Cách phân biệt bệnh Chikungunya và sốt xuất huyết

Trước bối cảnh dịch bệnh Chikungunya đang gia tăng ở nhiều nước, mới đây Bộ Y tế vừa ký văn bản khẩn về tăng cường phòng chống dịch bệnh Chikungunya.

Việt Nam chưa ghi nhận ca tử vong do nhiễm Chikungunya

Sở Y tế TP.HCM cho biết hiện chưa phát hiện ca bệnh Chikungunya tại TP.HCM. Dịch bệnh Chikungunya đã lưu hành tại Việt Nam, cần được giám sát và dự phòng tích cực.

Tuy chưa ghi nhận ca bệnh Chikungunya và ca bệnh do virus Zika nào, song nguy cơ tái xuất hiện của những bệnh này tại TP.HCM hoàn toàn có thể xảy ra.

Ngành y tế TP.HCM vẫn duy trì hệ thống giám sát dịch bệnh, sẵn sàng và chủ động ứng phó với mọi tình huống.

Về nguy cơ lây lan dịch bệnh Chikungunya, PGS.TS.BS Đỗ Văn Dũng, nguyên Trưởng khoa Y tế công cộng, Trường Đại học Y dược TP.HCM, cho biết dựa trên nhiều nghiên cứu trước đây về dịch bệnh Chikungunya ở Việt Nam, có thể nhận định đây là bệnh truyền do muỗi vằn, đã và đang lưu hành tại Việt Nam, phổ biến hơn ở các tỉnh thành phía Nam.

Tại Việt Nam, y văn chưa ghi nhận trường hợp tử vong do nhiễm Chikungunya.

Nghiên cứu của Viện Pasteur TP.HCM cũng cho thấy nhiễm virus Chikungunya rất phổ biến ở Việt Nam dù không gây vấn đề dịch tễ (tạo thành dịch bệnh) hay lâm sàng (tăng số ca có bệnh nặng) đáng kể.

“Chỉ có điều trước đây do ít giám sát dịch tễ học nên chúng ta ít quan tâm đến bệnh lý này” - BS Dũng thông tin

Vẫn theo BS Dũng, thời tiết nắng mưa thất thường không phải điều kiện thuận lợi để bệnh Chikungunya phát triển. Chính mật độ muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus gia tăng hoặc sự xuất hiện đột biến của virus mới là điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển.

Trước số ca mắc Chikungunya tăng mạnh ở Trung Quốc, bác sĩ Dũng khuyến cáo người dân nên quan tâm về bệnh này để tự giác thực hiện các biện pháp phòng tránh muỗi đốt. Phòng chống muỗi đốt không chỉ làm giảm nguy cơ mắc bệnh Chikungunya, mà còn giảm nguy cơ sốt xuất huyết Dengue, Zica, viêm não Nhật bản B.

“Không nên hoang mang, lo lắng vì bệnh này đã từng xảy ra Việt Nam và lành tính đến độ trừ khi có nghiên cứu dịch tễ học, ít người cảm nhận được sự hiện diện của nó. Tuy nhiên người dân nên có ý thức tăng cường vệ sinh chung để phòng bệnh" - BS Dũng khuyến cáo.

BS Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TP.HCM, cho biết Chikungunya không phải là bệnh mới, từng được ghi nhận từ năm 1975. Ba bệnh sốt xuất huyết, Zika và Chikungunya có đường lây giống nhau đó là qua muỗi chích và không lây qua đường hô hấp, tiêu hóa.

“Chikungunya là bệnh lành tính, gây sốt, phát ban, đau khớp và tự khỏi, rất hiếm trường hợp nặng. Bệnh chỉ có thể nặng khi phụ nữ mang thai sắp sinh lây cho trẻ mới sinh, tuy nhiên cũng rất hiếm. Người dân không nên quá lo lắng” - BS Khanh chia sẻ.

Phân biệt Chikungunya với sốt xuất huyết

BS Dũng cho hay Chikungunya không thể phân biệt trên lâm sàng với sốt xuất huyết Dengue do đều có triệu chứng sốt cao khó hạ, đau mình, đau các khớp xương...

Xét nghiệm chính xác Chikungunya chỉ có thể thực hiện qua xét nghiệm PCR để tìm RNA của virus. Đối với ngành y tế, việc này là cần thiết. Tuy nhiên người dân không cần thiết tự làm xét nghiệm.

"Bệnh này thường rất ít khi diễn tiến nặng (trừ người lớn tuổi và mắc nhiều bệnh nền). Hiện chưa có thuốc đặc hiệu và vaccine phòng bệnh", BS Dũng nói.

Chia sẻ về dấu hiệu phân biệt chính giữa bệnh Chikungunya và sốt xuất huyết Dengue, BS Dũng cho hay có 3 khác biệt lớn:

Thứ nhất, bệnh Chikungunya có biểu hiện da là dát sẩn (vùng da màu hơi đỏ, có thể hơi gồ lên và khi đè xuống bị mất màu hồng đỏ).

Trong khi đó, sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện da là các ban xuất huyết (đốm da hay vùng da màu đỏ của máu khi đè xuống thì màu đỏ vẫn còn). Sốt xuất huyết có thể diễn tiến nặng hơn như xuất huyết nặng, sốc và tử vong.

Thứ hai, bệnh Chikungunya thường có liên quan đau nhiều các khớp nhỏ (ngón tay, ngón chân), còn sốt xuất huyết có đau khớp thường nhẹ và ở khớp lớn (đầu gối, khuỷu, vai).

Cuối cùng, bệnh Chikungunya thường không giảm hay chỉ giảm ít tiểu cầu và không cô đặc máu, trong khi sốt xuất huyết có thể giảm tiểu cầu nhiều và cô đặc máu khi diễn tiến nặng.

“Tuy nhiên, trên thực tế lâm sàng thì ngay cả các BS cũng không phân biệt được. Khoảng 33% các trường hợp nghi ngờ là sốt xuất huyết Dengue thực sự lại là do nhiễm virus Chikungunya. Như vậy, người dân cần nhận biết khi nào triệu chứng diễn tiến nặng hơn để đưa bệnh nhân đi khám kịp thời” - bác sĩ Dũng nhấn mạnh.

Theo đó, thời gian ủ bệnh là từ 3-7 ngày, sau đó khởi phát sốt cao đột ngột, đau khớp dữ dội (tay, chân), phát ban, đau cơ, nhức đầu, mệt mỏi. Đa số ca bệnh lành tính, tự khỏi sau vài ngày đến vài tuần, nhưng một số người có thể bị đau khớp kéo dài hàng tháng hoặc năm.

Cách điều trị bệnh nhiễm virus Chikungunya và sốt xuất huyết Dengue giống nhau ở chỗ điều trị triệu chứng chủ yếu là hạ sốt, giảm đau, bù nước và điện giải bằng đường uống, nghỉ ngơi và ăn thức ăn mềm dễ tiêu hóa, theo dõi sát diễn tiến để ngăn ngừa các biến chứng.

Khuyến cáo phòng, chống dịch bệnh Chikungunya

Để chủ động phòng, chống dịch bệnh Chikungunya, Bộ Y tế khuyến cáo người dân:

Thứ nhất, đối với người về từ các quốc gia, khu vực đang có sự gia tăng dịch bệnh Chikungunya cần chủ động theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường về sức khỏe (như sốt cao đột ngột, đau khớp, nổi ban…) cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời.

Thứ hai, người dân cần đậy kín tất cả dụng cụ chứa nước để muỗi không vào đẻ trứng. Hàng tuần cần diệt lăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn; thau rửa dụng cụ chứa nước vừa và nhỏ, lật úp các dụng cụ không chứa nước; thay nước bình hoa/bình bông; bỏ muối hoặc dầu hoặc hóa chất diệt ấu trùng vào bát nước kê chân chạn.

Hàng tuần cần loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên không cho muỗi đẻ trứng như chai, lọ, mảnh chai, vỏ dừa, mảnh lu vỡ, lốp/vỏ xe cũ, hốc tre, bẹ lá..; ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt ngay cả ban ngày.

Tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất phòng, chống dịch. Khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị, không tự ý điều trị tại nhà.

Thứ ba, người dân khi đi du lịch, công tác tại các vùng có dịch bệnh Chikungunya đang tăng cao cần chủ động phòng ngừa tránh muỗi đốt. Chủ động theo dõi sức khỏe và thông báo cho cơ quan y tế khi có triệu chứng giống Chikungunya.

Dịch sốt xuất huyết vào mùa cao điểm, Bộ Y tế chỉ đạo khẩn