “nhiên liệu” làm bão mạnh hơn và mưa lớn hơn. Các nhà khoa học cho rằng nếu không có hiện tượng nóng lên toàn cầu, nhiệt độ mặt biển tại khu vực này có thể thấp hơn khoảng 1°C và sức mạnh các xoáy thuận giảm đáng kể.

Thế giới hiện ấm lên khoảng 1,3°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Bà Mariam Zachariah, chuyên gia Đại học Hoàng gia London, nhận định khí quyển nóng lên giúp giữ nhiều hơi ẩm hơn, khiến lượng mưa trong các sự kiện cực đoan tăng mạnh. WWA sử dụng các phương pháp đã được bình duyệt để xác định mối liên quan giữa khí hậu và thời tiết cực đoan nhưng lần này không thể tính chính xác mức độ đóng góp của biến đổi khí hậu do hạn chế mô hình khí hậu tại các đảo chịu ảnh hưởng.

Các chuyên gia cảnh báo sự cộng hưởng giữa biến đổi khí hậu và tình trạng đô thị hóa nhanh làm gia tăng rủi ro thiên tai. Bà Jemilah Mahmood, Trung tâm Sức khỏe Hành tinh Sunway (Malaysia), cho rằng biến đổi khí hậu đóng vai trò “khuếch đại mạnh mẽ” các trận mưa lớn và lũ lụt năm nay, trong bối cảnh phát triển kinh tế nhiều thập kỷ qua ưu tiên tăng trưởng hơn ổn định khí hậu. WWA cũng chỉ ra rằng mật độ dân số cao, hạ tầng nằm trong vùng trũng và các khu định cư dễ tổn thương càng làm tăng mức độ phơi nhiễm.

Theo bà Maja Vahlberg, cố vấn kỹ thuật Trung tâm Khí hậu Hội Chữ thập Đỏ – Trăng lưỡi liềm Đỏ, thiệt hại về người do bão Ditwah và Senyar gây ra là “vô cùng nghiêm trọng”. Bà nhấn mạnh các cộng đồng yếu thế là những người chịu tác động nặng nề nhất và mất nhiều thời gian nhất để phục hồi.

Biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, Việt Nam tăng tốc trồng gần 62.000 cây rừng