[Góc nhìn tuần qua]: "Hành động vì các dòng sông" không để nguồn nước bị suy thoái

Việt Nam có 3.450 sông, suối với chiều dài từ 10 km trở lên trong đó có 3.045 sông, suối nội tỉnh. Tuy nhiên, do áp lực phát triển kinh tế - xã hội và biến đổi khí hậu (thời tiết khắc nghiệt, nắng nóng gay gắt, khô hạn kéo dài) dẫn tới nhu cầu sử dụng nước trên các lưu vực sông ngày càng lớn đã làm gia tăng về lượng nước thải, rác thải xả ra môi trường, gây ô nhiễm nguồn nước.

Thực tế cho thấy nhiều dòng sông đã bị suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm nghiêm trọng. Hầu hết các đoạn sông chảy qua khu vực tập trung đông dân cư và các khu công nghiệp, làng nghề đều đã và đang bị ô nhiễm với các mức độ khác nhau, cao nhất là vào mùa khô khi lượng nước chảy vào các con sông giảm.

Hệ quả nặng nề là nhiều dòng sông tại các địa phương trên cả nước hiện nay không còn đúng nghĩa là dòng sông với đầy đủ chức năng của nó mà về cơ bản chỉ còn là kênh thoát nước thải, không còn khả năng tự làm sạch các chất ô nhiễm, đơn cử như sông Tô Lịch, Sét, Lừ, Nhuệ, Đáy, Bắc Hưng Hải, Ngũ Huyện Khê...

Trong khi đó, nhu cầu về nước dự báo sẽ còn gia tăng. Theo dự báo của Ngân hàng thế giới, tổng nhu cầu nước vào mùa khô năm 2030 sẽ tăng 32% so với hiện tại, gây áp lực nguồn nước cho 11/16 lưu vực sông tại Việt Nam.

Việc phục hồi, làm sống lại các dòng sông “chết” là chính sách rất lớn trong Luật Tài nguyên Nước 2023 được Quốc hội Khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6 và chính thức có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2024. Nhiều giải pháp cải thiện chất lượng nước sông sẽ được triển khai sau khi luật có hiệu lực.

Ngày 24/1/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 02/CT-TTg về các giải pháp cấp bách tăng cường công tác kiểm soát và xử lý ô nhiễm môi trường nước một số lưu vực sông. Như vậy, có thể nói các chính sách về giải quyết ô nhiễm, phục hồi các dòng sông đã tương đối hoàn thiện và đầy đủ. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang đánh giá sức chịu tải của nguồn nước cho các sông liên tỉnh trên 13 lưu vực sông lớn. Một số địa phương đã thực hiện đánh giá sức chịu tải của nguồn nước cho các sông nội tỉnh.

Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đang triển khai các nhiệm vụ chuyên môn phục vụ công tác quản lý nhà nước về tài nguyên nước, trong đó Đề án “Điều tra, đánh giá và đề xuất phương án thí điểm phục hồi các nguồn nước bị suy thoái, cạn kiệt và ô nhiễm các sông Bắc Hưng Hải, Nhuệ - Đáy, Ngũ Huyện Khê” dự kiến sẽ trình Thủ tướng Chính phủ xem xét phê duyệt trong năm 2026.