Chuyển đổi xanh – Động lực mới cho công nghiệp Việt Nam

Đó là thông điệp mạnh mẽ được các chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp nhấn mạnh tại Diễn đàn “Công nghiệp xanh: Hài hòa mục tiêu tăng trưởng cao và phát triển bền vững” diễn ra sáng 9/7 tại Hà Nội, do Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy tổ chức.

Động lực mới cho công nghiệp Việt Nam

Theo chuyên gia, trong bối cảnh mục tiêu tăng trưởng 2 con số đi cùng cam kết Net Zero, công nghiệp xanh không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc. Khu công nghiệp xanh có thể giúp tăng năng suất lao động từ 15 - 25% nhờ áp dụng công nghệ cao, cải thiện môi trường làm việc và thu hút nhân sự chất lượng. Đồng thời, đây là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp Việt tiếp tục tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, nhất là khi các tập đoàn đa quốc gia như Apple, Samsung, Nike… đều đặt ESG và Net Zero là tiêu chí bắt buộc khi lựa chọn đối tác.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang có nhiều biến động, xu thế chuyển đổi xanh – bền vững cũng đang có những thay đổi khó lường. Bên cạnh mục tiêu tăng trưởng xanh hướng tới Net Zero vào 2050, Việt Nam cũng đã đặt mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong năm 2025 và những năm tiếp theo.

Để không bỏ lỡ cơ hội, Việt Nam cần mạnh mẽ tái cấu trúc ngành công nghiệp theo hướng bền vững. Đầu tư vào công nghiệp xanh không chỉ là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc nếu Việt Nam muốn duy trì tăng trưởng nhanh và giữ vững vị thế trong kỷ nguyên Net Zero.

Theo ông Nguyễn Bá Hùng, chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam, công nghiệp xanh không chỉ là chìa khóa để tăng trưởng, mà còn là nền tảng để phát triển bền vững trong dài hạn.

“Tăng trưởng xanh là quá trình tái cơ cấu kinh tế dựa trên công nghệ hiện đại, sử dụng tài nguyên hiệu quả, giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao năng suất. Đây là cách để tăng trưởng kinh tế mà không đánh đổi bằng môi trường hay tài nguyên cạn kiệt”, ông Hùng khẳng định.

Thực tế cho thấy, các khu công nghiệp xanh có thể giúp tăng năng suất lao động từ 15–25% nhờ ứng dụng công nghệ cao, cải thiện môi trường làm việc và thu hút nhân sự chất lượng. Đồng thời, đó cũng là “giấy thông hành” để doanh nghiệp Việt tiếp tục tham gia chuỗi giá trị toàn cầu – nơi các tiêu chuẩn ESG, tiết giảm phát thải và Net Zero đang là điều kiện bắt buộc.

Trong xu thế này, những doanh nghiệp tiên phong trong việc đầu tư công nghệ sạch, tiết kiệm năng lượng và sản phẩm thân thiện môi trường sẽ nắm ưu thế vượt trội trên thị trường, đặc biệt tại các thị trường khắt khe như châu Âu và Hoa Kỳ.

Không có lựa chọn nào khác ngoài công nghiệp xanh

Tiến sĩ Bùi Thanh Minh, Phó Giám đốc Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV) khẳng định, tăng trưởng xanh là “con đường không thể đảo ngược”, nếu Việt Nam muốn duy trì đà tăng trưởng hai con số như mục tiêu đặt ra cho năm 2025 và những năm sau.

Với tiềm năng hơn 1.000 GW năng lượng tái tạo, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm sản xuất hydro xanh cạnh tranh về chi phí. Việc hình thành các cụm công nghiệp xanh – nơi doanh nghiệp lớn và nhỏ chia sẻ hạ tầng và nguồn năng lượng sạch – sẽ tạo ra hệ sinh thái mới giúp các doanh nghiệp nội địa nâng cao khả năng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Cùng với đó là yêu cầu xây dựng hệ thống đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hỗ trợ chuyển giao công nghệ.

Tuy nhiên, hành trình này không dễ dàng. Các doanh nghiệp vẫn đối mặt với nhiều rào cản như thiếu vốn đầu tư ban đầu, năng lực quản trị còn hạn chế, cũng như khung pháp lý và chính sách chưa hoàn chỉnh. Nếu không được tiếp cận như một chiến lược dài hạn và đầu tư có định hướng, tăng trưởng xanh có thể trở thành gánh nặng, thay vì động lực phát triển.

Để hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững, ông Minh cho rằng Việt Nam cần triển khai đồng bộ các giải pháp giảm phát thải gắn với thúc đẩy công nghiệp xanh như: Hoàn thiện thể chế công nghiệp gắn với tiêu chí xanh và giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng bên ngoài; thúc đẩy đổi mới công nghệ, chuyển giao công nghệ xanh, phát triển thị trường tín chỉ carbon (dự kiến vận hành chính thức từ năm 2028); tăng cường đào tạo nguồn nhân lực, kết nối doanh nghiệp – viện nghiên cứu – trường đại học;

Và đặc biệt, phát triển tín dụng xanh, đa dạng hóa nguồn vốn để hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi.

Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã trở thành điểm sáng tăng trưởng tại châu Á, với ngành công nghiệp đạt mức cạnh tranh toàn cầu trung bình cao. Tuy nhiên, tăng trưởng nhanh chóng cũng đi kèm nhiều thách thức về ô nhiễm và sử dụng tài nguyên.

Hiện nay, chuỗi cung ứng toàn cầu đang chuyển đổi mạnh mẽ theo hướng xanh – sạch – tuần hoàn. Việt Nam cần tái định hình chiến lược công nghiệp, không phải bằng cách đánh đổi giữa phát triển và bền vững, mà là thiết kế mô hình hài hòa, thích ứng với xu thế mới và năng lực thực tế trong nước.

Diễn đàn Công nghiệp xanh 2025 đã quy tụ hơn 20 diễn giả và đại diện các bộ ngành, tổ chức quốc tế, doanh nghiệp đầu ngành như AMATA, Panasonic, CNCTech, May 10, VERTZERO… cùng thảo luận các mô hình cụ thể để phát triển các khu công nghiệp thế hệ mới – được xem là hạ tầng lý tưởng cho nền công nghiệp tuần hoàn.

Việt Nam không thể chậm trễ trong hành trình chuyển đổi xanh. Giải pháp không phải là đánh đổi giữa tốc độ và chất lượng, mà là kết hợp chặt chẽ giữa tăng trưởng cao với tiêu chuẩn bền vững – thông qua công nghệ, thể chế và hợp tác liên ngành.

Công nghiệp xanh không còn là tương lai xa xôi, mà là thực tại bắt buộc để Việt Nam giữ vững vị thế trong cuộc đua toàn cầu. Đó không chỉ là một chiến lược kinh tế, mà còn là cam kết cho một tương lai phát triển bền vững, toàn diện và bao trùm.

Khu công nghiệp xanh – "Giấy thông hành" mới cho thu hút FDI