Cuộc sống xanh

Khánh Hòa xanh hóa nông nghiệp để gia tăng giá trị bền vững

Hạ Anh • 14/12/2025 17:00

Sở hữu điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng thuận lợi cho nhiều loại cây trồng đặc thù như xoài, sầu riêng, nho, táo, hành, tỏi…, Khánh Hòa từng được xem là một trong những vùng sản xuất nông nghiệp giàu tiềm năng của khu vực Nam Trung Bộ. Tuy nhiên, nhiều năm lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật đã khiến diện tích lớn đất nông nghiệp suy kiệt, buộc địa phương phải tính đến con đường chuyển đổi sang mô hình nông nghiệp xanh – tuần hoàn nếu muốn phát triển bền vững.

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường Khánh Hòa), hiện toàn tỉnh có khoảng 418.598 ha trong tổng số 673.744 ha đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì nhiêu. Nhiều vùng đất bị bạc màu, chai cứng, khả năng giữ nước kém, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng cây trồng.

Hiện phân vô cơ chiếm hơn 80% tổng lượng phân bón sử dụng, nhưng cây trồng chỉ hấp thu được khoảng 30–50%. Phần còn lại bị rửa trôi hoặc bốc hơi, gây ô nhiễm đất, nước và làm gia tăng phát thải các khí nhà kính như N₂O, CH₄ – những loại khí có tác động mạnh hơn CO₂ nhiều lần,” ông Thuận phân tích.

Nông dân Bác Ái sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao

Tác động của biến đổi khí hậu càng khiến vòng xoáy suy thoái đất diễn ra nhanh hơn. Nắng nóng kéo dài, mưa thất thường, xâm nhập mặn gia tăng đã làm giảm khả năng tự phục hồi của đất nông nghiệp, nhất là tại các vùng sản xuất chuyên canh.

Trước thực trạng này, Khánh Hòa đã chuyển đổi hơn 3.142 ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn quả và rau màu có giá trị kinh tế cao hơn. Nhiều mô hình trồng xoài, sầu riêng, rau an toàn bước đầu cho thu nhập khá. Tuy nhiên, theo ông Thuận, việc chuyển đổi cây trồng mới chỉ “giải quyết phần ngọn”, trong khi gốc rễ của vấn đề vẫn là sức khỏe đất canh tác.

Thực tế từ các nhóm FFS (nông dân học cùng nông dân) cho thấy, những vùng tăng cường sử dụng phân hữu cơ, tận dụng tàn dư thực vật và xen canh cây họ đậu có độ ẩm đất tốt hơn, cây sinh trưởng khỏe, sâu bệnh giảm và chi phí đầu vào thấp hơn. Khi đất được tái tạo, sản xuất mới thực sự ổn định và bền vững.

Tại nhiều hội thảo chuyên ngành, các chuyên gia nhận định thách thức lớn nhất của nông nghiệp Khánh Hòa không nằm ở kỹ thuật mà ở tư duy sản xuất. Ngành nông nghiệp đang đứng trước yêu cầu chuyển đổi căn bản: Từ “bón nhiều để được nhiều” sang “bón đúng, bón cân bằng, theo nhu cầu cây trồng”; từ chạy theo năng suất sang tạo giá trị bền vững; từ phụ thuộc hóa chất sang canh tác dựa vào hệ sinh thái đất.

Để hiện thực hóa định hướng này, ngành Nông nghiệp Khánh Hòa đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ: Xây dựng bản đồ dinh dưỡng đất cho từng vùng sinh thái; nâng tỷ lệ sử dụng phân hữu cơ, phân vi sinh lên 30–40% trong 5 năm tới; hình thành các vùng sản xuất tập trung ứng dụng công nghệ cao; mở rộng tín dụng xanh cho doanh nghiệp và hợp tác xã; đồng thời xây dựng hệ thống giám sát sức khỏe đất ở quy mô toàn tỉnh.

Thị trường phân bón sạch tại Khánh Hòa hiện tăng trưởng 20–30% mỗi năm, phản ánh xu hướng chuyển đổi tích cực trong sản xuất nông nghiệp. Sự đồng thuận ngày càng rõ nét giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nông dân đang mở ra cơ hội tái cấu trúc ngành theo hướng hiện đại, tuần hoàn và phát thải thấp.

Theo ông Nguyễn Đức Thuận, khi sức khỏe đất được phục hồi, quy trình sản xuất được chuẩn hóa và người nông dân nắm vững kỹ thuật, nông nghiệp xanh sẽ không còn là khẩu hiệu. “Khánh Hòa đang ở thời điểm bản lề quan trọng. Với sự cam kết của chính quyền, sự tiên phong của doanh nghiệp và sự chủ động thích ứng của nông dân, con đường hướng tới nền nông nghiệp ‘đất khỏe – cây khỏe – người sản xuất khỏe’ là hoàn toàn khả thi,” ông Thuận khẳng định.