[Góc nhìn tuần qua]: Túi nilon - Từ gánh nặng môi trường đến “giải pháp sinh học xanh”

Ở Việt Nam, túi nilon đã trở thành một phần gắn liền với đời sống thường nhật. Từ chợ cóc, chợ truyền thống đến siêu thị, trung tâm thương mại, từ những gánh hàng rong ven đường đến các chuỗi cửa hàng tiện lợi hiện đại – đâu đâu cũng bắt gặp hình ảnh túi nilon. Nếu ví rác thải nhựa là “cơn bão ngầm” thì túi nilon chính là “hạt nhân” của cơn bão ấy, bởi mức độ phổ biến và lượng tiêu thụ khổng lồ.

Mỗi ngày, hàng triệu chiếc túi nilon dùng một lần được phát miễn phí ở các chợ dân sinh, cửa hàng tạp hóa. Thói quen tiêu dùng này tưởng như bình thường, nhưng đang tạo nên một “núi rác thải nhựa” khổng lồ, len lỏi từ bãi rác, kênh rạch đến tận biển khơi, đe dọa sức khỏe con người và sự cân bằng sinh thái.

Câu chuyện ấy không chỉ diễn ra ở Hà Nội hay TP. Hồ Chí Minh – hai đô thị lớn nhất cả nước mà còn ở khắp các tỉnh thành. Ở quán bún, quán phở, các loại túi nilon trắng dày được dùng để đựng nước dùng nóng. Ở quán cà phê, trà sữa, túi nilon quai xách xuất hiện như vật “bất ly thân” của ly nhựa. Ngay cả trong các siêu thị hiện đại, dù đã có nhiều chiến dịch khuyến khích sử dụng túi sinh học hoặc túi vải, số lượng túi nilon phát miễn phí vẫn chưa giảm đáng kể.

Không thể phủ nhận, sự phổ biến của túi nilon không chỉ xuất phát từ tính tiện dụng, mà còn phản ánh một lối sống tiêu dùng “ăn xổi” đang dần định hình trong xã hội hiện đại. Người ta chọn túi nilon vì nó miễn phí, vì không phải suy nghĩ nhiều, vì tiết kiệm được vài giây so với việc mang theo giỏ xách từ nhà.

Về lâu dài, thói quen “tiện đâu dùng đó” đã biến chiếc túi nilon trở thành một phần của giao dịch thương mại, tới mức cả người bán lẫn người mua đều mặc định đó là quyền lợi – trách nhiệm lẫn nhau. Điều này cho thấy một sự chuyển đổi đáng báo động trong hệ giá trị tiêu dùng.

Nếu coi túi nilon là “kẻ hủy diệt thầm lặng”, thì những hệ lụy mà nó để lại cho môi trường và con người là minh chứng rõ ràng nhất. Một chiếc túi mỏng manh tưởng chừng vô hại lại có thể gây ra những tổn thất kéo dài hàng thế kỷ. Nó không phân hủy theo cách tự nhiên, mà dần vỡ vụn thành những mảnh vi nhựa li ti, âm thầm len lỏi vào đất, nước, không khí, rồi đi vào cơ thể động vật, và cuối cùng là con người.

Túi nilon, sản phẩm từ dầu mỏ và khí đốt, đang gây ra hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng. Khi lẫn vào đất, chúng làm đất bạc màu, kém giữ ẩm; khi trôi xuống ao hồ, gây tắc nghẽn dòng chảy, úng ngập cục bộ. Đặc biệt, quá trình phân rã kéo dài hàng trăm năm tạo ra vi nhựa – những hạt siêu nhỏ len lỏi vào đất, nước, hải sản, thậm chí cả trong máu và nhau thai con người.

Nghĩa là, mỗi ngày chúng ta đang “ăn nhựa” mà không hề hay biết. Xử lý thủ công bằng cách đốt càng nguy hiểm hơn khi thải ra dioxin, furan – các chất cực độc, có thể gây rối loạn nội tiết, suy giảm miễn dịch, vô sinh và ung thư. Với sinh vật biển, túi nilon là “sát thủ thầm lặng”: rùa nhầm với sứa, chim và cá mắc kẹt, khiến hàng trăm nghìn cá thể chết mỗi năm.

Không chỉ hủy hoại môi trường, túi nilon còn kéo theo chi phí xử lý rác khổng lồ, ảnh hưởng du lịch, ngư nghiệp và sức khỏe cộng đồng. Người nghèo, người dân nông thôn – ít điều kiện y tế, thường xử lý rác bằng cách đốt – chịu tác động nặng nề nhất. Nói cách khác, sự tiện lợi vài phút từ túi nilon đang để lại món nợ môi trường, kinh tế và xã hội cho nhiều thế hệ tương lai.

[Góc nhìn tuần qua]: Công nghệ xanh - Giải pháp khai thác khoáng sản bền vững